راهکارهایی برای ناقل های غیرویروسی که اندام‌های غیر از کبد را هدف قرار می دهند. @MolBioMed ✅ در یک مقاله مروری ارزشمند که اخیراً چاپ شده است، چالش‌ها و استراتژی‌های دارورسانی نوکلئیک اسیدها به بافت‌های غیرکبدی مورد بررسی قرار است. ⚠️تروپیسم یا گرایش کبدی، به تمایل برخی از مواد مانند ویروس‌ها یا ناقل های دارورسانی برای تجمع در کبد گفته می‌شود. این تمایل می‌تواند به دلیل وجود گیرنده های خاص یا مکان های اتصال مشخص بر روی سلول های کبدی باشد که با این ماده تعامل دارند و منجر به جذب این مواد و داروها در بافت کبد بشود. در زمینه دارورسانی، تروپیسم کبدی می‌تواند برای هدف‌گیری درمانی بیماری‌های مرتبط با کبد مفید باشد، اما از سوی دیگر هدف قرار دادن سایر اندام‌ها یا بافت‌ها، چالش‌هایی را در پیش روی خود دارد. درک و دستکاری تروپیسم کبدی در توسعه درمان های هدفمند و سیستم های دارورسانی بسیار مهم است. ❇️ دارورسانی مبتنی بر لیپید: مانند لیپیدهای یونیزه‌شونده کاتیونی (CILs)، به عنوان یک رویکرد امیدوارکننده برای تحویل ژن کاربرد دارند. این CIL ها در pH اسیدی پروتونه اما در pH فیزیولوژیکی خنثی هستند و باعث آزادسازی اِندوزومی محموله خود می‌شوند بدون اینکه اختلال غشای سلولی و سمیت بیش از حد سلولی ایجاد کنند. ❇️ دارورسانی مبتنی بر پلیمر: در حالی که پلی اتیلن ایمین (PEI) با وزن مولکولی کم بسیار مورد توجه بوده است، اما دوزهای بالای آن می تواند باعث مسمومیت شود. پلیمرهای کاتیونی جدید مانند پلی (β-آمینو استرها) (PBAEs)، دندریمرها و میسل های پلی پلکس، قابلیت تجزیه زیستی بهبود یافته، رهایش کنترل شده و معماری دقیق را برای تحویل کارآمد اسید نوکلئیک ارائه می دهند. سنتزِ فاز جامد، امکان تولید الیگوآمینوآمیدهای حاوی توالی‌های نوکلئیک‌اسیدی را فراهم می کند که پتانسیل تحویل ژن را دارا هستند. پلیمرهای زیستی مانند پلی (l-lysine)، کیتوزان و پلی پپتیدها نیز در مطالعات پیش بالینی برای تحویل اسیدهای نوکلئیک مورد استفاده قرار گرفته‌اند. این پیشرفت ها در پلیمرهای کاتیونی راه حل های امیدوارکننده ای را برای بهبود عملکرد تحویل ژن و غلبه بر محدودیت های ناقل‌های سنتی ارائه می دهد. ❇️ دارورسانی مبتنی بر EVها: وزیکول‌های خارج سلولی (EVs)، وزیکول‌های طبیعی از جنس لیپید هستند که به دلیل توانایی هدف‌گیری ذاتی خود، نویدبخش رسانش مولکول‌های درمانی هستند. بسته‌بندی اسید نوکلئیک در وزیکول‌های خارج سلولی شامل بارگذاری برون‌زا (Exogenous loading) (پس از جمع‌آوری EV) و بارگذاری درون‌زا (Endogenous loading) (در طول بیوژنز EV)، با استفاده از روش‌هایی مانند الکتروپوریشن و دستگاه‌های سورتینگ سلولی انجام می‌شود. این رویکردها نویدبخش پیشرفت استفاده از EVs در درمان‌های RNAمحور هستند. ❇️ دارورسانی مبتنی بر اصلاحات شیمیایی: این نوع دارورسانی، درباره تحویل مولکول های RNA به سلول ها بدون استفاده از بسته بندی و نانوذرات بحث می کند و در حال حاضر، در رابطه با درمان‌های مبتنی بر RNAi مورد توجه است که می توانند بدون بسته بندی و صرفاً از طریق اصلاحات شیمیایی مولکول های RNA یا کونژوگاسیون با لیگاندهای خاصی، به داخل بدن عرضه شوند. در این رابطه، نمونه‌ای از کانژوگه های GalNAc-siRNA ارائه شده است که به گیرنده Asialoglycoprotein روی سلول‌های کبدی متصل می‌شود و تحویل سیتوزولی siRNA را پس از تزریق زیر جلدی ممکن می‌سازد. این روش همچنین پتانسیل پیوند مستقیم لیگاندها با مولکول های RNA را برای هدف قرار دادن اندام های خارج کبدی داراست، مشروط بر اینکه گیرنده هایی که لیگاندها به آن متصل می شوند، مختص اندام یا بافت هدف باشند، به وفور بیان شده و به راحتی در سلول های هدف در دسترس باشند. همچنین محققان، پروتئین Centyrin و لیگاندهای چربی دوست را به عنوان گزینه‌های موجود برای دارورسانی خارج کبدی، از طریق مسیرهای موضعی یا سیستمیک، ذکر می‌کنند. 🔰تهیه مطلب: شایان آقاجانی دانشجوی کارشناسی ارشد سلول‌های بنیادی، پژوهشگاه رویان 🔗لینک مطلب: https://www.nature.com/articles/s41565-023-01563-4 Join us: 🆔 @MolBioMed 🆔 @RNA_Biology ☝️☝️☝️☝️☝️☝️☝️