#یک_نکته_از_این_معنی #پرسش #عقل #آیه #تفکر 📌آیه در قرآن به چند معنا آمده است و آیا آیه به متفکران و عاقلان اختصاص دارد؟ 🔰أیه در لغت به معنای نشانه است (مفردات راغب، واژه آیه) و در قرآن در معناهای گوناگونی به کار رفته است، مانند: ۱.فرازهای قرآن که با نشانه های ویژه ای از هم جدا شده، به «آیه» مشهورند، چنان که خود قرآن می فرماید: «تِلْکَ ءَایَاتُ اللَّهِ نَتْلُوهَا عَلَیْکَ بِالْحَقِّ;(بقره، ۲۵۲) این ]جمله ها[ آیه های خداوند است که به حق بر تو تلاوت می کنیم.» ۲. معجزه ها نیز به عنوان آیه معرفی شده اند، چنان که قرآن درباره معجزه معروف ید بیضای موسی(علیه السلام)می فرماید: «وَ اضْمُمْ یَدَکَ إِلَی جَنَاحِکَ تَخْرُجْ بَیْضَآءَ مِنْ غَیْرِ سُوء ءَایَةً أُخْرَی;(طه،۲۲) دستت را در گریبان تا زیر بغل فرو بر، به هنگامی که خارج می شود، سفیدی و درخشندگی بی عیب و نقصی دارد و این معجزه دیگری است.» ۳. آیه به معنای دلیل و نشانه خداشناسی و دیگر معرفت ها نیز آمده است: «وَ جَعَلْنَا الَّیْلَ وَ النَّهَارَ ءَایَتَیْنِ;(اسراء،۱۲) ما شب و روز را دو دلیل ]برای شناسایی خدا[قرار دادیم.» و درباره استدلال برای شناخت رستاخیر می فرماید: « وَ مِنْ آیاتِهِ أَنَّکَ تَرَی الْأَرْضَ خاشِعَةً فَإِذا أَنْزَلْنا عَلَیْهَا الْماءَ اهْتَزَّتْ وَ رَبَتْ إِنَّ الَّذی أَحْیاها لَمُحْیِ الْمَوْتی‏ إِنَّهُ عَلی‏ کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدیر;(فصلت،۳۹) از نشانه های او این است که زمین را پژمرده و خاموش می بینی، ولی هنگامی که آب ]باران[ بر آن فرو می ریزیم، به جنبش می آید و گیاهان آن می روید، همان کسی که زمین را زنده کرد مردگان را نیز زنده می کند. او بر همه چیز قادر است.» ۴. به معنای چیزهای چشم گیر، مانند بناهای مرتفع و عالی نیز آمده است، همان گونه که قرآن کریم می فرماید: «أَتَبْنُونَ بِکُلِّ رِیع ءَایَةً تَعْبَثُونَ;(شعراء،۱۲۸) آیا در هر مکان بلندی، بنایی می سازید و در آن سرگرم می شوید.»۱ بنابراین، آیه در قرآن به یک معنا نیامده است و به طور قطع معنای اول و دوم آیه، ویژه عاقلان نیست، بلکه عوام از مردم نیز هر یک به مقدار ظرفیت خود می توانند از آن ها بهره بگیرند; برای مثال، از عبارت های قرآن که آیه های آن هستند، هم عاقلان و متفکران جامعه بهره می گیرند و معارف الهی را استنباط می کنند و هم عوام با تدبر، از مضمون آن ها تأثیر می پذیرند، همان گونه که امام حسین(علیه السلام)می فرماید: «کتاب خداوند عزوجل بر چهارچیز (و رتبه) است: عبارت و اشاره و لطایف و حقایق، پس عبارت برای عوام است و اشاره برای خواص و لطایف برای اولیا و حقایق برای انبیا.»۲ اما معنای سوم آیه به متفکران و عاقلان اختصاص دارد و تنها آنان می توانند از این راه به معارف الهی و حقایق هستی پی ببرند و مراحل تکامل را بپیمایند; به این معنا که شرط آغازین استدلال، دارا بودن توانایی قوه تعقل و تفکر است و اما بهره مندی از آن، تنها با داشتن این توانایی میسّر نیست، زیرا به بسیار متفکرانی که در عین دانایی، با حق در افتاده، راه گمراهی را در پیش گرفته اند; از این رو قرآن کریم در جاهای گوناگون می فرماید: «إِنَّ فِی ذَ لِکَ لاََیَةً وَ مَا کَانَ أَکْثَرُهُم مُّؤْمِنِین;(شعراء،۸) به حق که در رویش گیاهان، آیه و نشانه ای ]بر رستاخیز[ است، ولی بیش تر آنان مؤمن نیستند.» ________________ ۱. تفسیر نمونه، آیت الله مکارم شیرازی و دیگران، ج ۱، ص ۳۹۲. ۲. کلمات الامام الحسین(علیه السلام)، شیخ شریفی، ص ۵۵۱. 📎مدرسه تفسير و علوم قرآنی @rahighemakhtoom