.
2️⃣ «فَسَلامٌ لَكَ مِنْ أَصْحابِ الْیمینِ»
با توجه به معانی لفظی کلمات خود آیه، شاید اظهر معانی این آیه، اگر آیه بتنهایی در نظر گرفته شود، آن است که: سلامی بر تو (ای پیامبر) از جانب اصحاب یمین.
اما در حد تفحصی که انجام شد (
تدبر۱) اشاره به این معنا برای آیه، پنجمین قولی بود که در تاریخ تفسیر این آیه مطرح شده است.
شاید مهمترین علتی که برخی سراغ معانی دیگر رفتهاند این سوال در ذهنشان بوده که چنین تعبیری در اینجا چه معنی موجهی دارد؛ یعنی در بحث مقربان و مکذبان، آیه بعدیشان وضعیت بعد از مرگ آنان را تصویر میکند که مقربان در روح و ریحان و بهشت پرنعمتند و مکذبان در حمیم و جهنم؛
آن وقت این سوال مطرح میشود که چرا اینجا به جای اینکه بگوید خود اصحاب یمین در چه وضعی خواهند بود، درباره موضع آنان به پیامبر ص سخن میگوید و میفرماید «سلام بر تو از اصحاب یمین»؟
(در عین اینکه معانی دیگر برای آیه کاملا محتمل است، اما با حفظ همین معنای فوق نیز این آیه دلالتهای جالبی خواهد داشت.)
«سلام بر تو» میتواند به معنای ظاهری «سلام کردن» باشد یا به معنای ابراز حقیقتِ «در سلم و صفا بودن».
اگر معنای اول را در نظر بگیریم آنگاه میتوان گفت:
🍃الف. آیه میخواهد به اولین وضعی که در لحظه مرگ برای اصحاب یمین پیش میآید و البته دلخواه آنهاست، اشاره کند؛ یعنی آنان در لحظه احتضار توفیق درک محضر پیامبر ص را پیدا میکنند و طبیعی است که این آرزوی تمام اصحاب یمین است که به دیدار پیامبر ص نائل شوند و باز طبیعی است که آرزوی آنان است که بتوانند سلامی به پیامبرشان بدهند؛
در واقع این تعبیر به نحو کنایهای دارد به برترین خواسته آنان که در لحظه مرگ بدان میرسند اشاره میکند؛ که در این صورت این آیه کاملا همراستا میشود با احادیثی که درباره رویت پیامبر ص در لحظه احتضار ذیل آیه ۸۴ (جلسه ۱۰۵۱
https://yekaye.ir/al-waqiah-56-84/ ) گذشت؛
یکبار دیگر دقت کنید: وقتی جان به لب رسید ... پس اگر از اصحاب یمین باشد؛ [آنچه برایش رخ میدهد این است:] سلامی بر تو ای پیامبر از جانب اصحاب یمین.
🤔آن وقت اگر کسی اشکال کند که چرا این دیدار پیامبر ص را برای مقربان ذکر نکرد؟
شاید بتوان چنین پاسخ داد که مقربان چون در همین دنیا به مقام قرب رسیدهاند مدتهاست که محضر پیامبر ص را درک کردهاند؛ و این اصحاب یمیناند که تازه در لحظه مرگ به این دیدار دست مییابند.
🍃ب. این آیه در مقام مقایسه اینان با مقربان [در بهشت] است؛ با توجه به اینکه پیامبر اکرم بالاترین مقام در قرب الهی را دارد؛ مقربان هم علیالقاعده آناناند که همواره در محضر پیامبر هستند و هیچگاه از ایشان جدا نیستند؛ اما بقیه اصحاب یمین چنین جایگاهی ندارند؛ اما این گونه نیست که کاملا از درک محضر پیامبر محروم باشند؛ بلکه گاه خدمت ایشان میرسند و سلامی عرض میکنند [که در این صورت نکره بودن سلام هم کاملا توجیه میشود] (تأويلات أهل السنة (تفسیر ماتریدی م۳۳۳) ج٩، ص509 )
🍃ج. ...
@yekaye