11 ‏ 3 ✳️ خداى متعال كسى را در ابتدا گمراه نكرده و نمى‏كند، بلكه همه را فرموده است، اين هدايت، هدايت ابتدايى است، اگر كسى به راه فضيلت بيايد، گذشته از آن هدايت ابتدائى به عنوان پاداش، هدايت ثانوى نصيبش مى‏شود، ولى اگر كسى با اراده به بيراهه برود و از الطاف الهى بى‏نصيب بماند خداى متعال او را گمراه مى‏كند. وَ ما يُضِلُّ بِهِ الَّا الْفاسِقينَ» «بقره 36» و جز فاسقان را به آن گمراه نمى‏كند. خدا به عنوان كيفر، يك بنده تبهكار را گمراه مى‏كند نه به آن حد كه او مجبور به انحراف بشود، بلكه باز هم اختيار باقى است، هم فطرت و نداى خفقان گرفته درونى، او را به فضيلت دعوت مى‏كند و هم پيام انبيا به گوشش مى‏رسد. اين چنين نيست كه خدا انسان تبهكار را گمراه كند، يعنى او را مجبور به عصيان نمايد، بلكه تا زنده است اختيار دارد. مانند سگ شكارى است، يعنى فقط براى پارس كردن است، تا معلوم شود چه كسى راه بلد است و چه كسى از بيراهه آمده، و اگر كسى عمداً بيراهه رفت اين سگ شكارى او را تعقيب مى‏كند و احياناً مى‏گزد. راه درمان و معالجه نيز هست، تا زنده است راه درمان وراه برگشت و توبه و انابه و تكامل هست. چه اين كه اگر در راه فضيلت حركت كرد، فرشته‏ها به او كمك مى‏كنند، البته نه به آن حد كه او را مجبور به اطاعت كنند، بلكه تا زنده است راه گناه باز است، و احتمال خطر دگرگونى مى‏رود. ✍️ تفسير و شرح صحيفه سجاديه ، ج‏ 8 ، ص: 62 ◀️کانال انس با 🆔 @sahife2