❇️ پاسخگوسازی فقه با تکیه بر عناصر مکانیکی درست نیست نظریه «تبدّل موضوع» امام، ظرفیتی که کمتر توجه شد لزوم حرکت دینامیکی درون اجتهادی
🎙 آیت الله احمد مبلغی
✂️ برش هایی از متن:
🔸 به گزارش « سایت اندیشه ما» به نقل از شبکه اجتهاد،آیة الله احمد مبلغی استاد درس خارج حوزه علمیه قم:با پذیرش این اندیشه که در یک گزاره فقهی «موضوع حکم» مهم است (زیرا این موضوع است که «له الحکم») این پرسش مطرح میشود که تحولات جدید چه تاثیری روی موضوعات میگذارند؟
🔸 مبلغی: چهار نقش ایفاء میکنند: یکم. تبدیل از راه کارکرد؛ یعنی تحولات زمانه، کارکرد موضوع را عوض میکنند؛ کاری به مفهوم موضوع ندارند. در این صورت مفهوم موضوع به صورت کلان همان مفهوم قدیم است. سخن حضرت امام در تبدّل موضوع ناظر به این تأثیر است، بر این اساس اگر بخواهیم نظریه حضرت امام را در قالب یک قیاس استدلالی ارائه کنیم باید بگویم: ما با دو مقدمه مواجه هستیم:
🔸 مقدمه اول، این که تبدّل موضوع یعنی موضوعی در سایه نظامهای جدید دارای کارکردهای دیگری شود؛ و مقدمه دوم، این اندیشه که کارکرد جزء لاینفک شکل دهنده به موضوع است، نتیجه آنکه با تبدّل کارکرد اساسی یک موضوع در قدیم به یک کارکرد اساسی جدید، جریان تبدّل موضوع رخ میدهد و با تبدّل آن به موضوع دیگر، باید به دنبال استنباط حکم موضوع جدید بود.
🔸 آنچه در جریان تبدل موضوع قابل توجه است اینکه مفهوم قدیم به صورت کلی و کلان پابرجا میماند. آن مفهوم اساسا مفهوم جامعی است که میتواند چتر پوششی خود را حفظ کند نسبت به وضعیت جدید ولی به رغم عدم تغییر مفهوم، کارکرد عوض میشود، با تغییر کارکرد، جریان تبدّل به وقوع میپیوندد.
🔸 پس در تبدّل موضوع، مفهوم همچنان زنده است و به همین خاطر امام سخن از این نکته به میان آورده است که در ظاهر همان موضوع است.
🔸 طبیعتا کسی که این نظریه را میخواهد بپذیرد باید مقدمه دوم را بپذیرد؛ یعنی این که کارکرد به مثابه یک عنصر مقوم است برای شکل گیری موضوع حکم.
🔸 این مقدمه چگونه اثبات میشود؟ باید در جای خودش بحث شود و دلایل متقن و محکم بر آن وجود دارد و از مبانی ویژه اعتبار خود را میگیرد که جای آن بحثهای تفصیلی و اجتهادی است.
🔸 مبلغی: اگر بخواهیم مثال بزنیم مثال معروف، ملکیت است. ملکیت که مفهوم آن عوض نشده است یعنی دارندگی، دارایی و صاحب بودن، این ملکیت به معنای عرفی آن که در زمان شارع آمده است این معنای عرفیاش را شارع طبیعتا در تفاهم آن با مردم آن زمان لحاظ کرده است بهعنوان موضوع؛ پس مفهوم همان است، الآن ملکیت هم در مفهوم کلان خود چیزی جز دارا بودن و صاحب بودن نیست. این مفهوم عرفی آن زمان، الآن هم وجود دارد؛ ولی کارکردهای ویژه از حیث تاثیرگذاری بر روی حوزههای اجتماعی برجای میگذارد، در نتیجه میتوان گفت موضوع عوض شده است؛ اما اینکه چه نوع تاثیرهایی و بر چه حوزههایی دارد از راه تخصص به دست میآید. متناسب با این تاثیرها فقیه در پارهای از احکام مربوط به این ملکیت به استنباط دست میزند.
🔺 جهت مطالعه کامل این مطلب به لینک زیر مراجعه فرمایید:
https://andishehma.com/pasokhhosazi-feghh/
#فقه
#اجتهاد
#امام_خمینی
#احمد_مبلغی
🖇 مارا در شبکه های اجتماعی همراهی کنید 🙏🏻:
ایتا:
https://eitaa.com/andishemaa
تلگرام:
https://t.me/andishemaa
اینستاگرام:
https://www.instagram.com/andishemaa