🔸ادامه 👇 2⃣از سوی دیگر در روایات تصریح شده است که ملاک برای اوقات نماز ، مشرق و مغرب مکان مکلف است ، چنان که امام صادق علیه السلام فرمود ؛ « آنچه بر تو لازم است ، مراعات مشرق و مغرب خودت می باشد » « انما علیک مشرقک و مغربک » 📚وسائل الشیعه ج 4 ص 198 ❕بنابراین ملاک قرار دادن افق مناطق معتدله یا افق وطن سابق ، علاوه بر آنکه مستند قابل توجهی ندارد ، بر خلاف ملاک مورد اشاره نیز می باشد . 3⃣از سوی سوم این مساله نیز مسلم است که انسان باید در مکانی سکنی گزیند که بتواند فرائض دینی خویش را به جا آورد ، چنان که خداوند می فرماید ؛ «كسانى كه فرشتگان (قبض ارواح) روح آنها را گرفتند در حالى كه به خويشتن ستم كرده بودند و به آنها گفتند شما در چه حالى بوديد (و چرا با اينكه مسلمان بوديد در صف كفار جاى داشتيد؟) گفتند ما در سرزمين خود تحت فشار بوديم، آنها (فرشتگان) گفتند مگر سرزمين خدا پهناور نبود كه مهاجرت كنيد » ( نساء 97) 👌لزوم مهاجرت به مکانی که امکان انجام فرائض است و نهی از قرار گرفتن در مکان هایی که نمی توان فرائض را اجرایی کرد « تحت عنوان تعرب بعد از هجرت » مورد تاکید روایات قرار گرفته است ؛ 📚الکافی ج 2 ص 277 _ وسائل الشیعه ج 15 ص 99 باب 36 ❕مرحوم دستغیب در معنای تعرب پس از هجرت می نویسد ؛ « در صورتى كه از اقامه شعائر اسلامى مانع مى‏ شدند حرام بود كه در بلاد كفار بمانند. مانند وقتى كه نمى‏ توانستند در بلاد كفر نماز بخوانند يا روزه ماه رمضان بگيرند و غيره، چنانچه خداوند در سوره نساء بيان مى ‏فرمايد » 📚گناهان کبیره ج 2 ص 31 4⃣با توجه به آن سکنی گزیدن در مناطقی چون قطب شمال یا جنوب ، مستلزم آن است که فرائضی چون نماز و روزه به آن نحوی که دستور داده اند ، به جا آورده نشود ، باید از این سکنی گزیدن پرهیز کرد و به مناطق دیگری که امکان اقامه فرائض به نحو صحیح است هجرت نمود ، با این وجود اگر کسی مضطر به مسکن گزینی در مناطق مزبور است ، لازم است رعایت احتیاط را کند ، چنان که امام صادق علیه السلام فرمود ؛ « با ورع ترین مردمان کسی است که در هنگام شبهه ، احتیاط و توقف کند » 📚وسائل الشیعه ج 27 ص 162 ❕رعایت احتیاط نیز به این است که نماز و روزه خود را به ملاک مناطق معتدله انجام دهد ، و پس از رفع اضطرار ، قضاء کند ، مثلا اگر ماه رمضان در آغاز تابستان واقع شده، و حد متوسط طول روزها (از طلوع صبح تا مغرب) در مناطق معتدله 15 ساعت است، آنها بايد در ماه مبارك هر روز 15 ساعت روزه بگيرند، و هنگامى كه ماه رمضان در آغاز زمستان است، اگر حد متوسط روز در مناطق معتدله 12 ساعت است، بايد همين 12 ساعت را روزه بگيرند، و نماز خود را نيز طبق همين حساب انجام دهند و هر بیست و چهار ساعت ، پنج بار اقامه نماز کند . آیت الله خویی از جمله فقهایی است که طرفدار مبنای مذکور بوده است ؛ 📚المستند فی شرح العروه ، الصوم 2 ص 145 @Rahnamye_Behesht ipasookh.ir