🔻توثیقات رجالیان حسی یا حدسی؟ (۲)
📝 سیدمحمدجواد سیدشبیری
📚 پس چون #توثیقات رجالیون مانند نجاشی از این باب بوده، لذا توثیقات اجتهادی هستند و إخبار آنها به توثیق شخصی، #خبر_حسی نمی باشد.
ولی برخی از اکابر مانند مرحوم آقای #خویی مدعی شدند که این أخبار، إخبار حسی می باشد:
🔸فإن قيل: إنّ إخبارهم عن الوثاقة و الحسن -لعله- نشأ من #الحدس و الاجتهاد و إعمال النظر، فلا تشمله أدلة حجية خبر الثقة، فإنّها لا تشمل الأخبار الحدسية، فإذا احتمل أنّ الخبر حدسي كانت #الشبهة_مصداقية.
قلنا: إنّ هذا الاحتمال لا يعتنى به بعد قيام السيرة على حجية خبر الثقة فيما لم يعلم أنّه نشأ من الحدس.
و لا ريب في أنّ احتمال الحس في أخبارهم -و لو من جهة نقل كابر عن كابر و ثقة عن ثقة- موجود وجدانا.
كيف؟ و قد كان تأليف كتب الفهارس و التراجم لتمييز الصحيح من السقيم أمرا متعارفا عندهم، و قد وصلتنا جملة من ذلك و لم تصلنا جملة أخرى.
و قد بلغ عدد #الكتب_الرجالية من زمان الحسن بن محبوب إلى زمان الشيخ نيّفا و مائة كتاب على ما يظهر من النجاشي و الشيخ و غيرهما.
و قد جمع ذلك البحّاثة الشهير المعاصر الشيخ آقا بزرگ الطهراني في كتابه #مصفّى_المقال.
قال الشيخ في كتاب العدّة في آخر فصل في ذكر خبر الواحد: «إنّا وجدنا الطائفة ميّزت الرجال الناقلة لهذه الأخبار فوثّقت الثقات منهم، و ضعّفت الضعفاء، و فرّقت بين من يعتمد على حديثه و روايته و بين من لا يعتمد على خبره، و مدحوا الممدوح منهم و ذمّوا المذموم. و قالوا: فلان متّهم في حديثه، و فلان كذّاب، و فلان مخلّط، و فلان مخالف في المذهب و الاعتقاد، و فلان واقفي، و فلان فطحي، و غير ذلك من الطعون التي ذكروها.
و صنفوا في ذلك الكتب و استثنوا الرجال من جملة ما رووه من التصانيف في فهارسهم، حتى أنّ واحدا منهم إذا أنكر حديثا طعن في إسناده و ضعفه بروايته. هذه عادتهم على قديم و حديث لا تنخرم».
و النجاشي قد يسند ما يذكره إلى أصحاب الرجال و يقول: «ذكره أصحاب الرجال». (معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۴۱-۴۲)
🔹و در قبال قول شیخ طوسی در عدّة الاصول، قول ابن قبه در کمال الدین شیخ صدوق می باشد:
و كان أسلافهم قوم يرجعون إلى ورع و اجتهاد و سلامة ناحية و لم يكونوا أصحاب نظر و تميز فكانوا إذا رأوا رجلا مستورا يروي خبرا أحسنوا به الظن و قبلوه. (کمال الدین، ج۱، ص۱۱۰)
🔻به طور کلی مناشیء و منابعی که به واسطه آن افراد در فهرست #شیخ_طوسی و فهرست نجاشی توثیق شده اند مختلف بوده است و برخی از آن ها بدین قرارند:
1⃣ معاشرت؛ به اینکه با فردی که توثیق کرده اند معاشر بوده اند، و وثاقت اگرچه از امور حسی نیست ولی از امور شبیه حس قلمداد می شود.
2⃣ شهرت؛ به اینکه فردی که اراده توثیق او را داشتند، مشهور به وثاقت در نزد آنها بوده، اگرچه زمان او سابق بر آنان بوده است. مانند اینکه ما وقتی می خواهیم به وثاقت فرد مشهوری حکم کنیم، می گوییم وی موثق است اگر چه در زمان سابق ما زندگی می کرده است.
3⃣ توثیق معاصر؛ کما اینکه در کتاب شیخ انصاری توثیق نسبت به معاصرینش وجود دارد.
در این اقسام سه گانه، ممکن است که گفته شود توثیقات إخبار حسی و إخبار ثقه از ثقه می باشد، اگر چه ما حجیت خبر ثقه در موضوعات را انکار می کنیم.
4⃣ ورود روایتی در شأن یک فرد؛ با مراجعه به أخبار وارده در مدح و ذم روات، مانند کتاب کشّی. مستند کشّی نیز کتبی مانند کتاب عیاشی و نصر بن صباح است که در این موضوع نوشته شده بوده است. و این أخبار را نیز مانند سایر روایات باید سند و متن آنها را ملاحظه کرد و استنباط نمود.
5⃣ کتب شخص؛ به اینکه به کتب فردی که می خواستند او را توثیق کنند مراجعه می شده و از خلال کتبش به او شناخت پیدا می کردند. کما اینکه ما وقتی می خواهیم نسبت به یک فردی معرفت پیدا کنیم و وثاقت یا خبرویت یا ... او را تشخیص دهیم، اگر آثاری از او نزد ما موجود باشد، به آنها مراجعه می کنیم.
6⃣ اعتماد به کسی که به آن شخص اعتماد دارد؛ مانند این که نجاشی در مورد علي بن محمد بن قتيبة النيشابوري (النيسابوري) ذکر می کند: عليه اعتمد أبو عمرو الكشي في كتاب الرجال. (رجال النجاشی، رقم۶۷۸، ص۲۵۹)
7⃣ توثیق جماعتی از اهل خبره؛
💠 مجموعه این امور، ممکن است که منشأ و منبع حصول وثوق به وثاقت یک راوی باشد و توثیقات نجاشی را تشکیل دهد. این امور (غیر از سه مورد اول) مقدمات حدسی دارند.
✅ مباحث الحجج، ص۲۰۷-۲۱۰ ذیل التنبیه الثانی: فی کیفیة اثبات وثاقة الرواة
#أصالة_الحس
•┈┈••••✾•🌿🌺🌿•✾•••┈┈•
کانال درس رجال استاد سید محمد جواد سید شبیری
https://eitaa.com/rejal_shobeiri
https://t.me/rejal_shobeiri
https://eitaa.com/shobeiri
هدایت شده از درس رجال استاد حاج سید محمد جواد سید شبیری
🔻توثیقات رجالیان حسی یا حدسی؟ (۲)
📝 سیدمحمدجواد سیدشبیری
📚 پس چون #توثیقات رجالیون مانند نجاشی از این باب بوده، لذا توثیقات اجتهادی هستند و إخبار آنها به توثیق شخصی، #خبر_حسی نمی باشد.
ولی برخی از اکابر مانند مرحوم آقای #خویی مدعی شدند که این أخبار، إخبار حسی می باشد:
🔸فإن قيل: إنّ إخبارهم عن الوثاقة و الحسن -لعله- نشأ من #الحدس و الاجتهاد و إعمال النظر، فلا تشمله أدلة حجية خبر الثقة، فإنّها لا تشمل الأخبار الحدسية، فإذا احتمل أنّ الخبر حدسي كانت #الشبهة_مصداقية.
قلنا: إنّ هذا الاحتمال لا يعتنى به بعد قيام السيرة على حجية خبر الثقة فيما لم يعلم أنّه نشأ من الحدس.
و لا ريب في أنّ احتمال الحس في أخبارهم -و لو من جهة نقل كابر عن كابر و ثقة عن ثقة- موجود وجدانا.
كيف؟ و قد كان تأليف كتب الفهارس و التراجم لتمييز الصحيح من السقيم أمرا متعارفا عندهم، و قد وصلتنا جملة من ذلك و لم تصلنا جملة أخرى.
و قد بلغ عدد #الكتب_الرجالية من زمان الحسن بن محبوب إلى زمان الشيخ نيّفا و مائة كتاب على ما يظهر من النجاشي و الشيخ و غيرهما.
و قد جمع ذلك البحّاثة الشهير المعاصر الشيخ آقا بزرگ الطهراني في كتابه #مصفّى_المقال.
قال الشيخ في كتاب العدّة في آخر فصل في ذكر خبر الواحد: «إنّا وجدنا الطائفة ميّزت الرجال الناقلة لهذه الأخبار فوثّقت الثقات منهم، و ضعّفت الضعفاء، و فرّقت بين من يعتمد على حديثه و روايته و بين من لا يعتمد على خبره، و مدحوا الممدوح منهم و ذمّوا المذموم. و قالوا: فلان متّهم في حديثه، و فلان كذّاب، و فلان مخلّط، و فلان مخالف في المذهب و الاعتقاد، و فلان واقفي، و فلان فطحي، و غير ذلك من الطعون التي ذكروها.
و صنفوا في ذلك الكتب و استثنوا الرجال من جملة ما رووه من التصانيف في فهارسهم، حتى أنّ واحدا منهم إذا أنكر حديثا طعن في إسناده و ضعفه بروايته. هذه عادتهم على قديم و حديث لا تنخرم».
و النجاشي قد يسند ما يذكره إلى أصحاب الرجال و يقول: «ذكره أصحاب الرجال». (معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۴۱-۴۲)
🔹و در قبال قول شیخ طوسی در عدّة الاصول، قول ابن قبه در کمال الدین شیخ صدوق می باشد:
و كان أسلافهم قوم يرجعون إلى ورع و اجتهاد و سلامة ناحية و لم يكونوا أصحاب نظر و تميز فكانوا إذا رأوا رجلا مستورا يروي خبرا أحسنوا به الظن و قبلوه. (کمال الدین، ج۱، ص۱۱۰)
🔻به طور کلی مناشیء و منابعی که به واسطه آن افراد در فهرست #شیخ_طوسی و فهرست نجاشی توثیق شده اند مختلف بوده است و برخی از آن ها بدین قرارند:
1⃣ معاشرت؛ به اینکه با فردی که توثیق کرده اند معاشر بوده اند، و وثاقت اگرچه از امور حسی نیست ولی از امور شبیه حس قلمداد می شود.
2⃣ شهرت؛ به اینکه فردی که اراده توثیق او را داشتند، مشهور به وثاقت در نزد آنها بوده، اگرچه زمان او سابق بر آنان بوده است. مانند اینکه ما وقتی می خواهیم به وثاقت فرد مشهوری حکم کنیم، می گوییم وی موثق است اگر چه در زمان سابق ما زندگی می کرده است.
3⃣ توثیق معاصر؛ کما اینکه در کتاب شیخ انصاری توثیق نسبت به معاصرینش وجود دارد.
در این اقسام سه گانه، ممکن است که گفته شود توثیقات إخبار حسی و إخبار ثقه از ثقه می باشد، اگر چه ما حجیت خبر ثقه در موضوعات را انکار می کنیم.
4⃣ ورود روایتی در شأن یک فرد؛ با مراجعه به أخبار وارده در مدح و ذم روات، مانند کتاب کشّی. مستند کشّی نیز کتبی مانند کتاب عیاشی و نصر بن صباح است که در این موضوع نوشته شده بوده است. و این أخبار را نیز مانند سایر روایات باید سند و متن آنها را ملاحظه کرد و استنباط نمود.
5⃣ کتب شخص؛ به اینکه به کتب فردی که می خواستند او را توثیق کنند مراجعه می شده و از خلال کتبش به او شناخت پیدا می کردند. کما اینکه ما وقتی می خواهیم نسبت به یک فردی معرفت پیدا کنیم و وثاقت یا خبرویت یا ... او را تشخیص دهیم، اگر آثاری از او نزد ما موجود باشد، به آنها مراجعه می کنیم.
6⃣ اعتماد به کسی که به آن شخص اعتماد دارد؛ مانند این که نجاشی در مورد علي بن محمد بن قتيبة النيشابوري (النيسابوري) ذکر می کند: عليه اعتمد أبو عمرو الكشي في كتاب الرجال. (رجال النجاشی، رقم۶۷۸، ص۲۵۹)
7⃣ توثیق جماعتی از اهل خبره؛
💠 مجموعه این امور، ممکن است که منشأ و منبع حصول وثوق به وثاقت یک راوی باشد و توثیقات نجاشی را تشکیل دهد. این امور (غیر از سه مورد اول) مقدمات حدسی دارند.
✅ مباحث الحجج، ص۲۰۷-۲۱۰ ذیل التنبیه الثانی: فی کیفیة اثبات وثاقة الرواة
#أصالة_الحس
•┈┈••••✾•🌿🌺🌿•✾•••┈┈•
کانال درس رجال استاد سید محمد جواد سید شبیری
https://eitaa.com/rejal_shobeiri
https://t.me/rejal_shobeiri
https://eitaa.com/shobeiri