پاورقی‌های مناظراتی
نکاتی در تحلیل مناظره‌های انتخاباتی
✍️ حجت الاسلام محمدحسین #دعائی
▪️ برنامۀ «مناظره» با فراهم‌ساختن فرصت بیشتر برای نامزدها، تغییر دکور و حذف قرعه‌کشی‌های مکرر، تحولات مثبتی در سبک و سیاق خود پیدا کرده بود، اما نقاط ضعف آزاردهنده‌ای نیز داشت:
▫️ زمان طولانی برنامه، هم برای نامزدها و هم برای مخاطب خسته‌کننده بود.
▫️ انتقال وظیفۀ طرح سؤالات به کارشناسان ـ از حیث محتوایی ـ و فاصلۀ زیاد مجری برنامه با نامزدها ـ از حیث شکلی ـ نقش او را در حد یک داور چهارم تنزل داده بود و این بر جذابیت و پویایی برنامه تأثیر منفی داشت.
▫️ فرصت پاسخگویی نامزدها به سؤالات کارشناسان، هیچ تناسبی با کم و کیف این سؤالات نداشت.
▫️ نوع سؤالات و شکل ادارۀ برنامه این امکان را به نامزدها می‌داد که به‌راحتی از موضوع بحث خارج شده و فرصت شناخت و قضاوت را از مخاطب بگیرند.
▫️ نتیجه آن‌که این مناظره نتوانست تلخی تکرار و ابهام را از مباحث تخصصی بگیرد، نامزدها را به عبور از کلی‌گویی و شعارزدگی مجبور کند، تصویر جدید و دقیقی از آن‌ها ارائه دهد و به یک نگرش، انگیزش و کنش درست انتخاباتی در مخاطب منجر شود.
▪️ علی‌رغم این‌که تصور می‌شد یاد «شهید رئیسی» در فضای انتخاباتی کشور به حاشیه رفته است، مناظرۀ اول نشان داد که این‌گونه نیست و هیچ‌کس نمی‌تواند با نادیده‌گرفتن او به کنشگری سیاسی بپردازد.
▪️ هرچه چهار نامزد جبهۀ انقلاب از «شهید رئیسی» تمجید کرده و به دفاع از جهت‌گیری‌ها و کارنامۀ دولت او پرداختند، دو نامزد دیگر ـ یعنی پزشکیان و پورمحمدی ـ از انتساب به «روحانی» گریخته و تلاش کردند که تدوام‌بخش دولت او تلقی نشوند.
▪️ رعایت «اخلاق» توسط نامزدها، در عین «جدیت» و «چالش»، یکی از مهم‌ترین نقاط قوت مناظرۀ اول بود که بدون‌شک آن را مرهون خون شهید رئیسی هستیم.
▪️ فارغ از نیت و واقعیت آقای پورمحمدی، خروجی عملکرد او در مناظرۀ اول چیزی جز «وسط‌بازی» و «التقاط سیاسی» نبود. دامن‌زدن به دوگانۀ «واقع‌بینی/آرمان‌گرایی»، زنده‌کردن سوژه‌های مرده و کهنه‌ای مثل حمله به سفارتخانۀ عربستان و تأکید بر این‌که نباید با جهان شوخی کرد، در کنار بیان کلیاتی در باب قوت‌ها و ظرفیت‌های کشور، بعضی از نشانه‌های این التقاط تلخ بود.
▪️ یکی از گزاره‌های طراحی‌شده توسط آقای پورمحمدی برای نفی دیگر نامزدها و اثبات خود این بود: «دولت پیمانکاری، بنگاه‌داری یا مدیریت یک شهر، پژوهشکده و بیمارستان نیست.» غافل از آن‌که با این منطق باید گفت دولت دادستانی، بازرسی، استانداری و فرمانداری هم نیست.
▪️ اشتراک پورمحمدی و پزشکیان در تأکید بر «آشتی ملی»، «ارتباط با دنیا» و «روش‌های علمی بین‌المللی»، از قرابت گفتمانی آن‌ها پرده برمی‌داشت.
▪️ «بی‌برنامگی»، «ناامیدی»، «بدبینی»، «سیاه‌نمایی» و «خودتحقیری»، پنج ایراد اساسی پزشکیان در مناظرۀ اول بود. او در خوشبینانه‌ترین حالت، کاری جز طرح مشکل ـ آن هم با بیانی غیردقیق و غیرمنصفانه ـ و حوالۀ راه‌حل به کارشناسانی بعضا نامعلوم و بعضا معلوم‌الحال نکرد.
▪️ پزشکیان با پنهان‌شدن پشت عنوان صداقت، با پوشش خودداری از شعار و با ارجاع به وعده‌های عمل‌نشده، سعی کرد فقر راهبردی و راهکاری خود را پنهان کند؛ غافل از آن‌که این رفتار، در نگاه مخاطب، معنایی جز «بی‌کفایتی» و «مسئولیت‌ناپذیری» ندارد.
▪️ تأکید مکرر پزشکیان بر ضرورت استفاده از «تجربیات جهانی» و به‌کارگیری نسخه‌های تجویزشده توسط «کارشناسان بین‌المللی»، گویای آن است که او هیچ درکی از خطر «علوم انسانی ذاتا مسموم غربی» نداشته و با گفتمان «علوم انسانی اسلامی» بیگانه است.
▪️ آقای پزشکیان به‌درستی از سپردن کار به غیرآزموده‌ها انتقاد کرده و به تقبیح آن پرداخت؛ غافل از آن‌که سپردن کار به کسانی‌که بارها به میدان آمده و امتحان خود را بد پس داده‌اند به‌مراتب قبیح‌تر است.
▪️ سخنان پزشکیان بیش از آن‌که عوام‌فهم باشد، عوام‌پسندانه بود. او در عین تأکید بر مدیریت علمی و کارشناسانه، به‌شدت دچار «عوام‌گرایی» و «عوام‌زدگی» است.
▪️ تأکید مجدد پزشکیان بر التزام به سیاست‌های کلی ابلاغ‌شده توسط «رهبر معظم انقلاب» و همچنین تمجید از خدمتگزاری و مردم‌داری «شهید رئیسی»، از نقاط قوت او بود.
▪️ بدون هرگونه حب و بغض سیاسی، واقعا آقای پزشکیان در حد و اندازۀ ریاست جمهوری نیست. کسی‌که به‌جای افتخار به پیشرفت‌های چشمگیر کشور و اتکاء به ظرفیت‌های تمدن‌ساز انقلاب اسلامی، هیچ ایده‌ای جز اتکاء به مشاوران و مدیران خارجی نداشته و مفتون جاده‌ها و مغازه‌های ترکیه است، قطعا صلاحیت ریاست بر جمهوری اسلامی ایران را ندارد.
#اهل_قلم
#یادداشت