#آموزش_وزن_و_عروض #جلسه_ششم 🔻🔻🔻🔻🔻🔻 #قافیه۱ در این جلسه ابتدا به تعریف #قافیه و نقش مهم و اساسی آن در انواع #قالب_شعر_کلاسیک خواهیم پرداخت. #تعریف_قافیه: آخرین کلمات همآهنگ و هم‌آوا در ابیات یا مصرع‌ها که به تناسب و فراخور قالب، رنگ و بوی خاصی به شعر می‌دهد. به مثال زیر دقت کنید: از زندگانیم گله دارد جوانیم شرمنده جوانی از این زندگانیم #شهریار دو کلمه «جوانی» و «زندگانی» هم قافیه هستند اگرچه تعداد هجاهای «جوانی»۳ و «زندگانی»۴ می‌باشد. بنابراین علاوه بر همآهنگ و هم‌آوا بودن قافیه‌ها؛ آخر کلمات در قافیه مهم هستند نه ابتدا و حتی تعداد هجاها! #ردیف: گاهی اوقات بعد از آخرین حرف قافیه، کلمات یا حروف خاصی در تمامی قوافی(قافیه‌ها) دقیقا تکرار می‌شوند. به این حروف و کلمات، #ردیف می‌گویند. مثلا در همین بیت زیبای #شهریار، «حرف میم» در دو قافیه دقیقا تکرار شده است. شعری که دارای ردیف باشد را #مردّف می‌گویند. از جهت اصول زیبایی‌شناسی، شعر مردّف زیباتر و آهنگین‌تر از شعر غیر مردّف است. #نقش_قافیه_در_انواع_قالب_شعر_کلاسیک: هر چند مضمون شعر + و تعداد ابیات هر شعر در قالب انتخابی ما تاثیر قابل توجهی دارند ولی مکان قرار گرفتن قوافی در شعر، اولین مشخصه انواع قالب‌های شعر کلاسیک می‌باشد. #قالب_های_شعر_کلاسیک: #مثنوی: شعری است بر یک وزن با بیت های مصرع ، که هر بیت قافیه ای جداگانه دارد . و چون هر بیت دارای دو قافیه است آن را مثنوی ( مزدوج یا دوتایی) نامیده اند . شعری که در آن هر بیت قافیه هایی مستقل و جدا از ابیات دیگر داشته باشد مثنوی ،یا دوگانی نام دارد.  مثنوی به سبب امکان نوکردن قافیه در هر بیت برای سرودن منظومه های بلند مناسب تراست. مثنوی از قدیمترین قالبهای شعر فارسی و مخصوص زبان فارسی است و در همه ادوار از آن استفاده می شده است . موضوع مثنوی : حماسی و تاریخی : شاهنامه فردوسی،اسکندر نامه نظامی اخلاقی و تعلیمی: بوستان سعدی  عاشقانه و بزمی: خسرو شیرین نظامی، ویس و رامین فخرالدین اسعد گرگانی  عارفانه : مثنوی معنوی مولانا ، منطق الطیر ، عطار نیشابوری  شکل گرافیکی قالب مثنوی:  -----------------*         ------------------*  -----------------+       -------------------+ -----------------#      ------------------- #  -----------------&      ------------------- & و یا : مثنوی را می توان به شکل زیر تصویر کرد:  ......................الف      ...................... الف ...................... ب        ...................... ب  ...................... ج         ...................... ج  ...................... د          ...................... د  سرودن مثنوی از قرن سوم و چهارم هجری آغاز شده است که از بهترین مثنوی ها می توان به شاهنامه فردوسی، حدیقه سنایی، خمسه نظامی و مثنوی مولوی اشاره کرد.  مشخصات مثنوی : 1- تعداد ابیات مثنوی حداقل دو بیت است و حداکثر برای آن وجود ندارد . 2- مثنوی مناسب ترین قالب برای بیـان داستان ها و مطالب طولانی از جمله تواریخ و قصص است . 3- موضوع و درون مایه مثنوی حماسی ، تاریخی ، اخلاقی ، تعلیمی ، عاشقانه ، بزمی و عارفانه است . مشهورترین مثنوی سرایان عبارتنداز : فردوسی ، نظامی ، اسدی توسی ، مولوی ، عطّار ، سعدی ، سنایی ، جامی ، پروین اعتصامی و شهریار . نمونه ای از مثنوی از بوستان سعدی  حکایت  یکی گربه در خانه زال بود                      که برگشته ایام و بد حال بود روان شد به مهمان سرای امیر                غلامان سلطان زدندش به تیر  چکان خونش از استخوان می دوید           همی گفت و از هول جان می دوید اگر جستم از دست این تیر زن                 من و موش و ویرانه پیر زن  #غزل :  "غزل" در لغت به معنی "حدیث عاشقی" است. در قرن ششم که قصیده در حال زوال بود "غزل" پا گرفت و در قرن هفتم رسما قصیده را عقب راند و به اوج رسید. در قصیده موضوع اصلی آن است که در آخر شعر "مدح" کسی گفته شود و در واقع منظور اصلی "ممدوح" است اما در غزل "معشوق" مهم است و در آخر شعر شاعر اسم خود را می آورد و با معشوق سخن می گوید و راز و نیاز می کند. این "معشوق" گاهی زمینی است اما پست و بازاری نیست و گاهی آسمانی است و عرفانی.  ابیات غزل بین 5 تا 10 ییت دارد و دو مصراع اولین بیت و مصراع دوم بقیه ابیات هم قافیه اند. شعری است بر یک وزن ویک قافیه به طوری که مصراع اول بیت نخست ، با همه ی مصراع های دوم ابیات دیگر هم قافیه باشد .  تذکر : نحوه ی تکرار قافیه در غزل همانند قصیده است . 🔰 🔶 @shaershow 🔶 〰〰〰〰〰〰〰