✅ بررسی قاعده تسامح در ادله سنن(1) 🔸يكى از قواعد پركاربرد در حوزه فقه و اصول، قاعده تسامح در ادله سنن است. 🔹تسامح در ادله ی سنن به معنای چشم پوشی و آسان گیری نسبت به مستندات احکام مستحبات است. مجتهد برای استنباط هرگونه حکم شرعی، از جمله مستحبات و مکروهات، نیاز به مستند محکمی از جهت سند و دلالت دارد. برخی با توجه به اخبار «من بلغ» ادعا کرده اند که در باب مستحبات می توان به روایات و ادله ایی که فاقد شرایط حجیت است، استناد کرد و به اصطلاح در احکام غیر الزامی تسامح ورزید. 🔸این قاعده عمدتا بر اساس روایاتی شکل گرفته است که به روایات «من بلغ» معروف است. برخی از اصولیون در مورد این روایات ادعای تواتر اجمالی یا معنوی یا استفاضه کرده اند. 🔹مفاد روایات «من بلغ» آن است که چنانچه خبری بر ترتب ثواب بر عملی حکایت کرد، در صورت اخذ و عمل به آن، ثواب مذکور در روایت داده می شود، حتی اگر آن روایت صادر نشده باشد. 🔸برخی معتقدند که این تسامح محدود به روایت فقهی نیست بلکه تاریخ، سیره، تفسیر، عقاید و فضائل اهل بیت(علیهم السلام) را نیز در بر می گیرد. #تسامح_در_ادله_سنن #من_بلغ #قاعده @rahjoo_213

✅ بررسی قاعده تسامح در ادله سنن(2) 🔸در كتاب‌هاى قدماء، از دليلى به نام دليل تسامح، ياد نشده است. 🔹سید بن طاووس(م664) از اولین کسانی است که بدون نام بردن از قاعده ی تسامح، روایات من بلغ را عذری برای پذیرش احادیث مرسل و دلیلی بر عدم نیاز به ذکر سند احادیث سنن می دانست.در مرتبه ی بعد محقق حلی(م676) احادیث آداب و سنن را بی نیاز از مناقشه در اسانید تلقی کرد. 🔸اما نخستین فردی که واژه تسامح در فضایل را به کار گرفت، شهید اول(م786) بود.« ان اخبار الفضائل یتسامح فیها عند اهل العلم». 🔹اصطلاح «قاعدة تسامح در ادله سنن» از قرن دهم به بعد شکل گرفته و شماری از فقها در آثار خود بدان پرداخته اند. #تسامح_در_ادله_سنن #من_بلغ #قاعده @rahjoo_213

✅ بررسی قاعده تسامح در ادله سنن(3) ✔️آیت الله مامقانی: 🔸نسبت دادن خبرى به معصوم عليه السّلام بدون طريق معتبر و ورود اذن و رخصت بر مسامحه در ادلّۀ سنن، از پيامبر مختار يا ائمّۀ اطهار ممنوع است؛ و اخبارى كه قائلان به قاعدۀ تسامح، به آنها استدلال مى‌كنند از افادۀ مطلوب قاصر است، گرچه بيشتر علما در استدلال به آن توافق كرده‌اند، امّا در موقع تأمّل و تحقيق معلوم مى‌شود كه در فهم آن اشتباه كرده‌اند. 📚مقباس الهداية في علم الدراية، ج1، ص196 #تسامح_در_ادله_سنن #من_بلغ #قاعده @rahjoo_213

✅ بررسی قاعده تسامح در ادله سنن(4) 🔸بنابر اصالت دليل، رد و قبول هر چيزى نيازمند دليل است و انسان در هر كارى بايد تابع معرفت باشد؛ وگرنه خلاف فطرت انسانى خود عمل كرده است. اين مطلب اعم از امور ضرورى و غير ضرورى است. شخصى را تصور كنيد كه از هر كسى، هر چه درباره فوايد و مضار مى‌شنود، مى‌پذيرد و به كار مى‌بندد. آيا جز اين است كه عقلا او را انسانى ضعيف العقل مى‌شمارند؟ 🔹ادله نقلى، ميان مسائل ضرورى و غير ضرورى، فرق نگذاشته‌اند. _ وَ لاٰ تَقْفُ‌ مٰا لَيْسَ‌ لَكَ‌ بِهِ‌ عِلْمٌ‌. _ يَا كُمَيْلُ‌ مَا مِنْ‌ حَرَكَةٍ‌ إِلَّا وَ أَنْتَ‌ مُحْتَاجٌ‌ فِيهَا إِلَى مَعْرِفَة. _ مَنْ‌ عَمِلَ‌ عَلَى غَيْرِ عِلْمٍ‌ كَانَ‌ مَا يُفْسِدُ أَكْثَرَ مِمَّا يُصْلِحُ‌. 🔻آيا مى‌توان با وجود چنين ادله‌اى به شارع نسبت داد كه او در امور غير مهم، پيروى كوركورانه را مى‌پذيرد؟ آيا مى‌توان محكمات و متشابهات را يكسان دانست‌؟ محكم در اينجا، حركت بر اساس علم و معرفت است، و متشابه، روايات «من بلغ» است كه برخى از آنها به‌ظاهر «اتباع من غير علم» را در سنن پذيرفته است. 🔸بنا به روش معقول در محكمات و متشابهات بايد سايۀ ادله عقلى و نقلى را بر نهى از «اتباع من غير علم» بيندازيم و روايات «من بلغ» را بر اساس آنها تفسير كنيم. 📚نظام معرفتی فقاهت، ص122 #تسامح_در_ادله_سنن #من_بلغ #قاعده @rahjoo_213

✅ بررسی قاعده تسامح در ادله سنن(5) 🔸روايات«من بلغ» در مقام رفع نگرانى از شيعيان در فضاى تقيه، نسبت به اختلاف روايات و جعل حديث و... بوده است. هميشه در ذهن متشرعين، نگرانى از نادرست بودن اعمال و ثواب‌هاى مذكور در روايات وجود داشته است. حتى اگر بر اساس ادله معتبر عمل كرده باشند؛ زيرا اين احتمال را مى‌دادند كه راوى مطلب را بد فهميده است، يا دچار سهو و فراموشى شده يا بخشى از حديث را شنيده و بخش ديگر را نشنيده است. احتمال تقيه و جعل هم مى‌دادند. پس هميشه نگران بودند كه مبادا عملشان مورد تأييد شارع نباشد و زحماتشان لغو باشد. در اين روايات تصريح شده است كه نگران نباشيد! اگر عملى به شما رسيد و عمل كرديد و خلاف واقع درآمد، خداى متعال ضامن ثواب آن است. اين معنا، غير از اين است كه بگوييم مقصود امام (ع) اين بوده است كه به اعمال غير معتبر عمل كنيد! 🔹اين روايات در مقام بيان كيفيت ابلاغ نيستند؛ بلكه از ثواب اعمال غير واقعى كه ساخته و پرداختۀ جاعلان حديث است، رفع شبهه مى‌كند و اگر مطالب مذكور براى كسى به حدّ ظهور نرسد، دست كم ظهورى براى استفاده تساهل باقى نمى‌گذارد و در نتيجه ادله سنن تحت عمومات حرمت عمل به ادله غير معتبر باقى مى‌ماند. 🔸گذشته از اينكه بسيار بعيد است كه ائمه (ع) در جامعه‌اى كه اهل سنت در آن غلبه دارند و روايات آنان همه‌جا نقل و پخش مى‌شود، اجازه دهند كه شيعه اخبار ضعيف را هم بپذيرد؛ زيرا اغلب روايات اهل سنت، جعلى است و همين امر با روح حركت ائمه (ع) كه اجتناب از روايات اهل سنت است، سازگار نيست. گذشته از اينكه حجم اين روايات بسيار زياد است و عادت كردن به آنها باعث ترويج تساهل در كل دين مى‌شود. 📚نظام معرفتی فقاهت، ص123 #تسامح_در_ادله_سنن #من_بلغ #قاعده @rahjoo_213

✅ بررسی قاعده تسامح در ادله سنن(6) 🔸نظریه ی اول که همان قول ماست و ما در این نظریه متفرد هستیم این است که این روایات( من بلغ) ناظر به روایات ضعیفه ای که در مورد مستحبات و واجبات آمده است نیست و بعید نیست که ناظر به روایاتی باشد که از نظر سند صحیح است در نتیجه روایات تسامح در ادله ی سنن می گوید اگر کسی مطابق آن روایات صحیحه عمل کند اگر خلاف واقع در آید خداوند به عاملین، همان ثواب را خواهد داد. 📚درس خارج اصول97/01/07 #تسامح_در_ادله_سنن #من_بلغ #قاعده @rahjoo_213

✅بررسی مقاتل(2) 🔸یکی از معروفترین و مقدم ترین مقاتل در دوره قاجار، محرق القلوب ملامهدی نراقی (تألیف 1251ق) است که در بیست مجلس نوشته شده است. مرحوم نراقی در همان آغاز بحث تسامح در ادله سنن را مطرح کرده و رسما نقل اخبار ضعیف را برای کسب ثواب، بی اشکال، و عمل کردن به آن را عملی درست می داند. وی می نویسد: ▪️بدان که مشهور میان علما و فقهای امامیه آن است که در احکام مستحبه و مکروه و در مواعظ به اخبار ضعیفه عمل می توان نمود... همچنین هر گاه خبر ضعیفی در احوال و قصص امم سابقه رسیده باشد، جایز است که خطبا و ناقلین از آن نقل نمایند... از این مقدمه معلوم می شود که جایز است نقل اخبار ضعیفه و غیر معتبره که در حکایات و وقایع پیغمبر و اهل بیت او علیهم السلام رسیده و کسی که آنها را نقل کند و بگریاند یا بشنود و بگرید، ثوابی که در گریانیدن و گریستن در مصیبت سید الشهداء رسیده، حق تعالی آن ثواب را به او عطا می فرماید.. از این جهت علما و محدثین اخباری که در مصایب پیغبمر و اهل بیت آن سرور رسیده، از صحیحه و چه از ضعیفه، در کتب خود ضبط و تدوین نموده اند و مضایقه از نقل قسم دوم نفرموده اند». 🔸کتاب محرق القلوب از آثاری است که سبب شد تا میرزا حسین نوری لؤلؤ و مرجان را بنگارد. وی با یادآوری مقام بلند مهدی نراقی و این که از «اعیان علمای دهر» زمان خودش است، می گوید: ▪️«با این حال یافت می شود در این کتاب [محرق القلوب] مطالب منکره که ناظر بصیر متعجب می شود از نوشتن چنان عالمی، چنین مطالبی را.» 🔹قزوینی، نویسنده اسرار المصائب که معاصر نوری است، همین تعابیر را نسبت به نراقی دارد و می گوید با این که وی از «اکابر علماء الدین» بوده، کتاب محرق القلوب او، قلوب صادقین را با دروغ های خود آتش زده است. #مقتل #روضه #قاجار #نراقی #تسامح_در_ادله_سنن @rahjoo_213