💠ریشه‌های مرجعیت دینی در ادیان ابراهیمی برخی تصور می‌کنند وجود نهاد علمای دین و به خصوص دستگاه #مرجعیت امری بی‌سابقه و نوعی #بدعت به‌شمار می‌آید و مقام هدایت دینی و ارشاد مردم مخصوص پیامبر و ائمۀ هدی (صلوات الله علیهم اجمعین) است. این نگاه که به‌نحوی مخصوص دوران مدرن است، خاستگاه‌های متعددی دارد و جواب‌های متفاوتی هم می‌طلبد که در جای خود بیان شده. یکی از آن خاستگاه‌ها، این گمانِ باطل است که هدایت دینی و حفظ تعالیم #شریعت می‌بایست منحصراً در اختیار اشخاص معصوم (نبی یا وصیّ نبی) باشد و اخذ معارف و احکام دینی از وسائط غیرمعصوم ممنوع یا دست‌کم نامطلوب است. اما علاوه بر ادلۀ متعددی که برای مناصب گوناگون #فقهاء در مذهب شیعۀ امامی اقامه شده، سابقۀ طولانی منصب #فقاهت و مرجعیت دینی در دیگر ادیان آسمانی نیز با چنین نگاهی در تعارض است. #قرآن کریم در چند آیه اشاره می‌کند که عالمان و فقیهان یهودی و - احتمالاً - مسیحی از جانب خداوند متعال/ پیامبران، واجد مناصبِ حفظ، تفسیر و تعلیم کتاب الله، قضاوت میان مردم، امر به معروف و نهی از منکر بوده‌اند: 🔰 إِنَّا أَنْزَلْنَا التَّوْرَاةَ فِیهَا هُدًى وَنُورٌ یَحْکُمُ بِهَا النَّبِیُّونَ الَّذِینَ أَسْلَمُوا لِلَّذِینَ هَادُوا وَالرَّبَّانِیُّونَ وَالْأَحْبَارُ بِمَا اسْتُحْفِظُوا مِنْ کِتَابِ اللَّهِ وَکَانُوا عَلَیْهِ شُهَدَاءَ فَلَا تَخْشَوُا النَّاسَ وَاخْشَوْنِ وَلَا تَشْتَرُوا بِآیَاتِی ثَمَنًا قَلِیلًا وَمَنْ لَمْ یَحْکُمْ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولَئِکَ هُمُ الْکَافِرُونَ (مائده: ۴۴) 🔰 لَوْلَا یَنْهَاهُمُ الرَّبَّانِیُّونَ وَالْأَحْبَارُ عَنْ قَوْلِهِمُ الْإِثْمَ وَأَکْلِهِمُ السُّحْتَ لَبِئْسَ مَا کَانُوا یَصْنَعُونَ (مائده: ۶۳) 🔰 مَا کَانَ لِبَشَرٍ أَنْ یُؤْتِیَهُ اللَّهُ الْکِتَابَ وَالْحُکْمَ وَالنُّبُوَّةَ ثُمَّ یَقُولَ لِلنَّاسِ کُونُوا عِبَادًا لِی مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلَکِنْ کُونُوا رَبَّانِیِّینَ بِمَا کُنْتُمْ تُعَلِّمُونَ الْکِتَابَ وَبِمَا کُنْتُمْ تَدْرُسُونَ (آل عمران: ۷۹) رِبّی، ربّانی و حبر در اصطلاح رایج میان #اهل_کتاب به معنای عالم دین و مفسّر کتاب مقدّس است. هرچند فرق دقیق میان حبر و دو کلمۀ دیگر را نمی‌توان به طور جزمی تعیین کرد اما به نظر بسیاری از اهل نظر، ربانی و ربّی مقامی والاتر و دارای مناصب گسترده‌تر از حِبر بوده است. مستندات این تفسیر از لغات بالا را در مدخل ربیین در دانشنامۀ جهان اسلام و نیز در مقالۀ «پژوهش ریشه‌شناسانۀ واژۀ ربّانیّون در قرآن‌ کریم» در مجلۀ پژوهش های زبانشناختی قرآن می‌توان یافت. با توجه به توبیخاتی که در دو آیۀ نخست متوجّه این دو گروه از علمای اهل کتاب شده، به ضرس قاطع می‌توان گفت دست‌کم گروهی از علمای مذکور معصوم نبوده‌اند. #فقه #برهان ✒️📚 @Faede_v_Borhan