✅ "مالِکِ یَومِ الدّین" یا "مَلِک یَومِ الدّین"؟ (1) ✔️مقام معظم رهبری: 🔸در آیه مبارکه «مَالِکِ یَوْمِ الدِّین»، دو قرائت در اینجا معروف است یکی «مالک یوم الدین» و دیگری «ملک یوم الدین». 🔹در قرآن کریم غالباً مواردی که قرّاء هفت‌گانه معروف در متن قرآن اختلاف کردند (که موارد هم چندان زیاد نیست) اختلاف بر سر چگونگی خواندن یک کلمه است. در رسم الخط قدیمی عربی که امروز هم در غالب قرآن‌های کشورهای اسلامی رعایت می‌شود الف را در بعضی از کلمات الف وسط کلمه را نمی‌نویسند و با یک نیمه الفی بر روی حرف قبل از (الف) او را نشان می‌دهند مثلا «مالک» را می‌نویسند به «ملک» یک الف کوچکی روی حرف میم می‌گذارند که معلوم شود مراد «مالک» است نه «ملک». 🔸به نظر می‌رسد که اختلاف نظر در باب این که در سوره حمد مالک است یا ملک ناشی می‌شود از همین قضیه، هردو قرائت طبق فتوای علما صحیح است. در معنا هم تفاوت زیادی نخواهد کرد و در موارد اختلاف قرائت غالباً از این قبیل است. 🔹اگر گفتیم «مالک»، از ریشه «ملک» - بکسر میم - خواهد بود یعنی صاحب و دارنده «ملک» اگر گفتیم، از ریشه «ملک» - بضم میم - خواهد بود یعنی سلطان، پادشاه، حاکم، تفاوتی نمی‌کند چه بگوئیم خداوند و صاحب و صاحب‌اختیار و دارنده روز دین است یعنی همه چیز روز دین و قیامت در اختیار اوست چه بگوئیم خداوند ملک و سلطان و پادشاه روز دین است یعنی باز همه چیز روز قیامت تحت قدرت اوست، البته قرائت «مالک» شاید معروف‌تر است و از جهتی هم ممکن است ترجیح دهیم قرائت «مالک» را بر «ملک». 📚 جلسه سوم تفسیر سوره حمد #فقه #قرائت #مالک_یوم @rahjoo_213

✅ "مالِکِ یَومِ الدّین" یا "مَلِک یَومِ الدّین"؟ (2) ✔️آیت الله مکارم شیرازی: ❓حضرتعالى در استفتائات خود (ج اول، ص 67، س 190) فرمودهايد : «احتياط آن است كه به جاى « مَلِکِ يَوم الدين»، «مالِکِ يَومِ الدين» گفته شود» در حالى كه يكى از اساتيد ما فرمودند: «ملک كسى است كه احاطه بر مادّه و غير مادّه دارد و مالك كسى است كه فقط احاطه بر مادّه دارد و همچنين 10 نفر از 14 قرّاء، «ملک يوم الدين» و4 نفر ديگر «مالک يوم الدين» قرائت كردهاند. دليل حضرتعالى چيست؟ 🔸پاسخ :دليل ما روشن است؛ائمّه اهلبيت: فرمودهاند «اقرأ كما يقرأ الناس... / وسايل الشيعه، ج 4، ابواب القرائة فى الصلاة، باب 74، ح 1» يعنى قرائت مشهور را انتخاب كنيد و فعلاً قرائت مشهور «مالِکِ يَومِ الدين» است. #فقه #قرائت #مالک_یوم @rahjoo_213

✅ "مالِکِ یَومِ الدّین" یا "مَلِک یَومِ الدّین"؟ (3) ✔️علامه طباطبایی: 🔸كلمه «مالک» اسم فاعل از ملك بكسره ميم- است، و اما «ملك» بفتحه ميم و كسره لام، صفت مشبهه از ملك به ضم ميم است، بمعناى سلطنت و نيروى اداره نظام قومى، و مالكيت و تدبير امور قوم است، نه مالكيت خود قوم، و بعبارتى ديگر ملك، مالك مردم نيست، بلكه مالك امر و نهى و حكومت در آنان است. 🔹البته هر يك از مفسرين و قاريان كه يك طرف را گرفته‌اند، براى آن وجوهى از تاييد نيز درست كرده‌اند، و هر چند هر دو معناى از سلطنت، يعنى سلطنت بر ملك به ضمه، و ملك به كسره، در حق خداى تعالى ثابت است، الا آنكه ملك بضمه ميم را مى‌شود منسوب بزمان كرد، و گفت: ملك عصر فلان، و پادشاه قرن چندم، ولى ملك بكسره ميم به زمان منسوب نمى‌شود، و هيچ وقت نمى‌گويند: مالك قرن چندم، مگر بعنايتى دور از ذهن، در آيه مورد بحث هم ملك را به روز جزا نسبت داده، و فرموده: (ملك يوم الدين)، پادشاه روز جزاء، و در جاى ديگر باز فرموده:{(لِمَنِ الْمُلْكُ الْيَوْمَ لِلَّهِ الْواحِدِ الْقَهَّارِ}، امروز ملك از كيست؟ از خداى واحد قهار). 🔸به همين دليل قرائت (ملك يوم الدين) به نظر بهتر مى‌رسد. 📚المیزان #فقه #قرائت #مالک_یوم @rahjoo_213

✅ "مالِکِ یَومِ الدّین" یا "مَلِک یَومِ الدّین"؟ (4) ✔️آیت الله جوادی آملی: 🔻دليل قائلان به ترجيح قرائت ملك، اضافه آن به ظرف زمان (يوم ) است ؛ مالك به زمان اضافه نمى شود؛ بر خلاف ملك كه در تعبيراتى همچون ملك عصر ملك دهر و... به زمان اضافه مى شود؛ اما گفته نمى شود: مالك عصر. 🔸پاسخى كه به اين استدلال داده شده، اين است كه فرق ميان مالك و ملك در اضافه به زمان، در مالكيتهاى اعتبارى است. نه حقيقى ؛ اما خداى سبحان كه مبداء و منشاء حقيقى اشياست همان گونه كه تعبير ملك درباره او درست است تعبير مالك نيز صحيح است و خداى سبحان منشاء هستى هر موجودى است ؛ چه زمان و چه غير زمان و همه معلول او هستند؛ پس ملك و ملك همه اشيا، زمان و غير زمان، از آن اوست. او هم مالك زمان است و هم مالك غير زمان. 🔹كلمه يوم و يومئذ در بيشتر استعمالهاى قرآنى آن، مربوط به جهان آخرت (برزخ و قيامت ) است و در همه آن موارد به صورت ظرف مطرح شده است، نه مملوك و اين زمينه اى است براى استيناسى قرآنى كه بر اساس آن مى توان در آيه كريمه (مالك يوم الدين ) نيز آن را ظرف دانست، نه مملوك ؛ مانند اين كه گفته شود: قاضى يوم الدين ، شفيع يوم الدين ؛ پس سخن در اين نيست كه خدا مالك يوم الدين و يوم الدين مملوك خداوند است، بلكه سخن در اين است كه مالكيت مطلق خداى سبحان نسبت به همه اشيا در آن ظرف خاص ظهور مى كند و اين معنا با قرائت مالك سازگارتر است. 🔸بنابراين، معناى آيه كريمه اين است كه در آن روز خدا مالك اشياست و مالكيت او در آن روز بر همگان ظاهر مى شود، نه به اين معنا كه خداوند مالك آن روز است. #فقه #قرائت #مالک_یوم @rahjoo_213

✅ "مالِکِ یَومِ الدّین" یا "مَلِک یَومِ الدّین"؟ (5) ▪️الْعَیَّاشِیُّ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: أَنَّهُ کَانَ یَقْرَأُ مالِکِ یَوْمِ الدِّینِ وَ یَقْرَأُ اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقِیمَ. 🔸محمد ابن علی ابن حلبی نقل کرده است که امام صادق علیه السلام این گونه قرائت می‌کرد: «مالک یوم الدین» و قرائت می‌کرد: «إهدنا الصراط المستقیم». ▪️وَ مِنْهُ عَنْ دَاوُدَ بْنِ فَرْقَدٍ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَقْرَأُ ما لَا أُحْصِی مَلِکِ یَوْمِ الدِّینِ. 🔸داود ابن فرقد گفته است، از امام صادق علیه السلام به دفعات بسیار زیادی که قابل شمارش نبود شنیدم این گونه قرائت می‌کرد: «ملک یوم الدین. » ✔️علامه مجلسی می فرماید: 🔸عاصم و کسائی «مالک» قرائت کرده اند و بقیه قاریان «ملک»...در روایات ما هر دو قرائت آمده است، هر چند مالک بیشتر است و این از چیزهایی است که مالک را بر ملک ترجیح می‌دهد، چرا که ظاهر روایت این است که او از حضرت شنیده است که حضرت در نماز بیشتر مالک و در غیر نماز بیشتر ملک می‌خوانده است. البته طبق روایتی که در ادامه می‌آید، احتمالا منظور، تکرار آیه در یک نماز باشد تا بر جواز تکرار بعضی از آیات دلالت کند و این آیه از جمله آیاتی نباشد که از تکرار قرائت آن نهی شده است. 📚بحارالانوار، ج۸۲،ص۲۳ #فقه #قرائت #مالک_یوم @rahjoo_213

✅ "مالِکِ یَومِ الدّین" یا "مَلِک یَومِ الدّین"؟ (6) 🔸وأخرج وَكِيع فِي تَفْسِيره وَعبد بن حميد وَأَبُو دَاوُد وَابْنه عَن الزُّهْرِيّ،أَن رَسُول الله صلى الله عَلَيْهِ وَسلم وَأَبا بكر وَعمر كَانُوا يقرؤونها {مَالك يَوْم الدّين} وأوّل من قَرَأَهَا ملك يَوْم الدّين بِغَيْر ألف مَرْوَان. 🔹وأخرج ابْن أبي دَاوُد عَن ابْن شهَاب، أَنه بلغه أَن النَّبِي صلى الله عَلَيْهِ وَسلم وَأَبا بكر وَعمر وَعُثْمَان وَمُعَاوِيَة وَابْنه يزِيد كَانُوا يقرؤون {مَالك يَوْم الدّين} قَالَ ابْن شهَاب: وأوّل من أحدث ملك مَرْوَان. 📚الدر المنثور في التفسير بالماثور، ج1، ص36 🔻نکته: 1️⃣ آوردن نام یزید ملعون با آن که اکثر علمای اهل سنت حکم به کفر او کرده اند شاید برای نشان دادن این باشد که همگان مالک خوانده اند حتی یزید ملعون وگرنه برای تمسک به فعل صحابه یا خلفا، یزید را هم در کنار آنها ذکر کردن بسیار مستهجن است. 2️⃣ ابن کثیر در کتاب تفسیر خود از قرائت مروان دفاع کرده است که آیت الله معرفت این گونه می نویسند: ▪️و لقد تعصّب ابن كثير لمروان قائلا: مروان، عنده علم بصحّة ما قرأوه و لم يطّلع عليه ابن شهاب. و لكن أين مروان و معرفته باصول القراءات؟! و لم تثبت قراءة «ملك» عمّن سبقه من كبار الأصحاب المعروفين! #فقه #قرائت #مالک_یوم @rahjoo_213

✅ "مالِکِ یَومِ الدّین" یا "مَلِک یَومِ الدّین"؟ (7) ✔️آیت الله معرفت در کتاب «التفسير الأثرى الجامع» ذيل آيه کريمه (مالک يوم الدين)، قرائت «مالک يوم الدين» را که قرائت جمهور مسلمانان است، صحيح دانسته و قرائت «ملک يوم الدين» را بدون اعتبار و از اختراعات مروان معرفی مي کند. 🔻برش هایی از کتاب: 🔸أنّ القراءة توقيف ولا مجال للاجتهاد فيها ، فما ذكروه من تعاليل وحجج في الترجيح هنا ، عليلة لا اعتبار بها. 🔹أنّ علماء الفنّ وأهل الدقّة في علم القراءات أسندوا القراءة بالألف إلى الرواية عن النبيّ(ص) و كبار السلف مضافا إلى كونها قراءة العامّة جمهور المسلمين. أمّا القراءة بغير ألف فلم يسندوها إلى رواية ذات اعتبار ، سوى تعاليل وحجج ذكروها وراجت عند المتأخّرين. ♦️فالصحيح الثابت هي قراءة (مالِكِ يَوْمِ الدِّينِ). 💠 فایل پیوست، بخشی از کتاب است که مرتبط با بحث ما می باشد. #فقه #قرائت #مالک_یوم @rahjoo_213

✅ "مالِکِ یَومِ الدّین" یا "مَلِک یَومِ الدّین"؟ (8) 🔻برخی برای ترجیح قرائت مختار خود به قرآن استشهاد کرده اند به این معنا که برای مثال چون در قرآن مالک نیامده پس این جا ملک است نه مالک یا این که در يك آيه ديگر مالك آمده پس اينجا هم مى‌توانيم مالك بخوانیم و از این دست موارد که به یک نمونه در ذیل اشاره می کنیم: 🔹از سه ناحیه در قرآن کریم می‌توانیم استدلال بر أقربیت «مَلِک یوم الدِّین» بنمائیم: 1️⃣اوّل از گفتار خداوند: لمن المُلْك اليوم لله الواحد القهّار که در اینجا مُلک که به یوم نسبت داده شده است، از آن خداست و عیناً بمثابه مَلِك يوم الدِّين است؛ زیرا ألف و لام الیوْم بمعنای عهد و راجع به روز قیامت است چون قبلاً میفرماید:يومَ هُم بَرِزونَ لا يخفي علي اللَه مِنهم شَيءُ (آیه ١٦، از سورة ٤٠: غافر) 2️⃣در قرآن کریم فقط و فقط یک‌جا خداوند را با صیغۀ «مالِک» بیان کرده است: (قُلِ اللَّهُمَّ مالِكَ الْمُلْكِ تُؤْتِي الْمُلْكَ مَنْ تَشاء)، و در اینجا مالک به معنای مَلِک است؛ چون به مُلک نسبت داده شده است و در حقیقت (مالِكَ الْمُلْكِ) همان قدرت و سیطره بر حکومت و أمر و فرمان است و به معنای مَلِک می‌باشد. و در بقیّۀ جاهای قرآن همگی مَلِک آمده است؛ مانند: (فَتَعالَى اللَّهُ الْمَلِكُ الْحَق‏)؛ و مانند: (هُوَ اللَّهُ الَّذي لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْمَلِكُ الْقُدُّوس‏)؛ و مانند: (الْمَلِكِ الْقُدُّوسِ الْعَزيزِ الْحَكيمِ)؛ و مانند: (مَلِكِ النَّاسِ). 3️⃣در قرآن کریم، همیشه نسبت مُلْک به خداوند داده شده است نه نسبت مِلْک؛ مانند: (أَ لَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ لَهُ مُلْكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْض‏)؛ و مانند (وَ لِلَّهِ مُلْكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْض‏)؛ و مانند: (تَبارَكَ الَّذي بِيَدِهِ الْمُلْك‏). و در هیچ جای قرآن دیده نمی‌شود که نسبت مِلک به خداوند داده شده باشد. #فقه #قرائت #مالک_یوم @rahjoo_213

🔻آیت الله سبحانی در نقد این گونه استدلالات بیان می دارند: 🔸فلا يصحّ ترجيح واحد على الآخر بهذه الوجوه لأنّ لكل من القراءتين شاهداً قرآنياً، فلا بدّ من الترجيح بالتتبع في القراءة المرويّة عن النبي (ص) بطريق أصحّ‌. #فقه #قرائت #مالک_یوم @rahjoo_213

✅ "مالِکِ یَومِ الدّین" یا "مَلِک یَومِ الدّین"؟ (9) ✔️امام خمینی: 🔹‏‏قوله تعالی:‏‏ مالِکِ یَومِ الدِّینِ ‏‏؛ بسیاری از قرّاء «مَلِک»، به فتح میم و کسر لام، قرائت کرده اند و برای هر یک از این دو قرائت ترجیحاتی ادبی ذکر کرده اند. حتّی بعضی از بزرگان علما- رحمه الله- رساله نوشته در ترجیح «مَلِک» بر «مالک»؛ و چیزهایی که طرفین گفته اند طوری نیست که از آن اطمینانی حاصل شود.‏ 🔸‏‏آنچه به نظر نویسنده می رسد آن است که «مالک» راجح بلکه متعیّن است؛ زیرا که این سوره مبارکه و سوره مبارکه «توحید» مثل سایر سور قرآنیّه نیست، بلکه این دو سوره را چون مردم در نماز فرائض و نوافل می خوانند، در هر عصری از اعصار صدها میلیون جمعیّت مسلمین از صدها میلیون جمعیتهای مسلمین شنیده اند و آنها از صدها میلیون سابقیها، همین طور به تسامع، این دو سوره شریفه به همین طور که می خوانند بی یک حرف پس و پیش و کم و زیاد از ائمّه هدی و پیغمبر خدا- صلّی الله علیه و آله- ثابت است؛ 🔸و با اینکه اکثر قرّاء «مَلِک» خواندند و بسیاری از علما ترجیح «مَلِک» داده اند، مع ذلک این امور در این امر ثابت ضروری و متواتر قطعی، ضرری نرسانده و کسی از آنها متابعت ننموده؛ و با اینکه علما تبعیّت هر یک از قرّاء را جائز می دانند،‏ ‏هیچ یک- الّا شاذی که اعتنا به قول او نیست- در مقابل این ضرورت، «مَلِک» در نمازهای خود قرائت ننموده اند و اگر کسی هم «مَلِک» را قرائت کرده، من باب احتیاط بوده و «مالک» را نیز گفته؛ چنانچه شیخ علّامه ما در علوم نقلیّه، حاج شیخ عبد الکریم یزدی ‏‏- قدّس سرّه- به خواهش یکی از علمای اعلام معاصر «مَلِک» را نیز می گفتند؛ ولی این احتیاط بسیار ضعیفی است، بلکه به عقیده نویسنده مقطوع الخلاف است.‏ 📚تفسیر سوره حمد از کتاب آداب الصلاة #فقه #قرائت #مالک_یوم @rahjoo_213

✅ "مالِکِ یَومِ الدّین" یا "مَلِک یَومِ الدّین"؟ (10) ✔️ آیت الله مظاهری: 🔸شخص مى‌تواند ملك يا مالك بخواند، چرا؟ دليل ندارد و لذا وقتى مى‌خواهند استدلال بكنند مى‌گويند ملك را كسانى خوانده و مالك را يعقوب خوانده است يا ابى خوانده است پس چون آن دو تا اديب خواندند ما هم مى‌توانيم هم ملك و هم مالك بخوانيم و اينها راستى از عجايب است و يك دفعه مثلاً بگوييم ملك چون امام باقر مى‌خواندند و يا مالك چون امام صادق اينجور مى‌خواندند كه اين خيلى عالى مى‌شود يعنى تعبد به ما مى‌گويد و روايت به ما مى‌گويد. بعضى (از قُراء) ملك و بعضى مالك خواندند و گويا مثل اينكه كسايى اين امام ما هست در اينكه بگويد مالك بخوان و بگوييم چشم يا مثلاً ابب ابن كعب بگويد ملك بخوان و بگوييم چشم. 🔹و بعد هم استدلال مى‌كنند يك استدلال عجيبى يعنى قياس مى‌كنند مى‌گويند چون در يك آيه ملك آمده پس جايز است ملك بخوانيم و در يك آيه ديگر مالك آمده پس اينجا هم مى‌توانيم مالك بخوانيم و اينها خيلى عجيب است يعنى انسان يك چيزى را بخواهد درست بكند كه خدا نكند اينجور چيزهايى باشد كه يك كسى يك چيزى را مى‌خواهد درست بكند و اين مخلوق ذهن او هست و بايد اين درست بشود و آنوقت مى‌افتد در توجيه گرى‌ها و در استدلال مى‌افتد و بالاخره هر چه كه جلو بيايد مى‌گويد. 📚درس خارج فقه #فقه #قرائت #مالک_یوم @rahjoo_213

✅اختلاف در قرائات مصيبت او بالاتر از تحريف در قرآن است! ✔️آیت الله مظاهری: 🔸امام صادق مى‌فرمودند آن جور كه مردم قرآن مى‌خوانند شما هم قرآن بخوانيد اين اختلاف در قرائات را بيندازيد دور. در حالى كه تقيه بود و دهان امام صادق هم بسته بود، امّا بالاخره امام باقر و امام صادق در اوج اين حرفها جلو اين حرفها را مى‌گرفتند. 🔹راستى اگر اختلاف در قرائت باشد، هم يطهُرنَ‌، يطّهُرنَ‌، كدام درست است‌؟ و اگر هر دو درست باشد تناقض در قرآن مى‌شود. تعجب است كه چرا ما دامن به اين مصيبت مى‌زنيم! 🔸 اختلاف در قرائات مصيبت او بالاتر از تحريف در قرآن است. همين قرائت كه ما الان مى‌خوانيم، كه اسمش را مى‌گذاريم عاصم، اين قرائتى كه شيعه و سنى مى‌خواند و اعراب گذراى شده، اين همان قرآنى است كه پيامبر اكرم براى مسلمانها مى‌خواند. اگر فيهى است، پيامبر فرموده، اگر بخواهيم اشتباه كنيم، همه جاها بايد فيهى باشد، امّا همه جا فيه است، تنها در سوره فرقان فيهى است. عليهُ‌ اللّه در همه جا عليهِ‌ اللّه است جز در سوره فتح همين‌ها دليل بر اين است كه پيامبر فرموده است و الا ادبيت مى‌گويد بايد بخوانى عليهِ‌ اللّه و بايد بخوانى فيه و اگر فيهى اگر عليهُ‌ است و اگر سميع عليم است و اگر بصير عليم است و اگر ان اللّه قدير است، و اگر ان اللّه غفور رحيم است همه و همه وحى است از طرف خدا به جبرئيل، و جبرئيل به پيامبر و پيامبر به كُتّاب وحى كه بنويس عليهُ‌ اللّه، بنويس يَطهُرن . 🔹هرچه غير از اين باشد قرآن نيست و اگر كسى در نمازش بخواند مَلِك يوم الدين، نمازش باطل است. براى اينكه قرآن نخوانده، مالك يوم الدين بايد بخواند. هر دو را هم بخواهد بخواند، نمى‌شود. بعضى‌ها كه هر دو را مى‌خوانند نمازشان باطل است، براى اينكه يقين پيدا مى‌كنند كه كلام آدمى آمده در قرآن احتياط درست نيست، ملك هم درست نيست، بايد بخواند مالك يوم الدين و غير از اين هم چاره‌اى نيست و الا نماز باطل است مابقى را هم همين جور درست كنيد تا آخر. #اختلاف_قرائات #قرائت #مالک_یوم @rahjoo_213