طریقه خداشناسی «سنریهم آیاتنا فی الافاق و فی انفسهم حتی یتبین لهم انه الحق او لم یکف بربک انه علی کل شیء شهید. » [۱] نشانه‌های خود را در آفاق و در نفسهای خودشان به آنان خواهیم نمایاند، تا اینکه بر آنان آشکار گردد که او حق است. آیا برای اثبات حقانیت پروردگار این کافی نیست که او بر همه چیز شاهد و ناظر است؟ » بحکم آیه فوق، سه طریق برای خداشناسی وجود دارد. طریق اول، که طریق عموم خلق است، پی بردن به وجود حق از راه مشاهده آیات و نشانه‌های آفاقی (عالم طبیعت) است، و تمام عالم آیات و نشانه‌های «الله» است. آدمی وقتی که دود را که علامت آتش است می‌بیند بلافاصله به وجود آتش حکم میکند، اما این همه آثار و نشانه‌ها را در عالم می‌بیند ولی تأمل در وجود صانع نمی کند. بطور کلی اکثر مردم از آیات انفسی غافلند. حضرت عیسی می‌فرماید: «ای افعی زادگان خس را در چشم برادران می‌بینید و شاخ را در خود نمی بینید؟ » طریق دوم، که طریق خواص است، آگاهی به وجود خداوند از طریق آیات انفسی است. نزدیکترین چیز به آدمی دل او است، ولی هر چه انسان زحمت میکشد قدرت بر تصرف دل ندارد، گاهی خنده و گاهی گریه [۲]، و از اینجا معلوم می‌شود که «قلب المؤمن بین اصبعی الرحمن یقلبه کیف یشاء» یعنی: «قلب مؤمن بین دو انگشت خداوند رحمن است و آنگونه که بخواهد آنرا می‌گرداند. » زین سبب فرموده استثنا کنید گر خدا خواهد به پیمان بر زنید زانکه حکم کار در دست من است اختیار جملگان پست من است هر زمان دل را دهم میلی دگر هر زمان بر دل نهم داغ جگر کل اصباح لنا شأن جدید کل شیء عن مرادی لایحید در حدیث آمد که دل همچون پری است در بیابانی اسیر صرصری است ---------- [۱]: ۱- آیه ۵۳، سورة فصلت، قرآن کریم [۲]: ۲- اشاره به آن است که حتی خنده و گریه انسان هم به اختیار خود نیست به دلیل آیه مبارکه هوالذی اضحک باد پر را هر طرف راند گزاف گه چپ و گه راست باصد اختلاف در حدیث دیگر آن دل دان چنان کآب جوشان ز آتش اندر قازغان هر زمان دلرا دگر رائی بود آن نه از وی لیک از جائی بود. پس چرا ایمن شوی بر رأی دل عهد بندی تاشوی آخر خجل [۱] ---------- [۱]: ١- دفتر سوم مثنوی مولانا جلال الدین رومی قدس سره. #نشان_از_بی_نشانها...... #شیخ_حسنعلی_اصفهانی ┄┅┅┅┅❀┅┅┅┅┄ 💯@zandahlm1357