#پرسمان #قرآنی #سوال #قرآن #کتاب #علمی #علوم #بشری #دیدگاه #مفسرین
🔅🔅🔅
آيا «قرآن کریم»، یک كتاب علمی است؟ و آيا همه علوم بشرى در قرآن وجود دارد؟(قسمت اول)
☑️در این باره حداقل سه دیدگاه وجود دارد که به صورت کوتاه به آن اشاره می شود:
1️⃣ديدگاه اول:همه علوم بشرى در قرآن وجود دارد
می توان گفت: اوّل بار این دیدگاه، توسط یکی از دانشمندان اهل سنّت، به نام: «ابوحامد غزالی» (م. 505 ق.) در «احياء العلوم» و «جواهر القرآن» بیان شد. او معتقد بود و سعى كرد نشان دهد همه علوم را می توان از قرآن استخراج كرد. ابوحامد غزالی می نويسد:
«پس علوم، همه آنها در افعال و صفات خدا داخل است و خداوند در قرآن، افعال ذات و صفات خود را توضيح می دهد و اين علوم بی نهايت است و در قرآن به اصول و كليّات (مجامع) آنها اشاره شده است».
🔸پس از وی، ابوالفضل مرسی (655- 570 ق.)، صاحب كتاب «التفسير» اين ديدگاه را به صورت افراطى می پذيرد. وی می گويد: «همه ى علوم، اوّلين و آخرين در قرآن وجود دارد».
🔸آن گاه بدرالدين زركشى (م. 764 ق.) در «البرهان» اين نظريه را می پذيرد، و پس از او جلال الدين سيوطى (م. 911 ق.) در كتاب «الاتقان فى علوم القرآن» و «الاكليل فى استنباط التنزيل» با پذيرفتن ديدگاههاى غزالى و مرسى آن را تقويت می كند.
🔸ملّا محسن فيض كاشانى(م. 1091ق.)، از دانشمندان بزرگ قرن یازدهم و معاصر با علّامه مجلسی، در مقدمه کتاب «تفسير صافى» اين ديدگاه را به صورت خاصى در قسمتى از علوم می پذيرد.
آن چه گفته شد، مربوط به علمای گذشته از شیعه وسنّی بود. اين ديدگاه، یعنی وجود همه علوم در قرآن کریم، در عصر جديد هم با پيشرفت علوم تقويت شد و طرفدارانی پیدا کرد.
◾️كسانى مثل طنطاوى جوهرى (متولد 1862م.)، در تفسير مشهور خود تحت عنوان: «الجواهر فى تفسير القرآن» سعى كرد تا بسيارى از علوم جديد را به قرآن نسبت دهد.
▪️جديدترين تمايل نسبت به اين نظريه از طرف شخصى بنام رضا نيازمند در سال (1375 ش) اظهار شد كه در مقالهاى نوشت: «كسى كه قرآن را قبول داشته باشد، بايد قبول كند كه مطالب آن شامل كليه علوم هم هست و در آن هر چيز بر اساس دانش تفصيل داده شده است».
📋نویسنده: حجت الاسلام دکتر محمد مهدی کریمی نیا
🖇برای دیدن دلایل دیدگاه نخست و دیگر دیدگاههای مفسران با ما همراه باشید
🔅 تفسير و قرآن پژوهی
@rahighemakhtoom
#پرسمان #قرآنی #سوال #قرآن #کتاب #علمی #علوم #بشری #دیدگاه #مفسرین
🔅🔅🔅
⏪آيا «قرآن کریم»، یک كتاب علمی است؟ و آيا همه علوم بشرى در قرآن وجود دارد؟(قسمت دوم)
☑️در این باره حداقل سه دیدگاه وجود دارد که به صورت کوتاه به آن اشاره می شود:
1️⃣ديدگاه اول:همه علوم بشرى در قرآن وجود دارد
🔰دلایل دیدگاه اول:
☑️دلیل اوّل: ظاهر برخى آيات قرآن دلالت بر اين دارد كه همه چيز در قرآن وجود دارد؛ مثل:
«نزّلْنا عليْك الْكتاب تبْياناً لكلّ شيْءٍ؛
و كتاب را بر تو نازل كرديم، در حالى كه بيان كننده هر چيز است».
☑️دلیل دوّم: آیاتی از قرآن کریم، به علوم مختلف اشاره دارد؛ مانند این آیه: «و كفى بنا حاسبين» که از «حساب» سخن می گويد که اشاره به «علوم رياضى دارد.
یا از آيه «رفيع الدّرجات» که با حساب ابجد، 360 درجه بودن درجات دايره در هندسه استخراج می شود.
یا علم پزشكى از آيه «و إذا مرضْت فهو يشْفين» به دست می آيد.
☑️دلیل سوّم: از نظر این گروه، روایاتی وجود دارد که دلالت می كند همه علوم در قرآن كريم وجود دارد. براى مثال: از امام باقر علیه السلام روايت شده كه فرمودند:
«ان اللّه تبارك و تعالى لم يدع شيئاً تحتاج اليه الامه الا نزله فى كتابه و بيّنه لرسوله؛
خداوند تبارك و تعالى هيچ چيزى را كه مردم به آن محتاج باشند، فرو گذار نكرده است، مگر آن كه آنها را در قرآن، نازل فرمود و براى پيامبر (ص) بيان كرده است».
☑️دلیل چهارم: دليل ديگر بر وجود همه علوم در قرآن، مسأله بطون آن است كه در روايات متعددى وارد شده كه قرآن داراى بطون مختلف است. ابوحامد غزالى در کتاب: «احياء العلوم» به همين مطلب استشهاد كرده و تعداد علوم قرآن را تا هفتاد و هفت هزار و دويست علم ذكر كرده است. آن گاه می گويد: اين عدد، چهار برابر می شود؛ چون هر كلمه، ظاهر و باطن دارد و حدّ و مطلع دارد.
👈🏼تذكر: دلايل اين ديدگاه را در هنگام ذكر دلايل ديدگاه دوم و سوم مورد بررسى و نقد قرار می دهيم.
🔅 تفسير و قرآن پژوهی
@rahighemakhtoom
#پرسمان #قرآنی #سوال #قرآن #کتاب #علمی #علوم #بشری #دیدگاه #مفسرین
🔅🔅🔅
⏪آيا «قرآن کریم»، یک كتاب علمی است؟ و آيا همه علوم بشرى در قرآن وجود دارد؟(قسمت سوم)
2⃣ ديدگاه دوم: قرآن فقط كتاب هدايت و دين است و براى بيان مسائل علوم تجربى نيامده است.
🔹 اين ديدگاه را می توان از سخنان برخى از صاحب نظران و مفسران استفاده كرد. براى مثال، ابو اسحاق شاطبى (م 790 ق.) كه اوّلين مخالف با نظريه غزالى و مرسى بود، می گويد: «قرآن براى بيان احكام آخرت و مسائل جنبى آن آمده است».
▪ نويسندگان تفسيرهاى «مجمع البيان» و «كشاف» نيز می نويسند: «منظور از بيان همه چيز در قرآن، مسائل مربوط به هدايت و دين است».
📝 تذكر: دلايل اين ديدگاه همراه با ديدگاه سوم بيان می شود.
🔅 تفسير و قرآن پژوهی
@rahighemakhtoom
#پرسمان #قرآنی #سوال #قرآن #کتاب #علمی #علوم #بشری #دیدگاه #مفسرین
🔅🔅🔅
⏪آيا «قرآن کریم»، یک كتاب علمی است؟ و آيا همه علوم بشرى در قرآن وجود دارد؟(قسمت پایانی)
🔰دلايل و شواهد دیدگاه سوّم:
در اين جا دلايل اين ديدگاه را همراه با ردّ دلايل ديدگاه اول بيان می كنيم:
1️⃣دلیل اوّل: قرآن كتاب هدايت، اخلاق، تربيّت و دين است و انسانها را به سوى فضيلتها و خداشناسى هدايت می كند. بنابراين، ضرورتى ندارد كه قرآن، همه مسائل علوم تجربى، عقلى و نقلى را با تفصيلات و فرمولهاى آنها، بيان كند. هر چند اين موارد گاهى اشارات حق و صادقى دارد. اين مطلب مورد تأكيد مفسّران قديمی و صاحبنظران معاصر است.
2️⃣دلیل دوّم: ظهور آياتى كه می فرمايد: «همه چيز در قرآن است»، قابل اخذ نبوده و نمی توان دلیل باشد بر این که همه علوم در قرآن وجود دارد؛ چرا كه:
➖یک: اين ظهور بر خلاف بداهت است و بسيارى از فرمولهاى شيمی و فيزيك در قرآن كريم نيست.
➖دو: ظهور اين آيات مورد انكار صريح برخى از مفسّران قرار گرفته است و گفتهاند كه منظور وجود چيزهايى است كه در هدايت انسان لازم است و اينها در قرآن وجود دارد. به عبارت دیگر، منظور از «كل شىء» در آیه، «کل امور دينى» است.
3️⃣دلیل سوّم: لفظ «كتاب» در آيات مورد بحث، مانند: «نزّلْنا عليْك الْكتاب تبْياناً لكلّ شيْءٍ»، ممكن است به چند معنا باشد: «قرآن كريم، لوح محفوظ، اجل، علم خدا، امام مبين». پس نمی توان گفت: كه حتماً مراد قرآن است و همه چيز در آن است.
➖و همين اشكال در مورد رواياتى كه مورد استناد واقع شده بود نيز وارد است.
4️⃣دلیل چهارم: اين آيات با دليل عقل (قرينه لبّى) تخصيص می خورد و محدود می شود. چون عقل انسان حكم می كند كه قرآن در مورد هدف خود (هدايت معنوى انسان) بيان همه چيز باشد، نه در امورى كه خارج از حوزه هدف اوست.
5️⃣دلیل پنجم. آياتى از قرآن كه اشاراتى به علوم طبيعى دارد، هدف آنها كشف فرمول هاى هندسه و شيمی وغیره نيست، بلكه اين اشارات به طور استطرادى و حاشيهاى اين مباحث را مطرح كرده است؛ يعنى صرفاً ذكر مثال (البته حق و واقعى) است و هدف آن، آموزش علوم نيست.
➖علاوه بر آن كه برخى از آياتى كه مورد استشهاد طرفداران ديدگاه اوّل قرار گرفت، از لحاظ موازين تفسيرى قابل نقد است. براى مثال، آيه: «رفيع الدّرجات» ربطى به درجات دايره ندارد، و حمل آيات، بدون قرينه عقلى يا نقلى معتبر بر يك مطلب، موجب تفسير به رأى می شود.
6️⃣دلیل ششم: مسأله بطون قرآن و علم أئمه (ع) از مورد بحث ما خارج است؛ چون موضوع بحث اين است كه آيا همه علوم بشرى را می توان از ظواهر قرآن استخراج كرد يا نه؟
⏏️جمع بندى و نتيجه گيرى
نتیجه آن كه ظاهر آيات قرآن، بر تمام علوم بشرى (با تمام فرمولها و جزئيات آن) دلالت ندارد. آری، در قرآن کریم، اشاراتى به بعضى از علوم و مطالب علمی شده است كه استطرادى و حاشیه ای است، ولى همه علوم، بالفعل در قرآن ذکر نشده است و آياتى كه در اين زمينه است (مثل آيه 89 سوره نحل و 38 و 59 سوره انعام) دلالت بر اين دارد كه تمام احتياجات دينى و هدايتى مردم، در قرآن به طور تفصيل يا مجمل ذكر شده است.
🔅 تفسير و قرآن پژوهی
@rahighemakhtoom