آموزش مبانی شعر (4) در این‌جا برای آشنایی با قواعد اوزان عروضی که در بخش رباعی مختصراً به آن اشاره شد می‌پردازیم. قواعد عروض معیار سنجش وزن در شعر است. : همانطور که می‌دانید الفبای زبان فارسی دارای سی و دو حرف است. ا ب پ ت ث... : صداها که ما به آن (مصوت) می‌گوییم‌، شش تا هستند که سه مصوت بلند و سه مصوت کوتاه هستند. : آ ، ای ، او . مانند «آ» در آب، «ی» در سیب ، «و» در بو : فتحه ( -َ ) ، کسره ( -ِ ) ، ضمه ( -ُ ) : هجای فارسی از نظر تعداد دو نوع است. ١- كه یک حرف دارد یعنی (یک حرف + یک مصوت كوتاه) و با علامت [ن] نشان داده می‌شود. صامت + مصوت كوتاه ، مانند: تُ (تو) ، کِ (كه) ، چُ (چو) ، نَ (نه). ۲ - که دو حرف دارد و با علامت [ - ] نشان داده می‌شود. ۱- صامت + مُصَوّتِ کوتاه + صامت. مانند : دَر ، سَر ، دِل ۲- صامت + مصوّت + مصوّت. مانند : با، جا، ما، سو، بو، سی، بی : عَلی ، [ عَ ، لی ] كه می‌شود: يک مصوّت کوتاه + یک مصوّتِ بلند. و علامتش : [ ن - ] اَحمَد ، [ اَح ، مَد ] که می‌شود دوتا مصوت بلند. و علامتش : [ - - ] : توجه داشته باشید که در تقطیع شعر بر اساس خوانش ابیات تقطیع می‌شود نه نوشتار. : خواهر (خاهر) - (خا - / هر -) ، خویش (خیش) - (خی - / ش u) خواستن (خاستن) - (خا - / س u /تن -) (محمّد علی آمد) مُ، حَم، مَد/ عَ، لی/ آ، مد : مـ حمـ مد (ن - -) عـ لی ( ن -) آ مد (- -) با آنكه در حريم تو بيگانه‌ام هنوز مَفعولُ/ فاعِلاتُ/ مَفاعیلُ/ فاعِلن * : ( - - ن/ - ن - ن/ ن - - ن/ - ن -) من اگر نظر حرام است، بسی گناه دارم چه کنم نمی‌توانم ، که نظر نگاه دارم (ن ن - ن/ - ن - -/ ن ن - ن/ - ن - -) فَعَلاتُ/ فاعلاتن/ فعلات/ فاعلاتن م/ن/گر/ن/ظر/ح/را/مس/ت/ب/سی/گ/نا/ه/دا/رم چ/ک/نم/ن/می/ت/وا/نم/ک/ن/ظر/ن/گا/ه/دا/رم * چنانچه هجای پایانی مصراع کوتاه، بلند و یا کشیده باشد، بر حسب قاعده فقط هجای بلند (-) محاسبه می‌شود. آموزش عروض و قافیه سید محمدرضا شمس (ساقی)