📚فلسفه ضمیر غائب در تبیین توحید ذاتی در قرآن ✍به قلم استاد موالی زاده 📙بخش 5⃣ از مقاله (غرر آیات در تفسیر المیزان) 💠«قُل ادْعُوا اللَّهَ أَوِ ادْعُوا الرَّحْمنَ أَيًّا ما تَدْعُوا فَلَهُ الْأَسْماءُ الْحُسْنى‏» اسراء/۱۱۰ 🔷یکی دیگر از آیات قرآن که توسط علامه طباطبائی به «غرر الآیات» توصیف گشته ، آیه «اسماء حسنی» می باشد . در پرتو این آیه شریفه ، دیدگاه متعالی قرآن نسبت به توحید در ذات و توحید در عبادت روشن می گردد . 🔹نکته بسیار ناب توحیدی در آیه شریفه که ویژگی خاص آیه بشمار می رود ، در مرجع ضمیر (فله الاسماء الحسنی) نهفته است. آن چیست که همه اسماء حسنی از آن ِ اوست ؟ آیا بازگشت ضمیر به الله یا الرحمن را که در صدر آیه آمده ، می توان پذیرفت ؟ 🔶بر اساس دیدگاه علامه طباطبائی ، ضمیر به هیچ یک از دو اسم الله یا الرحمان که در آیه آمده و همچنین هیچ اسم دیگر از اسماء ، باز نمی گردد بلکه مرجع ضمیر ذات متعالی است که والاتر از هر اسم و رسمی می باشد . 🔷شکی نیست که مرجع ضمیر در (فله الاسماءالحسنی) نباید دارای اسم باشد ؛ زیرا اگر خود دارای اسم باشد ، آن اسم هم باید از مصادیق اسماء حسنی بشمار آید و در نتیجه معنای آیه اینگونه خواهد شد : اسم حسنا دارای اسماء حسنی است ، که معنای نادرستی خواهد بود . اسم با وجود اسم بودن نمی تواند از اسماء حسنی برخوردار باشد بلکه این مسمی است که دارای اسم می باشد نه خود اسم . 🔶از این رو ، آیه برای اشاره به مسمای اسماء حسنی ، از ضمیر غائب استفاده کرده است تا با تامل در آن به اوج توحید پی ببریم که مسمای اسماء حسنی ، هیچ گونه تعینی ندارد و از دایره وصف و کلام خارج است . 🔷علامه در کتاب «رسائل توحیدی» ، ذات مسمی را داراى صرافت واطلاق دانسته که از هر گونه تعین خارجی و خارجی حتی اطلاق نیز منزه است . فرض اطلاق برای ذات پاک ، خود ، نخستین تعین است كه البته همه تعيّنات را محو مى‏كند و حتی کثرت های مفهومی را از بین می برد . از این مرحله در واژگان عرفان به «مقام احدیت» تعبیر می گردد . 🔹پس از آن، تعيّن‏هاى دیگر در ضمن اسماء حسنای الهی نمود می یابد که آن هم مرحله «مقام واحدیت» است که همان توحید صفاتی می باشد . 🔶از این رو ، باید گفت ضمیر در (فله الاسماء الحسنی) به توحید ذاتی اشاره دارد که «مقام احدیت» است ، و «اسماء حسنی» نیز به توحید صفاتی و اسمائی رهنمون می سازد که «مقام واحدیت» می باشد .   ♦️(الله) نیز برخلاف تصور رایج ، از اسماء حسنای ذات است نه آنکه خود دارای اسماء حسنی باشد اگر چه بر خلاف سائر اسماء ، اسم جامع است و به تعبیر امام خمینی ، در احدیت محضه مستهلک می باشد . 👈ادامه دارد .... #علامه_طباطبائی #تفسیر_المیزان #غرر_آیات @almohkamat