دیدگاه برخی فلاسفه راجع به معاد ملاصدرا ۴-آية الله شیخ جعفر سبحانی که در درس اسفار علامه طباطبایی شرکت می کرده است، درباره نظر علامه در مورد معاد اسفار مینویسد: «ایشان (علامه)، هیچ وقت معاد را تدریس نمی کرد. به خاطر دارم، هنگامی که خدمتشان منظومه می خواندیم، وقتی به مبحث معاد رسیدیم، درس را تعطیل کردند. علت را هم هیچ وقت بیان نکردند. فقط تنها چیزی که ما توانستیم کشف کنیم این بود که مرحوم علامه طباطبایی، معاد مرحوم صدرالمتألهين را قبول نداشت، چون با ظواهر آیات تطبيق نمی کرد. البته صدرالمتألهین خیلی تلاش کرد که بگوید معادی را که آورده، عین قرآن است و از قرآن استخراج شده، و آیات را بر آن تطبیق داد. با این حال، معاد مرحوم آخوند (ملاصدرا ) با اکثر آیات قرآني تطبيق نمی کند. معادی را که مرحوم صدرالمتألهين گفته، در واقع نوعی معاد برزخی است (نه معاد حشرى)؛ جسم، جسم برزخی (یعنی تمثلی و تخیلی بدون جرم) است. میوه، میوه برزخی است و خلاصه یک سلسله صور غيبيه هستند که ماده ندارند و فقط صورت دارند. مرحوم علامه طباطبایی این معاد را قبول نداشت، و اگر بنا بود تدریس کند، ناگزیر به رد آن قسمت از اسفار بود. به این جهت به این معاد را تدریس کرد و نه حاشیه ای بر آن نوشت، ... همین قدر می دانیم که معاد صدرالمتألهین ایشان را راضی و قانع نکرد و آنها را موافق نمی دید.» 📚منبع: مقاله «مقام علمی و فرهنگی علامه طباطبایی» ص۶ مصاحبه با شیخ جعفر سبحانی/گردآورنده:مجله کیهان فرهنگی/شماره۶۸ آبان۱۳۶۸ #عرفان_تصوف #ملاصدرا #معاد_جسمانی @sonnat_voice