💢 مقبره رستم خان والی گرجستان در قم "در سیاحت‌نامه شاردن (ص۶۲ چاپ تهران) می‌نویسد: "اطراف قم را باغ‌ها فراگرفته است. به علاوه باغ بزرگی نیز در آن سوی رودخانه دیده می‌شود. در یکی از باغ‌های این حدود مقبره رستم خان از سلاطین گرجستان مشاهده می‌شود. این پادشاه برای نیل به سلطنت آن سامان به آیین اسلام گروید. این باغ از گردشگاه‌های مردم عادی قم به شمار می‌رود." این شخص باید همان رستم خان والی گرجستانی باشد که طه حسنی حسینی طباطبایی تحفه سامی خود را در اخلاق به روش شیعی در ۸ ذ ح - ص ۱۰۵۱ به نام او ساخته است. ظاهرا گفته سفرنامه‌نویسان آن است که مدفن او در یکی از باغ‌های آن سوی رودخانه بوده و گرنه اگر جمله "این حدود" اشاره به گرداگرد قم و نه تنها آن سوی رودخانه بود بقعه واقع در باغ مجاور مزار دربهشت (کنار راه قدیم قم به کاشان) که نزدیک مقابر امراء خاندان علی صفی و سبک آن صفوی است می‌توانست به عنوان یکی از محل‌های احتمالی برای خاکجای این شخص تصور گردد." (تربت پاکان، ج ۲، ص ۲۶ - ۲۷) این مطلب را در پاسخ عده‌ای که پرسیده‌اند آیا پادشاهان گرجستان در قم مقبره دارند؟ از ماخذ بالا آوردم. نگارنده در نزد یکی از علاقه‌مندان در قم سکه‌ای ضرب تفلیس با رقم سلطان حسین صفوی دید که نشان می‌دهد گرجستان در زمان صفوی تابع ایران بوده است. جز آن عموی بنده مرحوم سیدجلال محسنی که شناخت بسیار خوبی در خصوص انواع حیوانات داشت، با اشاره به سگ کوچک اندامی گفت: "مثل سگ‌های تِفلِسی/ teflesi می‌مونه". تلفظ محلی مزبور نشان از مراوده مردم قم با تفلیس داشته است و این‌که قمی‌ها تفلیس را به صورت tefles تلفظ می‌کرده‌اند. از طرفی باید گفت نام رستم نشان از گسترش قلمرو ایرانی تا گرجستان دارد. این را هم بد نیست بگویم که اراضی پلاک ۲۲۵۲ اصلی روبه‌روی ترمینال مسافربری قم مشهور به قبر عادل است. اینکه عادل کی بوده و قبرش کجاست؟ اطلاعی ندارم. امیدوارم بتوانیم اطلاعات بیشتری از رستم خان گرجی به دست آوریم. سیدمحسن محسنی ۱۴۰۲/۱۲/۰۶ تلگرام | ایتا | سایت