3⃣ مبحث سوم
🔵 نائب فاعل 🔵
سوره #یس ۲۶
قِيلَ ادْخُلِ الْجَنَّةَ ۖ قَالَ يَا لَيْتَ قَوْمِي يَعْلَمُونَ
#شاهدمثال ☑️
نائب فاعل واقع شدنِ جمله و این فقط مخصوص ماده قول و فروعات(و هم معنی قول) آن است
ودر هیچ ماده ی دیگری به صورت جمله نمی آید.
هم چنین 👇🏽👇🏽
سوره #هود ۴۴
وَقِيلَ يَا أَرْضُ ابْلَعِي مَاءَكِ وَيَا سَمَاءُ أَقْلِعِي وَغِيضَ الْمَاءُ وَقُضِيَ الْأَمْرُ وَاسْتَوَتْ عَلَى الْجُودِيِّ وَقِيلَ بُعْدًا لِّلْقَوْمِ الظَّالِمِينَ
🔅🔅🔅🔅🔅🔅🔅🔅🔅🔅🔅🔅🔅🔅🔅
الاشیاء والالفاظ اللتی تنوب عن الفاعل
۱_ مفعول به سوره بقره آیه ی ۴۸
۲_ مصدر(مفعول مطلق) سوره حاقه ۱۳
۳_جارومجرور سوره مدّثر آیه ی ۸و۹
۴_ظروف متصرف
۵_جمله که مختص باب قول می باشد.
✅ در نائب فاعل واقع شدن مفعول له اختلاف است ولی قول جمهور این است که نمی تواند نائب فاعل واقع شود مطلقا(چه با لام علیت باشد چه بدون لام)
✅هم چنین مفعول معه هم نمی تواند نائب فاعل واقع شود به دلیل انفصال از فعلش توسط واو
⚜@shahed_adabiyat
🔆 مبحث هفتم
🔆حروف شبیه به لیس
📌سوره #بقره ۷۴
......وَمَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ
سوره #هود ۱۲۳
...وَمَا رَبُّكَ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ
#شاهد_مثال
📖 خبر "ما" گاهی اوقات به وسیله باء زائده مجرور واقع می شود.
✅همانطور که خبر لیس نیز این گونه واقع می شود.👇🏼
سوره #زمر ۳۷
وَمَن يَهْدِ اللَّهُ فَمَا لَهُ مِن مُّضِلٍّ أَلَيْسَ اللَّهُ بِعَزِيزٍ ذِي انتِقَامٍ
📌 سوره #بقره ۲۷۰
وَمَا أَنفَقْتُم مِّن نَّفَقَةٍ أَوْ نَذَرْتُم مِّن نَّذْرٍ فَإِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُهُ وَمَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ أَنصَارٍ
#شاهد_مثال
📖 از شروط عمل حروف شبیه به لیس ترتیب مبتدا و خبر می باشد که در این آیه مبتدا موخر شده است در نتیجه ما مهمل گردیده و عمل نکرده است و هردو جار و مجرور در محل رفع هستند.
در چنین شرایطی که ما مهمل میشود ، من زائده بر مبتدا(که موخر است) داخل می شود.
📌 سوره #يس ۱۵
قَالُوا مَا أَنتُمْ إِلَّا بَشَرٌ مِّثْلُنَا
#شاهد_مثال
📖 از دیگر شروط عمل حروف شبیه به لیس این است که نفی انها به وسیله ادات حصر شکسته نشود یعنی در صورتی این حروف عمل میکنند که نفی شان شامل همه چیز بشود و استثنایی درکار نباشد. بنابر این در این آیه که الّا آمده است در نتیجه ما مهمل شده است و بشر را نصب نداده است.
◾️@shahed_adabiyat
📌 اشتغال
✍🏼 ارکان باب اشتغال
1⃣ مشغول عنه : اسم مقدم
2⃣ مشغول : عامل(فعل متعدی یا شبه فعل متعدی)
3⃣ مشغول به : ضمیر یا اسم مضاف به ضمیر به عبارت دیگر، اسمی که نسبت به اسم قبل، سببیت دارد.
📢 سوره #نحل ۵
↩️وَالْأَنْعَامَ خَلَقَهَا لَكُمْ فِيهَا دِفْءٌ وَمَنَافِعُ وَمِنْهَا تَأْكُلُونَ
☑️#شاهد_مثال
انعام اسم مقدم و مشغول عنه می باشد(مفعول برای فعل محذوف)، خَلَقَ مشغول می باشد و همچنین ضمیر ها مشغول به است.
📢 سوره #يس ۳۹
↩️وَالْقَمَرَ قَدَّرْنَاهُ مَنَازِلَ حَتَّىٰ عَادَ كَالْعُرْجُونِ الْقَدِيمِ
☑️ #شاهد_مثال
نمونه ی دیگری از موارد باب اشتغال در قرآن کریم می باشد که القمر اسم مشغول عنه، قدرنا مشغول و ضمیر هاء مشغول به می باشد.
╭═ ° ═ ° ═ • 📖 • ═ ° ═ ° ═╮
📚@shahed_adabiyat 📚
╰═ ° ═ ° ═ • 📖 • ═ ° ═ ° ═╯
5⃣_ منادی شبه مضاف: این منادی نیز لفظا منصوب است .
❇️ مراد از شبه مضاف این است که کلمه ای بعد از آن می آید که متمم معنای کلمه ی اول است واین متمم بودن به این صورت ظاهرمیشود که کلمه ی دوم یا معمول کلمه ی اول است یا معطوف منادی می باشد.
مانند : یا وجیهاً عندَالله، یا ثلاثهً و ثلاثین (درصورتی که علم برای اسم کسی شده باشد)
📢 مانند سخن امام سجاد علیه السلام
🌹 يا مُبْتَدِأً باِلنِّعَمِ قَبْلَ اسْتِحْقاقِها
📢 مناجات شعبانیه
🌹 یا قَریباً لایَبعُدُ عَنِ الْمُغْتَرِّ بِهِ وَ یا جَواداً لایَبْخَلُ عَمَّنْ رَجا ثَوابَه
💬 در این دو فراز میبینیم که کلماتی که منادی واقع شده اند برای کامل شدن معنایشان،نیاز به ما بعد خود دارند.
📢سوره #يس ۳۰
🌹 يَا حَسْرَتاً عَلَى الْعِبَادِ مَا يَأْتِيهِم مِّن رَّسُولٍ إِلَّا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِئُونَ
💬 #شاهد_مثال
کلمه یا حسرتاً منادی شبه مضاف و منصوب می باشد چون برای کامل بودن معنای خود، به ما بعد نیاز دارد.
╭═ ° ═ ° ═ • 📖 • ═ ° ═ ° ═╮
📚@shahed_adabiyat 📚
╰═ ° ═ ° ═ • 📖 • ═ ° ═ ° ═╯