( ازبک ها) 🔖 در قسمت های قبل با جغرافیای طبیعی و انسانی افغانستان و همچنین با مرزها، جمعیت، نژاد و اقوام پشتون، تاجیک، فارسیوان و هزاره ها آشنا شدیم؛ ازبک ها تاریخی غنی و طولانی دارند و قرن ها در بلخ و بخارا حاکمیت داشته اند. بیشترین شمار ترک تبارهای افغانستان را ازبک ها تشکیل می دهند. آنان طی سیصدسال اخیر از شمال آمودریا به سواحل جنوبی آن مهاجرت کرده، در بلخ، مزار شریف، شیبرغان، میمنه، اندخوی، خان آباد، قندوز، تخار، اطراف بدخشان و ... سکونت داشته و به کشاورزی، دامداری، پرورش اسب و گوسفند، قره کل، تجارت، صنایع دستی از جمله قالی بافی و گلیم بافی مشغول بوده اند. ازبک ها مردمانی زیرک و ماهرند و قشر عظیمی از تجار و اهل حرفه را تشکیل می دهند. گاز طبیعی افغانستان در شیبرغان، قلب منطقه ازبک نشین، قرار دارد و برای توسعه اقتصادی و گسترش شهرنشینی و مدنیت در منطقه ازبک نشین منبع اقتصادی مفیدی محسوب می شود. علاوه بر این دشت های شمال افغانستان که عمدتاً در مناطق ازبک نشین قرار دارد، بزرگ ترین و مهم ترین منطقه کشاورزی افغانستان است. بعد از کشور ازبکستان، بزرگ ترین جمعیت ازبک در افغانستان سکونت دارد. ازبک ها به طوایف و قبایل متعدد تقسیم می شوند و در مجموع بیش از ۹۰ قبیله و طایفه دارند. ازبک ها حنفی مذهب اند؛ ولی گفته می شود تعداد کمی از آن ها شیعه هستند. ازبک ها به زبان ازبکی سخن می گویند. زبان یکی از گویش های زبان جغتایی است. ولی به طور عمیق تحت تأثیر زبان فارسی قرار دارد. زبان اول ازبک ها، ازبکی و زبان دوم آن ها فارسی است. ازبک ها عبایی بر دوش می اندازند که " چپن " نامیده می شود. ازبک ها در طول تاریخ معاصر افغانستان( ۱۷۴۷ به بعد) دچار محرومیت های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی بوده و تحت فشارهای مختلف قرار داشته اند؛ از لحاظ فرهنگ و شیوه زندگی بیشتر به تاجیک ها شبیه اند. ازبک ها تا پایان قرن ۱۹ به صورت خان نشین اداره می شدند و رهبران آن ها " بیگ " نامیده می شدند مانند مرادبیگ. محمدخان شیبانی، سلسله شیبانی را در آسیای مرکزی تأسیس کرد. عده از ازبکان شیبانی پس از جدال های زیاد با دولت صفوی و دولت مغولی هند، در شمال هندوکش ساکن و بر بلخ مسلط شدند. در زمان شیبک خان عده بیشتری از ازبکان از آسیای مرکزی به افغانستان مهاجرت کردند و به تدریج از خانه بدوشی به شهرنشینی روی آوردند. با مهاجرت ازبکان به شمال افغانستان عده ای از ترکمن ها و قرقیزها نیز که با آن ها خویشاوندی نژادی داشتند، به آنان پیوستند. کتاب جامعه و فرهنگ افغانستان/ ص ۹۴ ادامه دارد.... @KHURASANO_SISTAN