✳️ ثبات اندیشه سیاسی و تغییر مواضع سیاسی ✍مهدی ابوطالبی ❇️ مواضع سیاسی علمای شیعه در طول تاریخ متفاوت بوده و برخی تصور کرده اند که این تفاوت همواره نشان از تفاوت در اندیشه سیاسی آنهاست. در حالی که اسناد علمی و شواهد تاریخی نشان میدهد که برغم برخی تفاوتهای نظری، عمدتا این تفاوت، ناشی از تفاوت در شرایط سیاسی اجتماعی بوده است وعلما بر حسب تغییر موضوع در هر زمانی حکمی متناسب با آن موضوع ارایه کرده اند. چنانکه یک عالم مثل امام خمینی در شرایط مختلف مواضع مختلف نسبت به سلطنت داشته است. ❇️ تفاوت موضع امام خمینی باعلمای دوره صفویه و قاجاریه به عنوان نمونه همکاری فقهای دوره صفویه مثل محقق کرکی با دربار صفوی و یا تلاش علمای دوره مشروطه مثل مرحوم نایینی برای تحقق مشروطه اسلامی با حفظ سلطنت و در مقابل، تلاش امام برای حذف سلطنت در دوره پهلوی دوم و تشکیل حکومت اسلامی، به معنای اختلاف نظر آنها در بحث ولایت فقیه و اندیشه سیاسی نیست. چرا که به تصریح خود امام، ولایت عامه فقیه مورد پذیرش این بزرگواران بوده (ولایت فقیه، ص 125) و تفاوت شرایط سیاسی منجر به تفاوت نوع موضع سیاسی شده است. لذا هم عملکرد علمای دوره صفویه مبنی بر حضور در دربار را تأیید مي‌کنند (صحیفه امام، ج8، ص437) و عم عملکرد علمای دوره مشروطه برای مشروطه اسلامی با حفظ سلطنت را. (همان، ج 9، ص 173) ❇️ *مواضع مختلف امام خمینی* این مسأله در مورد شخص امام هم مطرح است. اینکه امام تا قبل از دهه 1340 اقدامی برای قیام علیه حکومت پهلوی ندارند و همچنین در اوایل نهضت رویکرد نصیحت محور و اصلاحی به رژیم پهلوی دارند به این معنا نیست که ایشان ابتدا قائل به ولایت فقیه یا عدم مشروعیت سلطنت نبوده است و در اواخر دهه چهل با تدریس بحث بیع قائل به ولایت فقیه شده است. چرا که امام اعتقاد خود و فقهای شیعه به ولایت فقیه را در دهه 1320 در کتاب کشف اسرار همراه با ادله نقلی آن بیان کرده اند (کشف اسرار، ص ۱۸۸) ولی در آن زمان درصدد قیام و حذف سلطنت نبودند کما اینکه در ابتدای دهه 1340 هم بدنبال پیشبرد اهداف خود با رویکرد اصلاحی بودند که بی جهت هزینه های مادی و معنوی انقلاب را به جامعه تحمیل نکنند. اما وقتی روش اصلاحی جواب نمیدهد اقدام به قیام و حذف کامل سلطنت میکنند. ❇️ موضع مراجع نسبت به نهضت امام خمینی در مورد اختلاف موضع برخی مراجع در زمان نهضت امام هم همین مسأله مطرح است. در سه سال اول نهضت امام عموم مراجع (آیات عظام خویی، حکیم، میلانی، گلپایگانی، مرعشی، حایری، شیرازی، شاهرودی، شریعتمداری) از حرکت امام حمایت کردند (حسینیان، سه سال ستیز مرجعیت شیعه) اما بعد از کشتار 15 خرداد 42 برخی از علما مثل آیت الله حکیم و آیت الله خویی احتیاط و سکوت کردند. تفاوت موضع این بزرگواران با امام عمدتا ناشی از شناخت متفاوت از شرایط موجود بود، آنها شرایط را شرایط تقیه میدانستند اما امام چون معتقد بود اصل اسلام در خطر است شرایط را شرایط تقیه نمیدانست و قائل به ادامه مبارزه بود. لذا بازهم اختلاف در اندیشه و مبانی نبود اختلاف در تشخیص موضوع بود. (ابوطالبی، نقش مراجع تقلید در نهضت امام خمینی (ره) فصلنامه انقلاب اسلامی). #تاریخ #انقلاب_اسلامی #فقهاء_و_انقلاب #ثبات_اندیشه_سیاسی_و_تغییر_مواضع_سیاسی https://eitaa.com/Tanbiholomah/9 @Tanbiholomah