📇 خلاصه تفسیر آیه ۱۶ سوره مبارکه #ق 🎤: برگرفته از جلسات تفسیر ایت الله #جوادی_آملی(سایت اسراء) 🌺 توضیح درباره نفسهای پنج گانه: 🔸قرآن کریم برای انسان نفسی قائل است که این نفس را خدا به خود اسناد می‌دهد که ﴿نَفَخْتُ فیهِ مِنْ رُوحی﴾، قهراً چیزی که از طرف ذات اقدس الهی و به خدا منسوب است، طیّب و طاهر است؛ لذا در سوره «شمس» فرمود این مُلهَمه است، یک ظرف خالی را ما به انسان ندادیم، آنچه لازمه کمال هر کسی است، ما به او دادیم، این می‌شود نفس #مُلهَمه. در کنار نفس مُلهَمه اگر بیراهه نرود و راه کسی را نبندد، راه الهی را طی کند، از خطر آن دو نفس مصون است؛ یعنی نفس #مُسوِّله و نفس #لَوّامه. اولیای الهی این‎چنین هستند، از همین نفس مُلهَم، کمک می‌گیرند در همین مسیر امانت الهی را حفظ می‌کنند تا به ﴿راضِیَةً مَرْضِیَّةً﴾ می‌رسند. از آن به بعد ذات اقدس الهی اینها را با لطف ویژه خود می‌برد که می‌فرماید: ﴿ارْجِعی‏ إِلی‏ رَبِّکِ راضِیَةً مَرْضِیَّةً﴾، وقتی به مقام نفس #مطمئنّه رسید، راضی به حکم الهی بود و سیره و سنّت او هم مرضیّ ذات اقدس الهی بود، در این مرحله می‌شود نفس مطمئنّه که دو وصف راضیه و مرضیه را به همراه دارد، هنوز بین راه است و به مقصد نرسیده، در بقیه راه او را می‌برند، نه اینکه برود، یعنی اگر کسی آن امانت الهی را که نفس #مُلهَمه بود آلوده نکرد، ﴿قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَکَّاها﴾؛ بلکه شکوفا کرد، با اغراض و غرائز آن را آلوده نکرد، بلکه آن را با ایمان و عمل صالح شکوفا کرد، این نفس #مُلهَمه کم‌کم نفس #مطمئنّه می‌شود، چنین افرادی که جزء اولیای الهی هستند، از خطر نفس مسوّله مصون‌ هستند، یک؛ رنج نفس #لوّامه را ندارند، دو؛ 🔸 نفس مسوّله، اگر آن نیرنگ‌بازی‌ها را کرده، باطل را حق نشان داده، کذب را صدق نشان داده، شرّ را خیر نشان داده، قبیح را حَسَن نشان داده، تسویل‌گری کرده؛ یعنی نیرنگ‌بازی کرده، زشت را پشت سر گذاشته، زیبا را جلو آورده و زشت را زیبا نشان داد و انسان را صید کرد، بعد از آنکه انسان به دام افتاد، این نفسِ #لوّامه پیدا می‌شود و ملامت می‌کند که چرا این حرف را زدی؟ چرا آن کار را کردی؟ از این نفس لوّامه فقط یک #سرزنش ساخته است، تدبیر و تربیت برای او نیست. کسانی که آن نفس مُلهَمه را قدری آلوده کردند، به جای اینکه همیشه با تقوا باشند، گاهی با تقوا بودند وگاهی با فجور هستند و ارتکاب فجورش هم در اثر تسویل نفس مسوّله بود. یعقوب(سلام الله علیه) به فرزندان خود فرمود: ﴿بَل سَوَّلَتْ لَکُمْ أَنْفُسُکُمْ﴾که برادر را به چاه انداختن در اثر تسویل نفس است. 🔹 گاهی بت‌پرستی را به جای خداپرستی نشان دادن، با تسویل نفس انجام می‌شود که سامری گفت: ﴿سَوَّلَتْ لِی نَفْسِی﴾. تا این حدّ، نفس مسوّله آن هنر را دارد؛ گاهی معاصی را به جای طاعات می‌نشاند، گاهی کفر را به جای ایمان می‌نشاند، گاهی شرک را به جای توحید می‌نشاند و گاهی الحاد را به جای حق می‌نشاند، چون از نفس مسوّله همه چیز بر می‌آید. تا این شخص به کدام درکه از درکات سقوط کرده باشد. در هر درکه‌ای اوایل، نفس #لوّامه هست و #سرزنش می‌کند، تا اینکه این نفس #مسوّله آن نفس #لوّامه را هم #خفه می‌کند، دیگر می‌شود «أماره بالسّوء»، وقتی «أماره بالسّوء» شد، دیگر نیازی به آن نیرنگ‌بازی و تقلّب ندارد، این شخص عالماً عامداً گناه می‌کند، چون اسیر است. 🔸 اگر در جبهه درونی اسیر شد، می‌شود «أماره بالسّوء». بعد از سلطنت نفس #مسوّله و خاموشی نفس #لوّامه، نوبت به نفس #أماره می‌رسد که او می‌شود #امیر. @qurantehran