✳️ انجام تکلیف و اعمال ولایت در حد مقدور ✍ مهدی ابوطالبی فقهای شیعه به عنوان نواب عام معصومین (ع) و مرجع امور دینی و دنیوی مردم، همواره به دنبال ابلاغ و اقامه دین و حفظ نظام جامعه اسلامی بودند. بر همین اساس هم بر حسب میزان ولایتی که برای خود قائل بودند و با توجه به بسط ید خود، نسبت به مسائل سیاسی اجتماعی مواضعی را اتخاذ کردند. ❇️ مواضع سیاسی در حکومتهای مختلف 1⃣ در دوره حاکمیتهای غیرشیعی، در حد توان و امکان به تعامل با آنها پرداخته و زمینه اصلاح در حکومت را فراهم میکردند. مثل ارتباط خواجه نصیر و علامه حلی با حاکمان مغول. 2⃣ در دوره هایی که حکومتهای شیعی وجود داشت نیز بر حسب قدر مقدور متصدی امور سیاسی اجتماعی میشدند و اعمال ولایت مینمودند. گاهی این اعمال ولایت بسیار محدود بوده مثل عملکرد سید مرتضی در دوره آل بویه.(ذبیح زاده، مرجعیت و سیاست در عصر غیبت ،ج۱) 3⃣ گاهی بدلیل رویکرد حاکمان اعمال ولایت بیشتر شده مثل دوره صفویه که علمای شیعه مثل محقق کرکی در همان ساختار سلطنت، رسما متصدی اموری از حکومت مثل قضاوت، اجرای حدود، نمازجمعه، اوقاف و ... شدند. (جعفریان، صفویه از ظهور تا زوال) 4⃣ در دوره قاجاریه بدلیل افزایش موقعیت اجتماعی فقها، خارج از ساختار سلطنت متصدی امور فوق شدند و حتی در مواردی حکم جهاد هم صادر کردند. در اواخر قاجاریه در نهضت مشروطیت، فقها علاوه بر موارد فوق، خواستار تشکیل مجلس و مشروطه شدن سلطنت با نگاه اسلامی و نظارت بر قوانین مجلس هم شدند و این مسأله تصویب شد، هرچند عملا اجرا نشد. 5⃣ در دوره پهلوی اول و نیمه پهلوی دوم هم بر حسب تشخیص، به مخالفت نظری (مثل مرحوم حائری) و قیام عملی (مثل آقانورالله اصفهانی، شهید مدرس و مرحوم کاشانی) یا مخالفت نظری و عملی (مثل مرحوم آیت الله بروجردی و امام) با اقدامات حکومت پرداختند. (نجفی، تاریخ تحولات سیاسی ایران) در نهایت هم در قالب نهضت امام خمینی (ره) قیام به حذف سلطنت و تشکیل حکومت اسلامی کردند. ❇️ نکته مهم اینست که این فقها با اعتقاد به اصل ولایت فقیه چنانکه محقق کرکی در رساله نمازجمعه (ص۱۴۲) مرحوم نایینی در منیة الطالب(ص۳۲۶) و تنبیه الامه (ص۴۶) آیت الله بروجردی (البدرالزاهر، ص۵۶) تصریح دارند، در حد مقدور خود اقدام به عمل سیاسی کردند لذا حتی امام که پررنگ ترین عمل سیاسی یعنی حذف سلطنت و تشکیل حکومت اسلامی را داشت، اقدام فقهای گذشته ورود به دربار و تعامل با سلطنت را تأیید کردند و حتی خودشان هم که از سال 1320 بحث ولایت فقیه را در کشف اسرار مطرح کردند (کشف اسرار، ص ۱۸۸) ولی تا حدود 20 سال بعد از آن، سخن از حذف سلطنت و رفتن شاه نگفتند بلکه با رویکرد اصلاحی تلاش در تغییرات سیاسی داشتند. ◀️ لذا این گونه مواضع مختلف سیاسی علما یا یک عالم مثل امام دلیل بر تفاوت در اندیشه سیاسی یا مخالفت با ولایت فقیه نیست بلکه عمل در حد مقدور به همان اصل ولایت و نیابت عامه است. #تاریخ #انقلاب_اسلامی #فقهاء_و_انقلاب #ولایت_فقیه https://eitaa.com/Tanbiholomah/18 @Tanbiholomah