• بــسمـ‌اللّٰہ‌الرحمـٰـن‌الرحیــم •۰۰
┄┄┅••=✧؛❁؛✧=••┅┄┄
ســـــــــ◇● ســـــٰایــه، هَستْ یــٰا نیٖــسْت؟!●◇ــــــٰایه
#بخش_چهارم (پایانی)
[در واقع #فرع_اوّل و #فرع_دوّم، مکمّل یکدیگر هستند؛ یکی ریشه ماهیت را می‌خشکاند و می‌گوید در همۀ حمل‌ها و تمامی احکامی که بر ماهیّت بار می‌شود #پای_وجود_در_میان است و دیگری ثابت می‌کند که اگرچه این احکام به واسطه وجود بر ماهیّت عارض شده‌اند، لکن هیچگاه به حریم مقدّس وجود تعدّی و تعرّض نمی‌کنند.]
در اینجاست که عبارات جناب #علّامه به درستی معنا می‌شود:
«أن كل ما يحمل على حيثية الماهية فإنما هو #بالوجود[۱]» نه "للوجود"، بلکه "بالوجود" چراکه ساختمانِ وجود، جلوی خورشید را گرفته که سایه تشکیل شود؛ حال که سایۀ ماهیّت ایجاد شده، اینکه پنج گز باشد یا ده گز، به اندازه وجود و زاویه تابش نور بستگی دارد.
«أن الوجود لا يتصف بشيء من أحكام الماهية[۲]» نه اینکه ماهیّت احکامی از برای خود داشته باشد #مستقلّاً؛ ماهیّت احکامی که دارد پوچ و باطلند مثل خودش و اثباتشان نیز به وساطت وجود است. لذا هرگز این احکام پوچ و باطل که عارض ماهیّت هستند، جرئت دست درازی به حریم شریف وجود را ندارند و بر آن عارض نمی‌شوند.
«تنقسم الضّروره إلی ضرورۀ ازلیّۀ و إلى ضرورة ذاتية و هي كون المحمول ضروريا للموضوع لذاته مع الوجود لا بالوجود[۳]» که یعنی این حکم برای ماهیّت ثابت است، چون این ماهیّت وجود دارد، وگرنه از آنجا که پوچ و باطل و هالک است، نمی‌توانست متّصف به این وصف شود. البته باید گفت منظور از "#مع الوجود" در این بخش، همان "#بالوجود" در فرع اوّل است.
و دیگر عبارات نظیر:
« ... فلها ثبوت ما كيفما فرضت[۴]»
«الکثرۀ الماهویۀ موجودۀ فی الخارج بعرض الوجود و أنّ الوجود متّصف بها بعرض الماهیۀ لمکان أصالۀ الوجود و اعتباریۀ الماهیۀ[۵]»
«واقعیت هستی به خودی خود (بالذات و بنفسه) واقعیت‌دار یعنی عین واقعیت است و همه مهیات با آن واقعیت‌دار و بی‌آن (به خودی خود) پنداری و اعتباری می‌باشند، بلکه این مهیات تنها جلوه‌ها و نمودهایی هستند که واقعیتهای خارجی، آنها را در ذهن و ادراک ما به وجود می‌آورند وگرنه در خارج از ادراک نمی‌توانند از «وجود» جدا شده و به وجهی مستقل شوند[۶]»
«...و از سوى ديگر همه مهيات و احكام و آثار آنها، از آن وجود و واقعيت هستى است، زيرا مهيّت به‌واسطه وجود همان مهيّت شده و حكم و اثر به‌واسطه وجود، حكم و اثر شده وگرنه هيچ و باطل بوده است[۷]»
«حقایق گوناگون مهیّات و خواص و آثار خارجی آنها اگرچه حقیقتاً از آن وجود و در وجودند،...[۸]»
محمد برهان
به تاریخ ۱۴۰۲/۱۰/۰۷
┄┄┅••=✧؛❁؛✧=••┅┄┄
1 . نهایه الحکمه، صفحه ۱۲
2 . همان ، صفحه ۱۳
3 . همان، صفحه ۴۶ و ۵۵
4. همان
5. همان، ص ۱۷
6 . اصولِ فلسفۀ رئالیسم، صفحه ۱۶۳
7 . همان، ۱۶۸
8 . همان
#بخش_چهارم (پایانی)
#اصالت_وجود
#اعتباریت_ماهیت
#فرع_اول
#فرع_دوم