🍃🌸🍃 🍃🌸🍃 🍃🌸🍃 🍃🌸🍃 🍃🌸🍃 🍃🌸🍃
#پرسش_و_پاسخ_فقهی
⁉️ پرسش: سلسله مراتب وراث را بطور کامل بفرمایید.
✍️ پاسخ:
👈الف: وارثان خويشاوند نسبى در سه طبقه قرار دارند، و طبقه اوّل و دوم از دو صنف تشكيل مى‌شود.
1️⃣طبقه اوّل: داراى دو صنف است: صنف اوّل: پدر و مادر. صنف دوم: فرزندان (بى‌واسطه يا با واسطه).
2️⃣طبقه دوم: داراى دو صنف است: صنف اوّل: پدر بزرگ و مادر بزرگ (بى‌واسطه يا با واسطه). صنف دوم: برادر و خواهر و برادرزاده و خواهرزاده (بى‌واسطه يا با واسطه).
3️⃣طبقه سوم: كه يك صنف است: عمو و عمّه و دايى و خاله و فرزندان آنها.
مراد از عمو، عموى خود شخص يا عموى پدر يا مادر يا عموى پدر بزرگ يا مادر بزرگ و .. است و همين طور مراد از عمّه و دايى و خاله، و مراد از فرزندان، فرزندان بى‌واسطه يا با واسطه مى‌باشد.
سه قاعده مربوط به طبقات و اصناف وارثان:
✅قاعده اوّل: هر طبقه بر طبقه بعدى مقدم است و با بودن يك نفر از طبقه اوّل نوبت به طبقه دوم نمى‌رسد و با بودن يك نفر از طبقه دوم نوبت به طبقه سوم نمى‌رسد.
✅قاعده دوم: در هر صنف، كسى كه به ميّت نزديكتر است، بر كسى كه از ميّت دورتر است مقدم است، ولى خويشاوند نزديكتر در يك صنف بر خويشاوند دورتر در صنف ديگر مقدّم نيست. بنا بر اين فرزند بر نوه و نوه بر نتيجه مقدّم است، ولى پدر بر نوه مقدّم نيست، چون در دو صنف قرار دارند، و نيز پدر بزرگ خود ميّت بر پدر بزرگ پدر ميّت مقدّم است و برادر بر برادرزاده مقدّم است، ولى پدر بزرگ بر برادرزاده و نيز برادر بر پدر بزرگ با واسطه مقدّم نيست چون در دو صنف قرار دارند.
✅قاعده سوم: خويشاوند پدر و مادرى، بر خويشاوند پدرى مقدّم است، به شرطى كه هر دو در يك فاصله از ميّت قرار داشته باشند، ولى اگر فاصله آنها يكى نباشد، خويشاوند پدر و مادرى مقدّم نيست، بنا بر اين خويشاوند نزديكتر بر خويشاوند دورتر مقدّم است، هر چند خويشاوند نزديكتر از طريق تنها پدر به ميّت برسد و خويشاوند دورتر از طريق پدر و مادر.
❌از قاعده دوم و سوم يك مورد استثنا شده است: پسر عموى پدر و مادرى ميّت بر عموى
پدرى ميّت مقدّم است، و ظاهراً دختر عمو همچون پسر عمو و عمّه همچون عمو مى‌باشد. اين استثنا در جايى است كه همراه پسر عموى پدر و مادرى و عموى پدرى، دايى يا خاله پدرى و خود نداشته باشند وگرنه اين استثنا در كار نيست.
👈ب: زن و شوهر در طبقه‌بندى سه‌گانه فوق قرار ندارند، بلكه زن و شوهر همراه تمامى طبقات ارث مى‌برند و مانع ارث بردن هيچ طبقه‌اى هم نمى‌شوند.
👈ج: سهم الارث خويشاوندان نسبى و سببى گاه با كسر مشخّصى معيّن شده است، به اين كسر «فرض» و به وارثى كه به اين شكل ارث مى‌برد، «صاحب فرض» يا «فرض بر» مى‌گويند. و گاه سهم الارث بدون كسر مشخّصى تعيين شده است، وارثى كه به اين شكل ارث مى‌برد «قرابت بر» خوانده مى‌شود.
✍️فرضهاى ارث: يك دوم، يك چهارم، يك هشتم، يك سوم، يك ششم، دو سوم صاحبان فرض (فرض برها) عبارتند از:
🔴یک دوم: 1 يك دختر (بدون پسر). 2 شوهر (در صورتى كه ميّت، فرزند و لو با واسطه نداشته باشد). 3 يك خواهر پدر و مادرى يا تنها پدرى (بدون برادر).
🔵یک چهارم: 1 شوهر (در صورتى كه ميّت، فرزند بى‌واسطه يا با واسطه داشته باشد.) 2 زن (در صورتى كه ميّت، فرزند بى‌واسطه يا با واسطه نداشته باشد).
⚫️یک هشتم: زن (در جايى كه ميّت، فرزند و لو با واسطه نداشته باشد).
⚪️یک سوم: 1 مادر (در صورتى كه ميّت، فرزند و لو با واسطه نداشته باشد و پدر ميّت هم باشد و حاجبى از ارث مادر هم در كار نباشد،( مراد از حاجب در اينجا در پایان خواهد امد ) دو يا چند برادر مادرى، يا دو يا چند مادر خواهرى، يا برادر و مادر خواهرى.
🔘یک ششم: 1 مادر (در صورتى كه ميّت، فرزند داشته باشد.) 2 پدر (در صورتى كه ميّت، فرزند داشته باشد.) در اين سهم پدر و مادر، فرقى نيست كه هر يك به تنهايى باشد يا هر دو با هم باشند. 3 مادر (در صورتى كه ميّت، فرزند نداشته باشد و پدر ميّت هم زنده باشد ولى حاجبى از ارث مادر در كار باشد). 4 يك برادر يا خواهر مادرى.
👈توضيح: اگر ميّت فرزند نداشته باشد، چنانچه تنها پدر يا تنها مادر وجود داشته باشد، مادر يا پدر قرابت بر است و چنانچه هر دو باشند، مادر فرض بر 13 در صورت عدم حاجب و 16 در صورت وجود حاجب) و پدر قرابت بر است.
⭕️دو سوم: 1 دو يا چند دختر (بدون پسر). 2 دو يا چند خواهر پدر و مادرى يا فقط پدرى (بدون برادر).
👈دو قاعده:
✅قاعده اوّل: فرض برها اوّل سهم خود را مى‌برند و سپس قرابت برها بقيه تركه را ارث مى‌برند
✅قاعده دوم: در خويشاوندان مادرى، مذكّر و مؤنّث به طور مساوى ارث مى‌برند ولى در خويشاوندان پدر و مادر يا تنها پدرى، مذكّر دو برابر مؤنّث ارث مى‌برد؛ بنا بر اين برادر و خواهر مادرى ارث مساوى دارند، و برادر پدر و مادرى دو برابر خواهر پدر و مادرى، و برادر پدرى دو برابر خواهر پدرى ارث مى‌برد