مهربین افسانه یا واقعیت اسناد و مدارک متعددی بر وجود شهری درحاشیه عارضه طبیعی که اکنون به آتشگاه معروف است دلالت می کند که مهرین یا مهربین نامیده می شده و تا قرون اولیه پس از ورود اسلام به منطقه هم رونق داشته ولی به تدریج در اواسط سده چهارم قمری شهر مهرین ازرونق افتاده و به روستایی تبدیل شده است. وجود دژ ماربین یا آتشگاه، کشف سفالهای چند هزار ساله در حاشیه آن، وجود دژهای سه گانه، اسناد نوشتاری مورخین و اسامی کهن دلایل این ادعا هستند. برخی محققین و پژوهشگران معتقدند در غرب اصفهان فعلی بوده که نبود کاوش های باستان شناسی لازم و دلایل دیگر مانع شناخت درست آن شده است. دکتر شفقی درکتاب خود می نویسد:« منابعی مانند ذکر اخبار اصفهان از7 شهره باستانی اصفهان نام می برند که سه شهر از آنها یعنی جی، مهربن و قه تا زمان ظهور اسلام باقی بوده است. مکان جغرافیای این سه شهر برای ما روشن است. مهربن در غرب اصفهان بوده و چون درکنار آتشکده های معتبر همیشه سکونتگاه مهمی وجود داشته لذا نگارنده معتقد است در روزگاران قبل از اسلام در اطراف تپه آتشگاه شهری بوده است اما مطالعات باستان شناسی دراین مورد صورت نگرفته است». در همین منبع وصف ابن حوقل از خولنجان نقل شده است که در ضمن آن آمده است«آبهای گوارا دارد و قسمتی از آبهای مذکور از روستای مهربن می گذارد و در اینجا پشته بزرگی چون کوه است و قلعه ای و آتشکده ای دارد. نقل از کتاب نام ها و نشانه ها ///// https://eitaa.com/danehnameh