❓چرا #راهکارهای_مختلف #وحدت اسلامی به نتیجه #مطلوب نرسیده است؟ طرفداران وحدت در جهان اسلام علت عقب افتادگی جامعه مسلمانان را این می دانند که متفرق هستند.وحدت حول چه چیزی و بر چه مبنایی و با پذیرش چه مرجعیتی باید صورت گیرد. تاکنون در پاسخ به این پرسش چند راه حل پیشنهاد شده که به نظر می رسد اکثر آنها ناموفق بوده است. ⬅️نخستین پاسخی که به این پرسش داده شد توجه به علم گرایی بود. عده ای چنین استدلال کردند که برای حل اختلاف میان مذاهب اسلامی باید به عقل و دانش رجوع کرد و چون عاقلان یکدیگر را بیشتر می فهمند باید اختلاف نظرهای مذهبی را به ملاک عقل حل کرد. این اندیشه نتایج نامطلوبی در پی داشت و آن این بود که برای حل #اختلاف_مذهبی، خود مذهب حذف و نوعی ماتریالیسم علمی گرایانه از دل این اندیشه متولد شد. ♦️در اعتراض به این رویکرد عده ای بازگشت به اندیشه های #سلف_صالح را مطرح کردند و ادعایشان این بود که برای حل اختلافات فقهی و کلامی باید به گذشته ای که همه مسلمانان با هم متحد بودند یعنی ۴۰ سال اولیه ظهور #اسلام بازگشت. احمد بن حنبل و ابن تیمیه از مبدعان این تفکر بودند. ایراد چنین تفکری این بود که یک نوع گذشته گرایی ضدعلم را ترویج و انسان مسلمان را کهنه گرا می کرد و در نهایت مسلمانانی تولید کرد که نمی توانستند با مدرنیسم آشتی کنند. #قرآن_گرایی راه حل بخش دیگری از مسلمانان برای رسیدن به وحدت بود که در عمل به سطحی کردن قرآن و حذف نهادهای مرجعیت تفسیری قرآن منجر شد و محصولش تولید نوعی روشنفکری رادیکال نظیر سازمان مجاهدین خلق ایران، فدائیان اسلام و بخشی از اخوان المسلمین بود. ⬅️-اندیشه #احیا خلافت و #امامت و اتحاد جهان اسلام حول یک حکومت واحد اندیشه دیگری بود که از درون آن سازمان ها و تشکیلاتی نظیر هیأت اتحاد اسلام و مرکز غیبی تبریز بیرون آمد که این مرکز به افراط گری و ترور نیز دست زد. نظریه خلافت اسلامی دولت داعش که می گوید همه یا باید به ما بپیوندند یا کافر هستند نیز به این نظریه شباهت دارد. ⬅️- #تقریب بین #مذاهب رویکرد دیگری است که توسط مرحوم شیخ محمود شلتوت رئیس اسبق الازهر مصر و مرحوم آیت الله العظمی بروجردی برای رسیدن به وحدت اسلامی پیگیری می شد. طبق این نظریه فقه های متفاوت در کشورهای اسلامی به رسمیت شناخته می شود. به طور مثال در ایران پیروان مذاهب چهارگانه اهل سنت و در مصر شیعیان زیدی و امامی می توانند طبق مذهب خود آزادانه عمل کنند. این نظریه از دوران تولد خود حتی یک گام هم جلو نرفته است ⬅️-ایده #رهبری_فرهنگی یا ایدئولوژیک جهان اسلام، ایده دیگری بود که در این خصوص مطرح و در بدو امر با این مشکل مواجه شد که این رهبری بر عهده چه کشوری باشد. تمامی مدعیان این رهبری از ایران، ترکیه، عربستان و مصر خود را لایق رهبری می دانستند و می دانند . ⬅️-عده ای نیز با طرح ایده #کنفرانس_سران کشورهای اسلامی به سراغ مدل پیمان های مشترک همچون اتحادیه اروپا و یا حتی مدل سازمان ملل اسلامی گرایش پیدا کردند این امر نیز با دشواری مواجه شد زیرا دولت هایی که دچار اختلاف های عمیق ایدئولوژیک هستند؛ نمی توانند به چنین ساز و کارهای همگرایی تن دهند. ⭕نگاهی به این تلاش های فکری سیاسی در جهان اسلام ما را به این گزینه می رساند که احتمالا مشکلی در فهم مفهوم وحدت در جهان اسلام پدیدار شده .مرحوم آیت الله سید احمد شبیری ، در کتاب «الکلام یجر الکلام» در خصوص وحدت گرایان اسلامی جمله ای بیان کرده که کلید این بحث است: «مذهب همانند #دفینه_باستانی است که واقع محفوظ دارد». اگر دو نفر به دنبال دفینه ای باشند و یکی معتقد باشد که دفینه در شمال شرق ایران و دیگری معتقد باشد که در جنوب غرب ایران است نمی توانند برای نزدیک شدن اعتقادشان بر روی نقطه ای در کویر مرکزی ایران توافق کنند و آنجا به دنبال دفینه بگردند و داستان مذهب هم همین است. ⭕واقع مطلب این است که شیعه باورهایی دارد و اهل سنت نیز عقایدی و پیروان این مذاهب نمی توانند عقاید خود را کنار بگذارند و همین که کمی از عقاید خود کوتاه بیایند از طرف هم مسلکان خود متهم به تغییر مذهب می شوند. 👌👌 در این میان امام موسی صدر ایده خیلی مهمی را مطرح کرد و آن این است که می گوید به جای این که مذاهب از اعتقادات خود کوتاه بیایند و دست بردارند یا به جای این که به عرصه رد و قبول اعتقادات یکدیگر بیفتند بهتر است وارد یک #مسابقه_مثبت شوند. و آن این است که ببینیم کدام مذهب چه قدر به انسان، آزادی، رفاه، رفع بیماری و کاهش آلام و دردهایش پاسخ می دهد و کمک می کند. 👌در اندیشه امام موسی صدر اگر به جای سنی یا شیعه ی فقیر، سنی یا شیعه ثروتمند، سالم، بانشاط و قوی ایجاد شود دیگر به خشونت نیز متوسل نخواهد شد و این نوعی فرقه گرایی مثبت است. 🥀زنده یاد دکتر داود فیرحی @quranpuyan