مدرسه فرهنگ و علوم اسلامی ضحی
📝در این بخوانید: 🔰عقلانیت ارتباطی ▫️مفهوم عقلانیت در حوزه دانشی از میان مکتوبات جامعه شناختی پا در عرصه مصطلحات اجتماعی نهاد. وبر نخستین فردی است که این اصطلاح به اندیشه او نسبت داده شده و سکه عقلانیت به نام او ضرب شده است. ▫️نگاه انتقادی وبر به عقلانیت حاکم بر مدرنیته و نیاز جامعه به کنش معطوف به ارزش زمینه ساز پیدایش مارکسیسم انتقادی در فضای پیش از جنگ جهانی شد و درنهایت در اندیشه فرانکفورتی ها به اوج رسید. ▫️مکتب انتقادی به خوبی توانست با ترکیب آرائ وبر، مارکس و هگل و فروید عقلانیت حاکم بر غرب مدرن را تحلیل کنند و فرانکفورتی ها با خلق مفاهیمی چون صنعت فرهنگی، انسان تک ساحتی، هاله زدایی و ... به تحلیل امتداد عقلانیت ابزاری و شکل گیری نظام سرمایه داری مصرف گرا پرداختند. ▫️البته فرانکفورتی ها خود ابزاری برای گسترش نظام سرمایه داری بودند اگرچه فریاد انتقاد سر می‌دادند( ر.ج: کتاب گراند هتل پرتگاه) ▫️مکتب فرانکفورت با وجود توفیق در تحلیل مدرنیته و عقلانیت حاکم بر آن در زمینه ایده رهایی بخش ضعف داشت. شرایط بعد از جنگ جهانی و گسترش نظام سرمایه داری شور انقلابی مارکس را در اندیشه فرانکفورتی ها به سمت خاموشی برد و در نهایت به بی عملی مفرط و یاسی بی پایان بدل شد که سخن از در آغوش گرفتن توده توسط سرمایه داری میزد (کنایه از اغوا شدن توده ها توسط سرمایه داری و بی اثر شدن آگاهی بخشی) ▫️شاگرد هورکهایمر و آدورنو کسی بود که فرانکفورتی‌ها را از این دستگاه تحلیلی رهانید. هابرماس با ابداع عقلانیت ارتباطی و کارکرد آن در شکل دهی به زیست جهان و با استمداد از تاریخ بروژوازی و نسل اول سرمایه داری، ایده رهایی بخشی از عقلانیت ابزاری را مطرح کرد. ▫️عقلانیت ارتباطی به معنای لزوم شکل دهی به زیست جهان از طریق ارتباط آزادانه، فعال و فارغ از تعصبات و پیش داوری است. او معتقد است نظام (در تقابل با زیست جهان) به دنبال عقلانیت ابزاری است که باید از طریق ارتباط صمیمانه و صادقانه و اشتراک اندیشه و گرایش در مقابل آن ایستاد و درنهایت نظام را تابع زیست جهان و حوزه عمومی نمود. ----------------------------------- 🔻اگرچه بحث از عقلانیت بعدها در لایه های معرفتی و فلسفه علم و روان شناسی مطرح شد اما با عبور از این تفصیلات زین پس به سراغ ایده ایجابی در باب عقلانیت خواهیم رفت. 🇮🇷 🔹مدرسه فرهنگ و علوم اسلامی ضحی @m_zoha
296 مشاهده