📚 درسهایی از نهج البلاغه شرح نامه۵۳/ جلسه سوم حجت الاسلام محسن قنبریان ❓آیا این قاعده فقط برای قضاوت های تاریخ گذشته و تاریخی است؟ یا نمونه های جاری هم طبق این قاعده قابل ارزش گذاری به عدل و جور است؟! ❗️ امام خمینی از این قاعده برای حکم به جائر بودن حکومت مستقرِ پهلوی استفاده کرد در پاسخ به خبرنگار تلویزیون فرانسه در ۳بهمن۵۷ فرمود: "برای تغییر رژیم، فشار افکار عمومی به معنی قانون است؛ ما به استناد همین قانون قدرت را دست می گیریم و حکومت را مستقر می کنیم/ فشار افکار عمومی، قانون است در آن وقت که در ایران رژیم سلطنتی بود، به خیال آنها سلطنت با نظر مردم به وجود آمده بود در حالیکه از اول چنین نبود. اکنون آرای عمومی، شاه را خلع کرده است. ما به استناد همان فشار افکار عمومی که قانون واقعا همان است باید قدرت را به دست بگیریم و حکومت را مستقر کنیم"(صحیفه امام ج۵ص۵۲۳) [کامل رااینجا بخوانید: https://farsi.rouhollah.ir/library/sahifeh-imam-khomeini/vol/5/page/523 ] 3⃣ این نظر عمومی، زبان الهی است! نکته لطیف تر آنکه حضرت درک همگانی عدل و ظلم و دلالتگری بر صلاحیت دارها را "زبان الهی" معرفی می کند(بِما یَجریَ اللهُ لهم علی اَلسُنِ عباده). با آنچه در نکته اول گذشت معلوم می شود این مکانیزم فطری، سخنگوی خداوند است نه اینکه الزاما وحی و الهامی جداگانه به مردم در کار باشد. 4⃣ ذخیره عمل صالح نه کار نمایشی! نکته لطیف دیگر اینکه بلافاصله بعد از قاعده(انما یُستدل...) می فرماید: "پس باید دوست داشتنی اندوخته ها در نزد تو عمل صالح باشد". - فاء تفریع در "فلیَکُن" مفید این است که وقتی افکار عمومی، قضاوت جمع بندی شده اش درباره حاکم، واقعیت است؛ پس باید چیزی در قلوب رعیت ذخیره کنی! (چنانچه در غرر الحکم فرمود). ❓ این ذخیره چه باشد؟! ❗️میفرماید: عمل صالح (فَلیَکُن احبُّ الذخائِرِ الیک ذخیرهَ العملِ الصالح)! - چرا نفرمود: رضایت رعیت، پسند آنها، خوشایند آنها؟! فرمود عمل صالح! • عمل صالح دو رکن دارد: ۱. حُسن فعلی: یعنی پیکره عمل نیکو باشد. که اعمال نیکو دست آخر ذیل "حُسن عدالت" جمع می شوند. ۲. حسن فاعلی: یعنی نیت فاعل هم زیبا باشد. که با قصد قربت و جلب رضای الهی چنین می شود. - لطیفه این فقره این است که با عمل صالح (عادلانه به قصد رضایت خداوند) بهترین ذخیره را برای خود درست می کنی. هم نزد خداوند هم در قلب رعیت. یعنی ریاکاری و لازم نیست. با عمل صالح، مردم هم درباره ات قضاوت خوب خواهند داشت. • این معیار(معیار عمل صالح برای ذخیره) هم جامع افراد است و هم مانع اغیار: - مثلا زهد حاکم، فضیلتش به اختفاء و پنهان بودن است. لازم نیست رسانه ای کند. همان زهد مخفی عمل صالح ذخیره شده است و قضاوت مردم را هم نیکو می کند. - توبیخ یک کارگزار متعدی(مثل منذر بن ابی جارود یا عثمان بن حنیف و...) باید علنی باشد. علنی بودنش عمل صالح حاکم است، لازم نیست مخفی کند و... ▫️ برای جلسه آتی!یک سئوال: آیا این قاعده (صحت قضاوت جمع بندی شده افکار عمومی) فقط پسینی است یعنی بعد از گذشتن دوره ای از حاکم بودن و کارگزاری است؟! یا قاعده می تواند پیشینی هم باشد؟! یعنی برای انتخاب یک کارگزار هم تشخیص مردم بهترین طریق کشف صلاحیت است؟! ❗️ یک اشکال: در روایات مذمت شهرها و مردم آن دیار هم کم نیست(نکوهش اهل بصره، شام، کوفه، مدینه، مکه و...) آیا اینها نقض این قاعده نیست؟! یعنی طبق این قاعده العیاذ بالله می شود قضاوت مردم شام در چند دهه درباره امیرالمومنین را واقعیت دانست؟!! 🧐 پاسخ را در جلسه بعد پیگیری کنید! ☑️ @m_ghanbarian