♦️نگاهی به #قبایل و #نظام_قبیلگی حاکم بر یمن / بخش اول
✍️ علیرضا بیگی
✅ منبع: سایت شعوبا
🔹 #قبیله در میان جامعه و حکومت قرار گرفته و به‌نوعی واحد اولیه جلب وفاداری یا خصومت شهروندان با حکومت به شمار می‌آید. به سبب محوریت داشتن قبایل در یمن، عمدتاً سیاست و فرهنگ کشور متأثر از سیاست‌ها و فرهنگ‌های قبیله‌ای است.
🔸برخی یمن را «سرزمین قبیله‌ها» توصیف می‌کنند. قبیله، بنیان ساختار اجتماعی در یمن را تشکیل می‌دهد.جایگاه قبیله در یمن فراتر از مذهب و هر عنصر دیگری است.
🔹ارتباط میان دولت و مردم یمن از طریق قبایل صورت می‌گیرد زیرا نفوذ واقعی دولت حداکثر تا 30 درصد از خاک یمن است و مناطق قبیله‌ای عمدتاً توسط شیخ آن قبیله مدیریت می‌شود.به بزرگ قبیله #شیخ و به بزرگ اتحادیه‌های قبیله‌ای #شیخ_المشایخ گفته می‌شود.
🔸قبایل یمنی به دو قسم #حمیر و #کهلان تقسیم می‌شوند. قبایل #عدن، #حضرموت و #لحج ازجمله قبایل حمیر و قبایل #مذحج، #همدان، #حاشد و #بکیل از قبایل کهلان به شمار می‌آیند.
🔹قبیله #حاشد و #بکیل از مهم‌ترین قبیله‌های یمن هستند که سایر قبایل را تحت فرمان خود دارند. رئیس‌جمهور، رئیس پارلمان و بسیاری از نظامی‌ها و شخصیت‌های مؤثر در دولت یمن از قبیله حاشد بودند.
🔸قبیله بکیل و حاشد از یک تیره بوده و نسب هر دوی آنان به #همدان_بن_مالک_بن_زید_علی می‌رسد.
🔹در جمهوری یمن روابط سیاسی تابع روابط قبیله‌ای است. برای نمونه می‌توان به فروپاشی حکومت #علی_عبدالله_صالح در سال 2012 اشاره کرد، زمانی که قبایل حمایت خود را از او متوقف کردند، دولت صالح به یک‌باره فروریخت.
🔸برخی مواقع عرف‌های قبیله‌ای برتر از قانون هستند. در سایه انتشار وسیع اسلحه در برخی از مناطق قبیله‌ای، گویا واحدهای نظامی شکل می‌گیرد. برخی مواقع در چنین مناطقی هیچ قانونی وجود ندارد.
🔹قبیله‌ها در یمن نقش بسیار زیادی در ساختار #سیاست_خارجی دارند. اکثر قبایل در مقابل دخالت خارجی مقاومت می‌کردند، همانند مقاومت آنان در مقابل استعمار #انگلستان. از طرفی دیگر، آنان بعضا به یکی از ابزارهای نفوذ خارجی تبدیل شده‌اند.
🔸به سبب محوریت داشتن قبایل در یمن، عمدتاً سیاست و فرهنگ کشور متأثر از سیاست‌ها و فرهنگ‌های قبیله‌ای است. برخلاف دیگر قبایل شبه‌جزیره عربی که عمدتاً کوچ‌نشین بوده‌اند، قبایل یمنی عمدتاً کم‌تحرک و یکجانشین هستند.در این کشور هر #روستا حوزه قلمرو یک قبیله است. ساختار قبیله‌ای مانع از تمایل یمنی‌ها به #مهاجرت گردیده اما طبقه جدید جوان آن به سبب مشکلات معیشتی تمایل بیشتری به مهاجرت پیدا کرده‌اند.
🔹تسلط عرف‌های قبیله‌ای بر ساختار جامعه باعث شکل‌گیری منازعات درون قومی و بین قبیله‌ای در یمن می‌شود. به‌طوری‌که معمولاً وقتی در پی اختلافات قبیله‌ای در رابطه با یک موضوع اجتماعی و یا اقتصادی قتلی صورت می‌گیرد، در پی آن سلسله‌ای از قتل و کشتارهای قبیله‌ای رخ می‌دهد که نتیجه عدم حاکمیت قانون، حاکمیت عرف‌های قبیله‌ای و ضعف دادگستری در این کشور است. این موضوع نیز به نوبه خود سبب کاهش اقتدار دولت و نفوذ و تأثیرگذاری سران قبایل در ساختارها و امورات سیاسی شده است.
🔸عوامل مختلفی در تشکیل #هویت یک شهروند یمنی مؤثر است، عواملی چون #مذهب، #جغرافیا، #قبیله، #فرهنگ و غیره ازجمله عواملی است که در دگردیسی‌های هویت‌سازی یک فرد یمنی مؤثر بوده است.
مردم یمن پیش و بیش از اینکه خود را یمنی بدانند، با تعلقات دیگر ازجمله قبیله، مذهب و حتی محل زندگی، برای خود هویت‌سازی می‌کنند. برای مثال مهم‌ترین عامل هویت‌ساز در مناطق شمالی و شمال شرقی وابستگی‌های نسبی و قبیله‌ای است. این عنصر هویت‌ساز در مناطق جنوب عمدتاً از گرایش به جریانات خاص نشأت می‌گیرد. حتی #سلاح و مسلح بودن نیز به نوبه خود نوعی عنصر تأثیرگذار در شکل‌گیری هویت فردی و اجتماعی به شمار می‌رود.
🔹یمن فعلی دارای #ناسیونالیسم_ملی و یکپارچه نیست بلکه هویت دوگانه #شمالی و #جنوبی دارد که به لحاظ مذهبی نیز یکدست نبوده و شامل #شیعیان و #اهل_سنت هستند.
#جامعه
#قبايل_یمن
🔸كانال مطالعات یمن
@yemenstudies_ir