هدایت شده از راستی گستری
#در_قرآن
ریشه صدق در قرآن 155 بار در 144 آیه و 49 سوره قرآن ذکر شده است. ریخت های مختلف واژگانی با لحاظ گوناگونی اعراب های آنها 60 مورد قرآنی در دایره این ریشه به شمار می آید.
مهمترین مشتقات این ریشه در قرآن عبارتست از: صدیق، صادق، اصدق، صدقه، متصدق، تصدیق
ترکیب هایی که قرآن در خصوص صدق ذکر می کند، عبارتست از:
#قدم_صدق
#لسان_صدق
#مقعد_صدق
#مبوأ_صدق
#وعده_صدق
#مدخل_صدق و #مُخرج_صدق
#در_قرآن
#مدخل_صدق و #مخرج_صدق
✳️تعبیر «مدخل صدق» و «مخرج صدق» هر دو در کنار یکدیگر در آیه هشتاد سوره اسراء آمده است:
⚜وَ قُل رَّبِّ أَدْخِلْنىِ مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ أَخْرِجْنىِ مخُرَجَ صِدْقٍ وَ اجْعَل لىِّ مِن لَّدُنكَ سُلْطَنًا نَّصِيرًا؛ و همواره بگو پروردگارا مرا با قدمى صدق داخل و با قدمى صدق بيرون كن و به من از جانب خود بصيرت و حجت روشنى كه همواره ياريم كند عطا كن (ترجمه المیزان)⚜
🔰معنای آیه این است خدایا من در همه شئوون و کارهای و رسالت هایی که بر عهده من است ورود و شروعی صادقانه و نیز خروج و پایانی صادقانه داشته باشم؛ چه کارهایی که از همان ابتدا با ریا، تزویر و مانند آن شروع می شود و چه کارها که در ابتدا صادقانه و خالصانه اما در اثنای آن با غیر صدق همراه می شود و از این رو پایانی غیرصادقانه دارد.
🔰برخی از مفسران معنای گسترده آیه را به زمان هجرت و ورود به مدینه و خروج از مکه (نک: التحریر و التنویر، ج14، ص147) و برخی به هنگام ورد به قبر و خروج از آن در روز قیامت اختصاص داده اند، که وجهی برای این اختصاص نیست.
🔰پیرامون واژگان مدخل و صدق در نظرگاه مفسران نیز دو احتمال است:
1⃣ برخی مُدخل و مُخرج را مصدر به شمار آورده اند (نک: مجمع البیان، ج6، ص671) این احتمال با تمامی معانی سازگار است.
2⃣ برخی دیگر آن دو را اسم مکان برشمرده اند (نک: التحریر و التنویر، ج14، ص147) که بیشتر با دو احتمال معنایی اخیر سازگار است.
👌آنچه در این آیه قابل توجه است، این دو مطلب است:
1⃣ باید در هر عمل راستی تمام وجود شخص را پوشش دهد؛ کلامی بگويد كه باور دارد و عمل می كند و عملى کند كه همان را می گوید و باور دارد. علامه طباطبایی اشاره دارد که این همان مقام صدیقین است و از این همین رو عبارت «اجْعَل لىِّ مِن لَّدُنكَ سُلْطَنًا نَّصِيرًا» یعنی مرا همچون زندگی صدیقین اداره کن. (المیزان، ج13، ص176)
2⃣ شروع نیک به تنهایی مهم نیست؛ مهم تر سرانجام و فرجامی نیک و خیر و به تعبیر مشهور «عاقبت به خیری» است. به همین دلیل آیه پس از ورود صادقانه، سخن از خروج صادقانه نیز گفته است. گو اینکه این مقام صدیقین را تا پایان برای خویش مراقبت نمایم.
✍ م.میرخانی