💼«پرونده علمی (1)» 📖اعتبارسنجی خطبه 80 نهج البلاغه 2️⃣ مَعَاشِرَ النَّاسِ إِنَّ النِّسَاءَ نَوَاقِصُ الْإِيمَانِ نَوَاقِصُ الْحُظُوظِ نَوَاقِصُ الْعُقُولِ فَأَمَّا نُقْصَانُ إِيمَانِهِنَّ فَقُعُودُهُنَّ عَنِ الصَّلَاةِ وَ الصِّيَامِ فِي أَيَّامِ حَيْضِهِنَّ وَ أَمَّا نُقْصَانُ عُقُولِهِنَّ فَشَهَادَةُ امْرَأَتَيْنِ كَشَهَادَةِ الرَّجُلِ الْوَاحِدِ وَ أَمَّا نُقْصَانُ حُظُوظِهِنَّ فَمَوَارِيثُهُنَّ عَلَى الْأَنْصَافِ مِنْ مَوَارِيثِ الرِّجَالِ ... (نهج البلاغه، خطبه 80) بررسی چرایی تفسیر صورت گرفته در مورد هر فقره از بخش نخست خطبه مذکور و سازگاری مفسَر با مفسِر و نیز موافقت آن با مضامین قرآنی و حدیثی را به فرصت دیگری موکول می‌نماییم و در ادامه بررسی اعتبارسنجی خطبه 80 نهج البلاغه به بررسی مقاله جناب دکتر محمد قندهاری با عنوان «اعتبارسنجی «النساء نواقص العقول» در نهج البلاغه» و ذکر بخشی از اشکالات و آسیب‌های شیوه پژوهش به کار رفته در آن مقاله در قالب پستهایی خواهیم پرداخت.(1) نگارنده مقاله همچون اکثر مقالات خویش، مقاله خود را از دو لایه معنایی شکل داده است، که لایه نخست و عمیق‌تر آن دال مرکزی و اصلی مقالات ایشان را شکل می‌دهد و لایه دوم در واقع برای توجیه و تبیین آن لایه معنایی نخست است، هر چند که از جهت حجم نگارش این لایه معنایی دوم حجم بیشتری را به خود اختصاص دهد. ⬅️لایه معنایی نخست مقاله: این لایه تطبیق قاعده همبستگی متن و سند است. در این لایه میان متن چندین حدیث و نقل مشابهاتی دیده شده است که نگارنده را به این نتیجه رسانده که تعدد واقعه در این نقلها از نظر تاریخی ممکن نیست، و اینها نهایتا هر کدام تاحدی گزارش‌گر یک واقعه و رخداد و حادثه هستند و اگر در این دو نقل از جهت منبع، سند یا متن دوگانگی مشاهده می‌شود خللی در کار است و باید آن خلل را کشف نمود. ⬅️لایه معنایی دوم مقاله: کشف خللی که منجر به مشابهت شده است و سناریو نگاری برای توجیه آن. توجه به دو لایه بودن نگاشته از این رو حائز اهمیت است که هر چه هم ناقدین به نقد لایه معنایی دوم همت گمارند، از نظر نگارنده مقاله اشکالی اساسی متوجه ایشان نیست و ایشان نهایتا تنها بایستی برای آن خلل تشخیص داده شده، سناریو را تغییر دهد یا خلل را در مطلب دیگری جستجو نماید. اما نکته کلیدی آن است که در این کشف خلل و سناریونگاری نگاه خاصی از سوی نگارنده دخیل است که به کار گیری آن در نهایت اصل آسیب‌زایی هر تبیین و سناریویی که ترسیم می‌گردد در عمده موارد حفظ شده و فقط میزان آن کم و زیاد می‌شود. از سوی دیگر این نگاه و به دنبال آن نگارش داستان ما وقع در مصادیق، نام نگاه تاریخی به خود می‌گیرد. این در حالی است که گرچه نگاه تاریخی به مقولات و گزاره‌های تاریخی بسیار ضروری و حیاتی است و عدم داشتن چنین نگاهی آسیب‌های فراوان در رسیدن به واقع در پی خواهد داشت، اما در مقابل نیز عدم توجه به مقتضیات و ظرائف نگاه تاریخی در پژوهش‌ها آسیب‌هایی دهشتناک‌تر به دنبال خواهد داشت و این بحث با صرف ادعا به سرانجام نمی‌رسد. در ادامه به تبیین لایه معنایی نخست مقاله مذکور که در دیگر مقالات نگارنده نیز نقشی اساسی ایفا می‌کند می‌پردازیم و ضمن ذکر نمونه‌هایی از تطبیق صحیح و ناصحیح آن، نقدهایی نسبت بدان طرح خواهیم کرد. پس از آن به نقد و بررسی لایه معنایی دوم و سناریو پردازی شکل گرفته در مقاله مد نظر خواهیم پرداخت و در آنجا نیز ضمن بیان برخی مبانی سعی بر آن خواهیم داشت که کبرای ذهنی نویسنده در سناریوپردازی و نیز سناریو شکل داده شده در خصوص خطبه 80 نهج البلاغه را مورد نقد و بررسی قرار دهیم. —————————— (1) سعی بر آن است که این نقد و بررسی علاوه در برداشتن عمده محتوای ارائه #نشست_شناسه شیعه مربوط بدان، سیر بحثی مجزا را در پیش گیرد و بر نقاطی خاص متمرکز شود. •┈┈••••✾•🌿🌺🌿•✾•••┈┈• 📲 ثواب انتشار این پیام با شما📿 کانال درس رجال استاد سید محمد جواد سید شبیری https://eitaa.com/joinchat/3382378498C19ca80d707 https://t.me/rejal_shobeiri