📌 ذهن تک ساحتی
🔹 ذهن انسان در فرایند رشد و تربیت و تحت تأثیر عوامل زمینه‌ای به تدریج شکل می‌یابد و بدین جهت، دارای گونه‌های مختلفی می‌شود. هر گونه‌ی ذهنی به نحوی خاص به وقایع می‌نگرد و از آن تفسیر و روایت ارائه می‌دهد. از این‌رو تفسیرها و تحلیل‌های مختلفی از وقایع و حوادث وجود دارد بخصوص وقایع اجتماعی که دارای پیچیدگی‌ها و حیثیت‌های متکثر و لایه‌های مختلف هستند. چون پای انسان و اگاهی‌ها و اراده و قصد او در میان است.
🔸 لزوما اعتقاد به وجود گونه‌های ذهنی و ادراکی به معنای تقابل و هم‌عرضی میان آنها نیست تا موجب نسبی‌گرایی معرفت و قیاس ناپذیری ادراکات شود. بلکه همه‌ی ذهن‌ها درک‌های مشترکی از ظواهر آشکار و ملموس پدیده‌ها دارند. اختلاف میان آنها در ادراک حیثیت‌ها مختلف و لایه‌های عمیق‌تر وقایع و پدیده‌هاست که محصول انگاره‌ها و طرحواره‌های ذهنی است که به تدریج شکل گرفته و تصلب یافته است.
🔹برخی از ذهن‌ها ذهن #تک_ساحتی است و فقط از یک منظر به پدیده‌ها و وقایع می‌نگرد و تنها یک با دو حیثیت و لایه‌ی محدود از واقعیت را می‌ببینید و به تحلیل می‌نشیند و از سایر حیثیت‌ها و لایه‌های واقعیت غفلت دارد. حتی در برابر آنها موضع انکار و تردید هم دارد. به طور مثال انسانی که با علوم ریاضی و مهندسی انس دارد نوعا واقعیت‌بودگی واقعیت را نظم و روابط هندسی میان اجزا و عناصر بیرونی دخیل در آن جستجو می‌کند لذا همواره در پی کشف و تحلیل نظم و ربط هندسی پدیده‌هاست. چنین ذهنی کمتر به عواملی درونی و معانی نهفته در پدیده‌ها و تلقی کنشگران توجه دارد و در فرایند واقعیت‌پژوهی آنها را یا لحاظ نمی‌کند و یا ارزش علمی زیادی برای آنها معتقد نیست. ذهن تک ساحتی، نگاه تقلیل‌گرایانه به واقعیت دارد و با تحویلی‌نگری، حکم به عدم وجود و یا تاثیر لایه‌های عمیق و حیثیت‌های غیر آشکار (غیاب) می‌دهد.
🔸همچنین انسانی که پرورش یافته‌ی جوامع ساده و بسیط است و در چنین سطحی، پدیده‌ها را مشاهده و تحلیل کرده است کمتر به پیچیدگی‌های پدیده‌ها و لایه‌های عمیق و حیثیت‌های متکثر آن توجه دارد و کمتر تلاش می‌کند به آنها راه پیدا کند. بارها مشاهده شده است که چنین فردی وارد فضای علمی هم که می‌شود و به صورت تخصصی به تعلیم و تعلم یک دانش می‌پردازد و حتی مدارج عالیه علمی و تخصصی را کسب می‌کند اما نسبت به جوانب دیگر حیات انسانی بسیار ساده و بسیط روبرو می‌شود و تحلیل‌های کم عمق و سطحی عرضه می‌کند چرا که انگاره‌های ذهنی او تک ساحتی و کاریکاتوری است.
🔹ذهن‌های تک‌ساحتی در اولین مواجهه با پدیده‌ها و یا گفتارها، به سرعت اظهار نظر می‌کند و به تایید و یا انکار می‌پردازد و چندان خود را نیازمند پرسش‌های استفهامی نمی‌داند.
✔️ذهن تک ساحتی با مشاهده تورم اقتصادی سریع دولت را متهم می‌کند و حکم به بی‌کفایتی دولت و یا نظام سیاسی می‌کند.
✔️ ذهن تک ساحتی چند خانم یا آقای بی‌حجاب را که می‌بیند سریع حکم به بی‌دینی افراد و تضعیف دینداری جامعه می‌کند و آن را معلول فلان قانون و یا فلان عملکرد می‌داند.
✔️ذهن تک ساحتی صفر و صدی می‌نگرد و یا حکم به خوب بودن گذشته و انحراف امروز می‌کند و یا گذشته را تحجرآمیز می‌داند و تجددگرایی را ارزش مطلق می‌پندارد.
🔹 در مقابل، ذهن‌های #چند_ساحتی است که به پیچیدگی‌ها وسطوح مختلف و حیثیت‌های متکثر پدیده‌ها و وقایع توجه دارند و علاوه بر علت پدیده‌ها ازدلیل آنها هم پرسش می‌کند. ذهن چندساحتی، به این حقیقت واقف است که پدیده‌های انسانی تک عاملی و تک‌حیثیتی نیستند لذا هم به عوامل بیرونی توجه دارد وهم قصد و اراده‌ی کنشگر را دخیل می‌داند. این چنین ذهنی قبل حکم دادن و یا رد و انکار به پرسش‌های استفهامی می‌پردازد تا از جوانب مختلف پدیده و یا سخنی آگاه شود.
🔸 ذهن چندساحتی جامع‌نگر است، پیچدگی‌فهم است، حکم مطلق به خوب و یا بد گذشته و امروز، سنت وتجدد نمی‌دهد، برای هرچیزی در سر جای خودش ارزش قائل است و تلاش دارد تا جوانب مختلف، لایه‌های وجودی وحیثیت‌ها متکثر وقایع و پدیده‌ها را دقیق رصد کند و میان آنها خلط نکند و هر کدام رابه اندازه‌ی واقعی درتحلیل دخالت دهد.
🔹 ذهن چندساحتی، به حدود عقل وعلم خود واقف است و می‌داند که شناخت کامل واقعیات چندان ساده وبسیط نیست بخصوص واقعیاتی که لایه‌های عمیق و حیثیت‌های متکثر دارد و او با محدودیت‌های دانشی به تمامی جزئیات آشکار شده‌ی آن واقف نیست تا چه رسد به ابعادی که هنوز بشر به آن راه پیدا نکرده است. لذا به متخصصان مختلف مراجعه می‌کند وبه اجماع و عقلانیت جمعی خوش‌بینانه می‌نگرد چرا که طریقی برای کشف حقیقت است.
ذهن چندساحتی برای فهم پدیده‌ها و انتقال آن به استعاره‌ها و تشبیه‌های تک لایه و ساده و مکانیکی اکتفا نمی‌کند و از استعاره‌های پیچیده و چندلایه و چند وجهی استفاده می‌کند.
#ذهن
#تک_ساحتی
#چند_ساحتی
✅ #امتداد_حکمت_و_فلسفه
https://eitaa.com/hekmat121