💢نظام قانونی فقه و اصول [14] 💠 احتمال ورود برخی از قوانین روم باستان به روایات برخی از قواعدی که امروزه در فقه کاربرد دارد ریشه در قوانین جوامع گذشته دارد، به‌عنوان‌مثال روایت «مَن حازَ مَلِکَ» را مرحوم آقای خوئی ره قبول نمی‌کند1️⃣ و برخی آن را به‌عنوان قانون روم باستان نقل کرده‌اند. تعبیر «مَنْ‏ عَرَفَ‏ نَفْسَهُ‏ فَقَدْ عَرَفَ‏ رَبَّه‏» در قرن چهارم، رسائل اخوان الصفا2️⃣ آن را به رسول‌الله (ص) نسبت می‌دهد،3️⃣ اما [شبیه] این جمله از حکمای یونان نقل شده است. «النَّاسُ‏ مُسَلَّطُونَ‏ عَلَی أَمْوَالِهِم‏» که بعدها توسط علامه حلی ره و ابن ابی جمهور احسائی (ره) به ائمه (ع) نسبت داده شده است4️⃣ احتمالاً جزو قوانین رم باستان بوده است.5️⃣ «إِقْرَارُ الْعقلاء عَلَی أَنْفُسِهِمْ جَائِزٌ» کم کم تبدیل به روایت می‌شود. «إِنَّ النَّاسَ‏ فِی‏ سَعَةٍ مَا لَمْ یعْلَمُون» 6️⃣ نیز همینطور. مواردی که «الناس» دارد و نه مسلمون یا مومنون احتمال دارد که در کتاب‌های حکما و دیگران، ریشه‌های قانونی داشته بعد به دنیای اسلام رسیده است، الا مواردی که سند روشنی داشته باشد. 1️⃣«اشتهر بين الفقهاء مرسلا أن (من حاز ملک). و قد روی عن النبي (ص) من طرق العامة و من طرق الخاصة أن (من سبق إلی ما لم يسبقه اليه مسلم فهو أحق به) و لکنه ضعيف السند، و غير منجبر بشي‌ء.» مصباح الفقاهة، ج‌2، ص: 6‌ 2️⃣ . «اخوان الصفا گروهی از اسماعیلی‌ها بودند که سعی کردند علم را وارد دنیای اسلام کنند و در قرن دوم و سوم، عده‌ای از آثار علمی و دانشمندان را به خودشان نسبت می‌دهند مثل جابربن حیان. آن‌ها در مباحث علمی زیاد کار کردند. در دنیای اسلام در مقابل بغدادی‌ها هستند که اشعری بودند. به اعتقاد من اصل وجود شخصی به نام جابربن حیان روشن نیست بلکه اسم رمزی است که کتبی را به ایشان نسبت دهند و از این طریق به ائمه: متصل شوند. مجموعه‌ای از امور عجیب و رازآلود را به او نسبت می‌دهند.» 3️⃣ . رسائل اخوان الصفاء و خلان الوفاء، ج‏2، ص: 357، ج‏3، ص: 375، ج‏4، ص: 193. 4️⃣ . نهج الحق و کشف الصدق، ص: 494 و 504 و 572، عوالي اللئالي العزيزية في الأحاديث الدينية، ج‏1، ص: 222 5️⃣ . « «النَّاسُ‏ مُسَلَّطُونَ‏ عَلَی أَمْوَالِهِم» یعنی انسان بر مالش مسلط است و هر کار بخواهد می‌کند و هر عقدی را بخواهد انجام می‌دهد! ظاهر کلام سید یزدی; همین است. این شبیه تفکر نظام سرمایه داری در دنیای غرب است و رکن نظام سرمایه داری همین است که هر عقدی و هر قراردادی را می‌توانی انجام بدهی، این مبنای عقود رضائی است. اما مرحوم آقای خوئی (ره) می‌فرمایند: «النَّاسُ‏ مُسَلَّطُونَ‏ عَلَی أَمْوَالِهِم» یعنی شما مسلطید مالتان را به هر نحوی که شارع عقد قرار داده است انجام بدهید، عقد بیع، عقد اجاره و... یعنی محدود به عقود شکلی است، البته با قطع نظر از سند که آقای خوئی; قبول نکردند. این روایت چون سند ندارد، احتیاجی به این بحث‌ها هم ندارد. این کلام را از قرن دوم به یکی از علمای اهل سنت نسبت دادند. ارزش علمی ندارد. در روایات ما علامه; در جایی آورده است: «لقوله» که ظاهراً بعداً یک «ص» اضافه کردند و روایت شده است! سپس از قرن دهم در کتاب عوالی اللئالی به عنوان روایت آمده است. بعد هم آقایان گفتند: نبوی است و عمل مشهور است و جبران شده و... ! صغرا و کبرایش هردو مشکل دارد!» 6️⃣ . عوالي اللئالي العزيزية في الأحاديث الدينية، ج‏1، ص: 424 #استاد_مددی •┈┈••••✾•🌿🌺🌿•✾•••┈┈• https://eitaa.com/rejal_shobeiri https://t.me/rejal_shobeiri