#یادداشت_اختصاصی 🔸🔸 بررسی علل و عوامل کاهش مشارکت سیاسی در انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم ✍ مهدیه شادمانی، دکتری روابط بین‌الملل، مدرس دانشگاه و تحلیلگر سیاسی 🔻 در جامعه مدرن انتخابات یکی از سازوکارهای اصلی مشارکت سیاسی شهروندان و به عبارتی مهم‌ترین ابزار یادگیری اجتماعی است. 🔻 از نگاه اسلامی نیز این مشارکت به معنای حق و تکلیف برای شهروندان به شمار می‌رود‌. 🔻 در خصوص تاریخچه انتخابات در ایران باید به ۲۴ دوره پیش از پیروزی انقلاب اسلامی اشاره داشت که مصوبات، وقایع و حوادث بسیاری صورت گرفت. 🔻 البته عملکرد مجالس قانون‌گذاری در طول ۲۴ دوره، نشان می‌دهد که به استثنای چند دوره محدود، بقیه مجالس، فرمایشی بوده و قوانین ضداجتماعی همچون کاپیتولاسیون را تصویب کرده‌اند. 🔻 پس از پیروزی انقلاب نیز در همه‌پرسی و انتخابات عمومی و سراسری مختلفی، مردم با اراده خود شرکت کردند. در این میان، همه‌پرسی تغییر نظام شاهنشاهی به جمهوری اسلامی ایران اولین انتخابات مهم بود. 🔻 ساختار حقوقی جمهوری اسلامی به ترتیبی تنظیم شده که همه مقام‌های حکومتی به صورت مستقیم یا غیرمستقیم با رای مردم انتخاب شوند و تنها تغییر قانون رای در این دوره در مورد شرط سن رای‌دهندگان بود که در ابتدا به ۱۵ سال رسید و دوباره آن را در سال ۱۳۸۵ به ۱۸ سال تغییر دادند. 🔻 انتخابات از منظر آرمانی و دینی در کلام امام راحل به عنوان یک واجب کفایی معرفی شده و مردم نیز بر اساس اعتقاد به اصل ولایت فقیه و توجه به آیه مشاوره در سوره شورا شرکت در انتخابات را یک واجب کفایی می‌دانند و مشارکت مردم در تصمیم‌گیری‌های سیاسی به نوعی توجه به حق تعیین سرنوشت قلمداد می‌شود. 🔻 علاوه بر نگاه دینی از منظر الگوهای قدرت در شکل‌گیری دولت‌ها می‌توان مراجعه به آرای عمومی را از مهم‌ترین ابزار مشارکت سیاسی در نظام‌های دموکراتیک نام برد. یکی از اساسی‏ترین و مورد توجه‎ترین ارکان حقوق اساسی، مسئله شیوه انتخابات و سازمان آن است. 🔻 با این مقدمه در بحث ضرورت انتخابات و مشارکت سیاسی مردم، کند و کاو در انتخابات ۱۴۰۳ ریاست جمهوری -که با شهادت رئیس‌جمهور وقت آیت‌الله رئیسی و همراهان به صورت زودهنگام رخ داد- این نکته را روشن می‌سازد که با وجود تکثر کاندیداها و برنامه‌های مختلف، شاهد کاهش مشارکت نسبت به دوره‌های پیش بودیم. به صورتی‌که ۶۰ درصد از افراد حائز شرکت در انتخابات، ترجیح دادند به این حق و وظیفه شهروندی بی‌اعتنا باشند که این کاهش قطعا می‌تواند در تقویت همبستگی، وحدت ملی و تضمین امنیت ملی اثرگذار باشد. 🔻 کنشگران حوزه‌های مختلف دلایل گوناگونی را پیرامون این کاهش مشارکت اشاره داشته‌اند که به مواردی اشاره خواهیم کرد. 🔹 عوامل اقتصادی 🔻 در رأس عوامل کاهش مشارکت، می‌توان به مشکلات اقتصادی و تنگناهای معیشتی مردم اشاره داشت. با وجود اینکه در سال‌های اخیر از رشد اقتصادی و تغییر در معیشت مردم سخن گفته شده، اما این رشد نیز به سود طبقه تهی‌دست نبوده و کیفیت توسعه سبب بهبود شاخص عدالت نشده و آمارها نیز بر افزایش ضریب جینی و افزایش فاصله طبقاتی گواهی می‌دهد. مردم در معیشت عادی نیز دچار مشکل شده و برای یک نظام اسلامی که در عرصه حکمرانی باید از منظر عدالت و عدم تبعیض و فاصله طبقاتی پیشتاز باشد، مورد قبول نیست. 🔹 عوامل روان‌شناختی 🔻 در ابزار ایجاد محرک در رفتار رای‌دهنده‌ها، رسانه‌ها نیز تاثیرگذار بودند. اگرچه رسانه‌های داخلی بر تبلیغات انتخاباتی و ایجاد شور تمرکز داشتند، اما نمی‌توان از نقش رسانه‌های خارجی در دلسردی شهروندان نیز غافل بود. 🔻 از سویی فردگرایی و عدم توجه به جامعه نخبگان و گروه‌های مرجع از سوی شهروندان نیز عامل اصلی دیگری است که عدم توجه به نقش آن‌ها می‌تواند در کاهش یا افزایش حضور شهروندان اثرگذار باشد. 🔻 تردید در کارایی انتخابات نیز یکی از محرک‌های طبیعی بوده که در تضعیف مشارکت نقش داشته است. به نظر می‌رسد این نگاه به جایگاه منفعل قوه مجریه، می‌تواند در کاهش اعتماد به دولت و افزایش ناامیدی عمومی کمک کند. 🔹 عوامل اجتماعی 🔻 طرد اجتماعی یا بی‌قدرتی نیز که ناشی از توزیع نابرابر قدرت در جامعه است می‌تواند محرک منفی دیگری در جهت کاهش مشارکت شهروندان در این امر سیاسی باشد. 🔻 امروزه جوانان اگرچه از حقوق و منزلت سیاسی برخوردارند، اما حقوق اجتماعی آن‌ها در عرصه‌های مختلف تحصیل، اشتغال و مسکن رو به کاهش نهاده است. بسیاری از جوانان در شغل‌یابی با مشکل مواجه‌اند و زمان زیادی را در بیکاری به‌سر می‌برند. 🔻 با توجه به عوامل ذکر شده در شکل‌گیری رفتار منفی شهروندان و کاهش مشارکت سیاسی در انتخابات ریاست جمهوری اخیر باید دولت چهاردهم راه‌حل مقابله با تحریم را از طریق مذاکرات طبق اصول نظام و بهره‌گیری از ظرفیت‌های داخلی مورد توجه قرار دهد. #انتخابات #کاهش_مشارکت #رسانه_نخبگانی_بانوان 💠 |@rnb1402|