ادامه از 👆 ✅تبیین ضرورت ظاهر و باطن داشتن قرآن یکی از زیباترین بخش های کتاب، جایی است که مولف چیستی ظاهر و باطن قرآن را تبیین می کند. ایشان در این قسمت، ظاهر و باطن قرآن را مراد پروردگار می داند و با آوردن مثال هایی از آیات، نشان می دهد که معنای باطنی در طول معنای ظاهری قرار می گیرد و می توان با تفسیر قرآن به قرآن و تحلیل هایی که هر دسته از آیات نسبت به آیات دیگر ارائه می کنند این دو لایه از معانی قرآن را به دست آورد. ایشان در ادامه با بیانی بسیار زیبا که از ابتکارات ایشان است نشان می دهد که اساسا اعجاز قرآن و جاودانگی آن بدون وجود باطنی که در طول ظاهر قرآن باشد محقق نمی شود و نزول قرآن در 1400 سال پیش و انس اولیه ی ذهن انسان با مفاهیم محسوس و از طرفی لزوم ماندگاری قرآن تا پایان تاریخ و لزوم فهم معارف حقیقی غیر حسی، اقتضا کرده است که قرآن اینگونه نازل شود: «البته اين روش اين نتيجه را خواهد داد كه معارف عاليه معنويه با زبان ساده عمومى بيان شود و ظواهر الفاظ مطالب و وظايفى از سنخ حس و محسوس القا نمايد و معنويات در پشت پرده ظواهر قرار گرفته و از پشت اين پرده خود را فراخور حال افهام مختلفه به آنها نشان دهد و هر كس به حسب حال و اندازه درك خود از آنها بهره مند شود.» ✅تعمق دقیق در مطالب این بخش از کتاب و در کنار آن بررسی مبنای مهم ایشان در وضع الفاظ (روح المعانی) که در مقدمه المیزان بیان شده است گشایش بسیار عظیمی در فهم قرآن ایجاد می کند. باید گفت رابطه انسان و ظواهر قرآن قبل و بعد از فهم این دسته از مبانی علامه طباطبایی به شدت تفاوت می کند. ✅جهانی بودن قرآن دغدغه دیگر علامه طباطبایی در معرفی قرآن، تبیین وجه جهانی این کتاب کریم است. یکی از نسبت های ناروا به اسلام و قرآن، عربی یا صرفا شرقی بودن قرآن کریم است. این نسبت، قرآن را محدود به جزیره العرب یا نهایتا خاورمیانه می کند. علامه طباطبایی با توجه به مخاطبان این کتاب (جامعه دانشگاهی آمریکا و عموم مخاطبان مسلمان) به بیان دلیل جهانی بودن قرآن می پردازد. طبق بیان ایشان هم مدعای صریح قرآن و پیامبر و هم محتوای قرآن کریم نشان می دهد که این کتاب برای «انسان بما هو انسان» آمده است. و همانطور که ایشان شان نزول را مخصص مدلول آیات قرآنی نمی داند محل نزول قرآن را نیز مخصص مخاطبان قرآن نمی داند: «آرى در بدو طلوع اسلام كه دعوت از جزيرةالعرب به بيرون تجاوز نكرده بود طبعاً خطابات قرآنى به امت عرب القا مىشد ولى از سال شش هجرت كه دعوت به بيرون شبه جزيره راه يافت هيچ موجبى براى توهم اختصاص نبود. گذشته از اين آيات آيات ديگرى دلالت بر عموم دعوت مىكند مانند آيه كريمه: «وَ أُوحِيَ إِلَيَّ هذَا الْقُرْآنُ لِأُنْذِرَكُمْ بِهِ وَ مَنْ بَلَغَ» » ✅نفی سمبولیک بودن آیات قرآن علامه طباطبایی در بخش چهارم کتاب، نظریاتی که وحی را از حقیقت آسمانی اش خالی می کند و اثر قرآن را تنها به نبوغ پیامبر مرتبط می داند، نقد می کند. و بر اساس آن سمبولیک بودن آیات قرآن پیرامون ملائک و شیطان را مردود می داند. نظریه سمبولیک بودن آیات قرآن، عموم آیاتی را که به عوالم ملکوت و جبروت می پردازد تنها تمثیلی از واقعیات محسوس می داند و این تمثیلات را ابتکاری از پیامبر برای هدایت مردم عنوان می کند. علامه طباطبایی با قوت این نظر را رد می کند و قرآن را کتابی می داند که قالب هدایت خود را همواره واقعیت قرار داده است: « ولى آنچه از قرآن مجيد استفاده مىشود خلاف اين است و قرآن ملائكه و شياطين را يك عده موجودات بيرون از حس و داراى وجود و شعور و اراده مستقل مى داند. اما ملائكه، آيات چندى در اين باره گذشت كه به موجب آنها ملائكه موجودات مستقل و داراى ايمان و كارهايى كه با شعور واراده تحقق مىپذيرد هستند و آيات بسيار ديگرى نيز در قرآن مجيد هست كه به همين مدعى گواهى مىدهد.» مولف در تفسیر المیزان ذیل آیات سوره اعراف نیز بحثی نسبتا مفصل پیرامون حقیقت ابلیس و سمبولیک نبودن ذکر او در قرآن مطرح می کند. ✅جمع بندی به طور کلی می توان این کتاب را از بهترین آثار نوشته شده پیرامون قرآن دانست که در عین اختصار به مهمترین مسائل دخیل در فهم و ارتباط با قرآن پرداخته است. این کتاب توانسته قرآن را از منظر مکتب اهل بیت علیهم السلام معرفی کند و به درک بهتر مخاطب غربی از مکتب تشیع نیز کمک کند. به نظر می رسد مطالعه این کتاب برای دانشگاهیان و حوزویان مفید و ضروری است. 🔺رحم الله مولفه 🔰سید محمد هاشمی 97/5/5 #معرفی_کتاب #علامه_طباطبایی #قرآن @ofoqemobin