▫️چکیده نشست: شهید بهشتی و عدالت اجتماعی حجت الاسلام محسن قنبریان/ مدرسه معصومیه/ ۶تیر۱۴۰۲ #بخش_اول • "دین یعنی عدل و عدل یعنی دین؛ هرجا دیدید می گویند دین و اسلام اما عدالت اجتماعی نیست، بدانید اسلامش قلابی است" در ص۷۰ از رابطه شرک و کفر با ظلم می گوید: "ظلم و کفر و شرک و ظلم چنان در قرآن پا به پای هم آمده که قسط و ایمان". 🔷 چالش سه وجهی عدالت پیش پای شهید بهشتی: ۱. ساختار روابط اقتصادی-تجاری سرمایه داری که #توازن_اجتماعی را بهم ریخته! ۲.احکام فرعیه (اجاره، مضارعه و..‌.) که عملا موجب عدالت نشده! ۳. مارکسیت ها و قرائت های دگر اندیش که احکام دین را عامل نظام طبقاتی و سرمایه داری فاسد می شمرند! ⬅️ بالتبع اینها شهید بهشتی درگیری سه وجهی ای دارد: ۱. درگیری عینی با سرمایه داری فاسد و ارائه طرح و ساختار و #نظام_عادلانه ای برای مقابله با آن و ایجاد توازن اجتماعی ۲. درگیری میدانی با فقه گرایانی که تقلیل گرایانه فکر می کنند چاره فقط اجرای احکام فرعیه است! گمان می کنند اجاره و مضارعه و... در هر ظرفی، موجب عدالت می شود! ۳. درگیری فکری با مارکسیست ها و دگر اندیشان تا ثابت کند احکام دین و نهادهای اقتصادی (مضاربه و...) در ذات خود عادلانه اند و مشکل جای دیگر -یعنی روابط و ساختار غلط- است. 🔸 درگیری فکری با مارکسیست ها می گفتند: "اصلا مضاربه وقتی درست است که برای سرمایه سهمی قائل باشیم بنابراین کار را آن شخص دیگر می کند و این طرف آنطرف می دود اما بالاخره ۱٪ یا ۹۰٪ از پاداش و ارزش کار او به جیب این آقای سرمایه دار می رود. پس اسلام به این شکل، بنیان و اساس سرمایه داری را گذاشته است!!" بهشتی چون مجتهدی اصولی بود، احکام را تابع مصالح ذاتیه می دانست و اساس مصالح را هم بازگشت به قضیه "عدل حسَن" می دانست لذا احکام اجاره و مضاربه و بیع و... را هیچکدام ذاتا ناعادلانه نمی دانست: "اصل تشریع اجاره به هیچ وجه مستلزم این نیست که ما بگوییم از اسلام اینگونه فهمیده میشود که چون اجاره هست بنابراین نظام فاسد مستغلاتی هم درست است! نه هیچ نمی توان اینرا ثابت کرد". "در اصل تشریع بیع و اجاره، مضاربه و مزارعه و مساقات هیچ انحراف اقتصادی وجود ندارد و از اصول این قوانین و از این ابواب و احکام فقهی هیچ تایید بی عدالتی و نابسامانی ها در نمی آید" ❓ پس مشکل کجاست؟ "کمبود مربوط به نظام عادل صحیح اجتماعی است و همه مشکلات را باید در آنجا حل کرد و چون بر روی مسائل مربوط به چنین نظامی آنطور که باید و شاید، نه کار شده نه گفته و شنیده شده و نه عمل شده است این است که ما همیشه خودمان را در حال نابسامانی و بی تعادلی یافته ایم". شهید بهشتی نظام عادلانه اجتماعی را صرفا اجرای نهادهای مضاربه و اجاره و... نمی داند بلکه نظام، اصولی است -که باز از دین استخراج میشود- اما روابط عینی و خارجی و ساختارهای اقتصادی را توازن می دهد تا عقود و نهادهای احکام فرعیه در آن نتیجه عدالت دهند "در جامعه ای که ساختار روابط اقتصادی و تجاری آن عادلانه است هرکدام از این قواعد(عقود اسلامی) در جای خود مفید و لازم است". ادامه در بخش دوم ☑️ @m_ghanbarian