🗣« بروید صحیفه سجادیه را بخوانید و در آن تدبر کنید.... همین دعای #مکارم_اخلاق " دعای #بیستم صحیفه سجادیه " یک کتاب درس زندگی و درس #اخلاق است» 👤#مقام_معظم_رهبری 🙏کانال انس با #صحیفه_سجادیه 🆔 @sahife2

👆 با تشکر از همه دوستانی که در این بحث ما مشارکت داشتند

#دعا_بیستم_13 بسم الله الرحمن الرحيم و ما اجرى على لسانى من لفظه فحش او هجر او شتم عرض او شهاده باطل او اغتياب مومن غائب او سب حاضر و ما اشبه ذلك.

...در ادامه عبارت قبل،امام سجاد علیه السلام،هشدار تربیتی فرد و جامعه را بیان فرموده اند. ناهنجاری جامعه کنونی،ازجمله ناسزاگویی،شهادت ناحق و....را می بینیم .بعضی بهانهٔ آن را نابسامانی وضعیت اقتصاد می دانند بعد هم آن را به حکومت اسلامی ربط می دهند.بعضی دیگر هم،روایات صبر در برابر مشکلات را می آورند تا ناملایمات مردم را ملایم کنند....هیچکدام درد جامعه را درمان نمی کند. بادقت در این عبارت صحیفه،درمی یابیم امام سجاد علیه السلام،به طور غیر مستقیم،راه کار را بیان فرموده اند. ثمره ناسزاگویی و.....جامعه ای ناهنجار است.ما نابسامانی جامعه را می بینیم اما ریشه‌یابی نمی کنیم. اگر نقصی در جامعه شیعه دیده شود،نتیجه رعایت نکردن اخلاق فردی است.در روایتی(بدین مضمون)فرموده اند؛هرگاه شیعیان،از اوامر و نواهی الهی سرباز زنند،امتحان الهی،سخت تر می شود و نتیجه آن،همین مشکلات است. دربرابر مشکلات،صبر ،شکر،حمدالهی ویاداوری احسان خداوند بزرگ،و....چاره ساز است. ....به روایات صبر،توجه کنیم؛! منظور ازصبر یک سنت پر کاربرد و محکم الهی است.صبر و استقامت،مقدمهٔ امداد الهی است. چنین استقامتی،تلقین و تنبلی نیست بلکه یقین آور است،نشاط می آفریند. با این حال،یک مفهوم کلی است.باید مصداق های آن را از قرآن و روایات،به دست آورد و در جامعه پیاده کرد. مثلا صبر در مقابل طعنه ها و تحقیر و شماتت،(سوره مبارکه کوثر) صبر در برابر فشارهای اقتصادی(قضیه فدک) صبر در دفاع از مقام ولایت(مقاومت صدیقه طاهره در برابر غصب فدک) و.....

این فقره از دعا دو قسمت است : در 2 هفته ی اخیر قسمت اول مطرح شد: خضرت در قسمت اول از سه خٌلق مذموم نام برده و آنها را از القائات شيطانى در قلبها و عقلهاى مردم خوانده است. در قسمت دوم حضرت امام سجاد (علیه السلام) از شش قسم كلام مذموم و ممنوع نام برده و فرموده است: اين سخنان را شيطان به زبان مردم جارى مى‏نمايد.

عقل واقع ‏نگر و #زبان گويا دو خصيصه‏ ى بزرگى است كه آفريدگار حكيم به بشر اعطا فرموده است. اين دو سرمايه‏ى گرانقدر مايه‏ى پيشرفت علم و گسترش دانش در جهان انسان گرديده و او را در شئون مختلف مادى و معنوى به راه تعالى و تكامل سوق داده است. على (علیه السلام) فرموده: دو برترى و فضيلت از جمله‏ى امتيازات اختصاصى انسان است: يكى عقل و آن ديگر منطق، با نيروى عقل، حقايق را فرامى‏گيرد و با نيروى منطق فراگرفته‏ها را به دگران مى‏آموزد. بدبختانه عقل كه چراغ سعادت بشر است در پاره‏اى از موارد تحت تاثير القائات شيطانى قرار مى‏گيرد و حامل انديشه ‏هاى باطل و ناروا مى‏شود و همانگونه که قبلا مطرح شد امام سجاد (علیه السلام) با عبارت: اللهم اجعل ما يلقى الشيطان فى روعى من التمنى و التظنى و الحسد. از القاى شيطان نام برده و تمنى و تظنى و حسد را به طور نمونه ذكر كرده است . زبان نيز از نظر تاثيرپذيرى همانند عقل است و در مواقعى از مسير حق منحرف مى‏شود و به باطل مى‏گرايد و شيطان منويات نامشروع خود را به وسيله‏ ى آن به جريان مى‏اندازد. حضرت على بن الحسين عليهماالسلام در اين قطعه از دعاى «مكارم‏الاخلاق»، به طور نمونه شش مورد را ذكر فرموده است.

1⃣امام (علیه السلام) سخنان بد و كلمات گناه‏آلود را از #فحش آغاز نموده و به پيشگاه خداوند عرض مى‏كند: و ما اجرى على لسانى من لفظه فحش. راغب در مفردات مى‏گويد: فحش و فحشا و فاحشه به هر عمل يا به هر سخنى كه بسيار قبيح و زشت باشد گفته مى‏شود. در عبارت دعا كلمه‏ ى «لسان» و كلمه ‏ى «لفظ» به كار برده شده و اين خود دلالت دارد كه مقصود امام اداى كلمات قبيح است كه شيطان به زبان دشنام گو جارى مى‏نمايد. درباره‏ى قبح فحش و بدى فحاش، روايات زيادى در كتب اخبار آمده كه پاره‏اى از آنها براى مزيد آگاهى شنوندگان محترم ذكر مى‏شود.

رسول اكرم (ص) فرموده: از جمله كسانى كه در صف بندگان بد خدا قرار دارند كسانى هستند كه مردم از مجالست با آنان كراهت دارند زيرا زبانشان آلوده به #فحش و #دشنام است. و نيز آن حضرت فرموده است: بپرهيزيد از فحش كه خداوند فحش و متظاهر به فحاشى را دوست ندارد. حضرت موسى بن جعفر فرموده: خداوند بهشت را حرام نموده بر كسانى كه داراى زبانى فحاش‏اند، حيا و آزرمشان كم است، باك ندارند از اينكه خودشان چه مى‏گويند و باك ندارند كه درباره‏ى آنان چه گفته مى‏شود.

اولياى گرامى اسلام مراقب دوستان و اصحاب خود بودند، اگر در موردى مشاهده مى‏كردند يكى از آنان به مسير باطل مى‏رود و زبانش آلوده به #فحش است تذكر مى‏دادند، او را از آن عمل ناروا كه داشت منع مى‏نمودند و به استغفار و عذرخواهى از پيشگاه حضرت بارى‏تعالى وادارش مى‏ساختند. سماعه مى‏گويد: بر امام صادق (علیه السلام) وارد شدم. حضرت بدون مقدمه به من فرمود: اى سماعه! اين چيست كه بين تو و آن كسى كه عهده‏دار امور شترهاى تو است جريان دارد، بپرهيز از اينكه فحاش باشى، بپرهيز از اينكه با فرياد حرف بزنى و اين و آن را مورد لعن خود قرار دهى. عرض كردم: به خدا قسم او به من ظلم كرده. فرمود: اگر واقعا به تو ظلم نموده است از نظر معنوى نفعى بيشتر عايدت گرديده است. فحش دادن نه از روش ماست و نه اجازه مى‏دهيم كه شيعيان ما نسبت به اين عمل گرايش يابند. تو از خداوند طلب مغفرت كن و اين عمل را تكرار منما. عرض كردم: مى‏روم، #استغفار مى‏كنم، و از اين پس به فحش خود را آلوده نمى‏نمايم.

2⃣دومين كلام مذمومى كه امام سجاد (علیه السلام) در دعاى شريف «مكارم‏الاخلاق» از آن نام برده و شيطان به زبان اشخاص جارى مى‏كند، «هجر» است: الهجر الكلام القبيح، المهجور لقبحه، و اهجر فلان اذا اتى بهجر من الكلام عن قصد و هجر المريض اذا اتى ذلك من غير قصد. راغب مى‏گويد: هجر عبارت از كلام قبيح است، كلامى كه بر اثر قبحش مردم آن را مهجور و متروك ساخته‏اند، وقتى مى‏گويند فلانى هجر گفت يعنى با قصد و اراده، سخن قبيح به زبان آورد و اگر بگويند مريض هجر گفت يعنى بدون قصد، كلمات قبيح ادا كرد.

بعضى از امراض در بيماران موجب اختلالاتى در سخنانشان مى‏شود و در شدت بيمارى بدون اراده و اختيار هذيان مى‏گويند. هذيان گفتن بيمار يكى از مصاديق هجر در كلام است و پس از آنكه بيمار درمان شد و بهبود يافت اين عارضه از او برطرف مى‏شود. بعضى از نظر طبى سالم‏اند اما از ديدگاه اخلاقى بيمارند، اينان بر اثر معاشرت با رفقاى بد و رفت و آمدهاى نادرست در محيطهاى فاسد دچار هجر كلام شده‏اند و در برخورد با افراد، كلمات قبيح و سخنان ركيك و زشت مى‏گويند. اين قبيل افرادند كه شيطان، خواسته‏هاى خود را به زبان آنان جارى مى‏كند و كلمه‏ى هجر كه در دعاى امام سجاد (علیه السلام) آمده است ناظر به گفته‏هاى #لغو و سخنان قبيح اين گروه است. در پاره‏اى از مواقع و برحسب بعضى از حوادث ممكن است افرادى از مسير صحيح منحرف شوند، سخنان هجر و كلمات ناروا به زبان آورند. اولياى دين براى مصون داشتن پيروان خود ضمن روايات، وظايف لازم را تذكر داده‏اند. در پاره‏اى از مواقع و برحسب بعضى از حوادث ممكن است افرادى از مسير صحيح منحرف شوند، سخنان هجر و كلمات ناروا به زبان آورند. اولياى دين براى مصون داشتن پيروان خود ضمن روايات، وظايف لازم را تذكر داده‏اند. در روزگار گذشته وقتى شخص محترمى از دنيا مى‏رفت و صاحبان عزا مجلسى را براى زنان داغدار تشكيل مى‏دادند و بانوان از فاميل و دوستان در آن شركت مى‏نمودند ، زنى را براى نوحه‏سرايى دعوت مى‏كردند تا او با گفته‏ها و نوحه‏هاى خويش مجلس عزا را گرم كند. ممكن بود زن نوحه‏سرا براى تهييج حضار و مهم شمردن مصيبت، سخنان هجر و ناروا به زبان آورد، مثلا به قضاى الهى اعتراض كند و بگويد: آيا از بين بردن چنين جوانى و داغدار ساختن چنين مادرى عدل بود، بار الها! چرا چنين كردى؟ روايت دستور مى‏دهد لا ينبغى للنائحه ان تقول هجرا. نوحه ‏سرايان در ضمن سخنان خويش هجر نگويند و كلمات باطل و ناروا به زبان نياورند.

امام سجاد (علیه السلام) در اين قطعه از دعا قسمتى از گناهان #زبان را از قبيل فحش و هجر و ديگر گناهان نام برده و آنها را به #لسان خود منتسب نموده و در پيشگاه الهى عرض مى‏كند: و ما اجرى على لسانى من لفظه فحش او هجر، مى‏دانيم كه هدف امام در بيان اين قبيل، انسان‏ سازى و تربيت مردم است و اينكه آنها را به زبان خود استناد داده به منظور رعايت #ادب در سخن و حسن #تربيت است وگرنه زبان امام معصوم، منزه و مبرا از اين قبيل كلمات نارواست، به همين جهت وقتى على بن الحسين (علیه السلام) در ايام اسارت، مقابل يزيد بن معاويه‏ ى جنايتكار قرار گرفت و مقتضى ديد كه براى اتمام حجت چند كلمه‏اى با يزيد بگويد، فرمود: اتاذن لى فى الكلام؟ فقال: قل و لا تقل هجرا. قلت و قد وقفت موقفا لا ينبغى بمثلى ان يقول الهجر. ما ظنك برسول‏الله صلى الله عليه و آله لو رآنى فى غل. آيا به من اذن سخن مى‏دهى؟ آن جسور پاسخ داد بگو، اما #لغو و هذيان مگو. امام (علیه السلام) در كمال صراحت فرمود: من در موقع و مقامى قرار دارم كه براى مثل منى شايسته نيست هجر بگويم و بلافاصله فرمود: چه گمان مى‏برى به رسول اكرم (ص) اگر در اين مجلس بيايد و مرا در غل ببيند؟ مقامى را كه امام سجاد و ديگر ائمه ‏ى معصومين عليهم‏السلام در آن قرار دارند مقام امامت و جانشينى بر حق پيمبر اسلام است، مقام رهبرى مردم به امر الهى است. صاحبان چنين مقامى معصوم ‏اند و منزه از سخنان هجر و كلمات ناروا هستند.