📌نقش آیت‌الله مصباح در ارتقاء فلسفۀ اسلامی بخش اول: 📍دکتر محمد فنایی اشکوری: 🔹آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی (رضوان‌الله تعالی علیه) از فیلسوفان بزرگ عصر ما بود. او در سیر فلسفی خود سه مرحله را طی نمود: فلسفه‌آموزی، فلسفه‌پژوهی، و فلسفه‌ورزی. وی فلسفه اسلامی را از محضر بزرگ‌ترین فیلسوف زمانش علامه سیدمحمدحسین طباطبائی آموخت. سپس به تحقیق و پژوهش فلسفی پرداخت و متون سنتی فلسفۀ اسلامی را مطالعه و بررسی نمود، چنان‌که در کتاب تعلیقة علی نهایة‌الحکمة انعکاس یافته است. در مرحلۀ سوم او به طور مستقل به تفکر و تأمل در مباحث فلسفی پرداخت و با نقد و بررسی آراء گذشتگان و تأملات خود به آراء فلسفی خاص خود دست یافت. 🔸آيت‌الله مصباح ضمن اینکه فلسفه را خوب خوانده بود، و فلسفه‌پژوه و مدرسی برجسته در فلسفه بود، اما شأن اصلی او این بود که فیلسوفی صاحب‌رأی بود. او ضمن استفاده از آراء دیگران، در نهایت روی پای خود می‌ایستاد و به دور از تقلید و دنباله‌روی از کسی، به صورت اجتهادی به رأی و نظری می‌رسید. هر نویسنده و استاد فلسفه‌ای لزوماً فیلسوف نیست. فیلسوف فقط مصرف‌کنندۀ اندیشه‌های دیگران نیست، بلکه تولیدکننده است. 🔹در مباحث مختلف فلسفی از معرفت‌شناسی تا هستی‌شناسی و علم‌النفس نگاه خاص او و نوآوری‌هایش را می‌توان دید. تحلیل عقلی، برهان، نقد، مقایسه و نظریه‌پردازی عناصر و مراحلی است که در کار فلسفی او مشهود است. 🔸یکی از ویژگی‌های تفکر فلسفی آيت‌الله مصباح خلوص فلسفۀ اوست. او می‌کوشد فلسفه را با غیرفلسفه درنیامیزد. بسیاری از آثار فلسفی سنتی ما آمیخته با طبیعیات، کلام و عرفان است. استاد مصباح می‌کوشد در مقام فلسفه‌ورزی فقط فیلسوف باشد، و در بحث فلسفی چه در نوشتار و چه در گفتار از نقل شعر و متون مقدس و بیانات عرفانی بپرهیزد و کار دشوار فلسفه‌ورزی را با روش‌های سهل و پرمشتری خطابی جایگزین نکند. 🔹آيت‌الله مصباح در مقام بحث فلسفی از متون و آموزه‌های دینی استفاده نمي‌کند و بحث‌های فلسفی را با آن آموزه‌ها نمی‌آمیزد، اما پس از تثبیت مبانی و اصول فلسفی از آن در خدمت تفکر دینی بهره وافر می‌برد. او به کمک فلسفه مبانی و اصول اعتقادات دینی را اثبات می‌کند و بسیاری از آموزه‌های اعتقادی دین را با روش عقلی تحلیل و بررسی می‌کند. بنابراین فلسفۀ او مبتنی بر دین نیست، اما در خدمت دین قرار مي‌گیرد و بین این دو فرق بسیار است. 🔸یکی از خدمات آيت‌الله مصباح به فلسفه تدریس متون اصلی و دشوار فلسفۀ اسلامی و شرح آن متون است. یکی از کتاب‌هایی که ایشان تدریس کرده است شاهکار فلسفی ابن‌سینا الهیات شفا است. تقریرات این درس‌ها در چند مجلد منتشر شده است. این درس‌ها حاوی شرح و تفسیر حکمت سینوی، حل دشواری‌های متن شفا، و در مواردی نقد آراء ابن‌سینا است. 🔹کتاب دیگری که ایشان تدریس کرده، کتاب البرهان شفا است که دشوارترین متن در فلسفۀ اسلامی است. برهان که قلب مباحث منطق است، افزون بر مباحث منطقی، حاوی بسیاری از مباحث معرفت‌شناسی و برخی مباحث مربوط به فلسفۀ علم است. تقریرات این درس نیز در چند مجلد منتشر شده و راه را بر استادان دیگر در تدریس این کتاب هموار کرده است. 🔸کتاب دیگری که استاد مصباح تدریس کرده و حاصل آن درس‌ها در چند جلد منتشر شده است، مجلداتی از الأسفار الأربعه صدرالمتألهين است. این درس‌ها نیز شرح و تفسیر حکمت متعالیه همراه با نقد و بررسی و در مواردی ارائه دیدگاه‌های بدیل است. متن دیگری که آيت‌الله مصباح در جوانی تدریس کرده، کتاب نهایة الحکمة علامه طباطبائی است. شرح و تفسیر این کتاب همراه با نقد آراء علامه طباطبائی نیز در چند جلد منتشر شده است. اکثر قریب به اتفاق کسانی که در حوزه‌های علمیه ایران و هر جای دیگری فلسفۀ اسلامی می‌خوانند مستقیم یا غیرمستقیم از این درس‌ها بهره برده‌اند. 🔹علاوه بر تدریس متون یادشده، آيت‌الله مصباح درس‌های فلسفه را به طور آزاد و بدون محوریت متن هم داشته است که برخی از آنها به صورت کتاب منتشر شده است، مانند، چکیدۀ چند بحث فلسفی، دروس فلسفه و آموزش فلسفه. ادامه دارد .... #امتداد_حکمت_و_فلسفه ایتا https://eitaa.com/hekmat121 بله https://ble.ir/hekmat121