✨🔹✨🔹✨🔹✨🔹✨ ✨ ⭕️منظور از «محاسبه» كه در جهاد با نفس لازم است چيست؟ 🔷 #علماى_اخلاق براى #جهاد_با_نفس امورى را بيان كرده اند كه #التزام به آنها لازم است. يكى از امورى كه بعد از مشارطه و مراقبه لازم است #محاسبه می ‌باشد؛ چنانكه هر تاجرى در پايان هر روز و آخر هر هفته يا ماه يا سال، حساب كار خود را بكند، و چه بسا دفتر روزانه، ماهانه و سالانه دارد. وقتى بنا است #خداوند ما را #محاسبه كند، حتى #ذره_مثقال و حبه خردل را محاسبه ميكند: «إِنْ كَانَ مِثْقَالَ حَبَّة مِّنْ خَرْدَل أَتَيْنَا بِهَا وَ كَفَى بِنَا حَاسِبِينَ». [۱] چرا ما خود به #محاسبه_نفس نپردازيم؟ و چرا به #دستورات_بزرگان اين راه گوش فرا ندهيم كه فرمودند: «حَاسِبوا اَنْفُسَكم قَبلَ اَنْ تُحَاسَبُوا وَزِنُوا اَعْمَالَكُم بِمِيزَانِ الحَيَاءِ قَبلَ اَنْ تُوزَنُوا؛ #نَفْسهاى_خود را محاسبه كنيد، قبل از اينكه خود محاسبه شويد و اعمال خود را با ميزان حياء وزن كنيد، قبل از اين كه وزن شويد». [۲] ابوذر از رسول خدا(ص) نقل ميكند كه فرمود: «#مؤمن مسافر نمیباشد، مگر اينكه سه چيز داشته باشد: زادى براى معاد و چيزى كه تأمين معاش كند و لذّتى كه حرام نباشد»؛ [۳] 🔷و به همين معنا از رسول اکرم(ص) روايت كرده: «عَلَى العَاقِلِ اَنْ يَكُونَ لَهُ اَربَعُ سَاعَاتٍ: سَاعَةٌ يُنَاجِى فِيهَا رَبَّهُ وَ سَاعَةٌ يُحَاسِبُ فِيهَا نَفْسَهُ وَ سَاعَةٌ يَتَفَكَّرُ فِيهَا فِى صُنْعِ اللّهِ وَ سَاعَةٌ يَخْلُو فِيهَا لِلمَطعَمِ وَ المَشرَبِ فَاِنَّ فِى هَذِهِ السَّاعَةِ عَوناً لَهُ عَلَى بَقِيَّةِ السَّاعَاتِ؛ بر #عاقل است كه چهار ساعت و چهار وقت براى خود گذارد، وقتى براى مناجات با پروردگارش و وقتى براى محاسبه نفسش، و وقتى براى تفكر در موجودات خداوند و دستگاه آفرينش، و ساعتى براى غذا خوردن و نوشيدن، و در اين ساعت اخير است كه براى بقيه ساعات قدرت و نيرو میگيرد [و اين اشاره است كه توجه به جسم از مسائل مهمى است كه مورد نظر اسلام و شارع مقدس است و بدون آن سه وقت ديگر دچار اختلال میشود]». [۴] حقيقت #محاسبه با شريك آن است كه نظر در سرمايه و در سود و ضرر كند تا زياده و نقصان روشن شود، اگر زيادى آورده شكر و اگر خسران ديده و ضرر كرده از او مطالبه كند، اگر شريك دارد جبران خسارت كند، و اگر ندارد به ذمّه بگيرد و در آينده تدارك كند. در مورد #محاسبه_با_نفس هم چنين است، در مقابل سرمايه بايد به #فرائض و #واجبات عمل كرده باشد و اگر به مستحبات عمل كرده، سود و ربح برده و اگر معصيت كرده ضرر كرده است، در شامگاه بايد ديد #نفس چه كرده؟ اگر رنج برده، بايد از اين شريك تشكر كرد، و اگر ضرر كرده بايد با انجام نوافل و مستحبات و كارهاى خير آن را جبران كند. 🔷مرحوم كلينى در كافى از امام کاظم(ع) نقل مى كند كه فرمودند: «از ما نيست كسى كه هر روز #نفس خود را #محاسبه نكند، اگر عمل نيكى انجام داده است از خداوند زيادى آن را بخواهد و اگر گناه و كار بدى كرده براى آن از خدا آمرزش بخواهد و به سوى او بازگشت كند». [۵] از نفس خود آنچه را كه خداوند از تو محاسبه مى كند #محاسبه كن. در روايتى از رسول اكرم (ص) آمده: «قدم هاى بنده اى #روز_قيامت حركت نميكند، مگر اينكه از #چهار_چيز سؤال میشود: از #عمرش كه در چه چيزى فنا كرده و #جوانيش كه در چه چيزى گذرانده و از #مالش كه از كجا به دست آورده و در چه راه انفاق كرده و از #دوستى ما #اهلبيت». [۶] در روايت امام صادق (ع) آمده كه: «در مواعظ لقمان به فرزندش آمده است كه: فرزندم! فردا وقتى در برابر خداوند عزوجل قرار گرفتى، از چهار چيز سؤال میشوى: از #جوانيت كه در چه راهى گذراندى؟ و از #عمرت كه در چه [راهی] ضايع كردى؟ و از #مالت كه از چه و كجا به دست آوردى؟ و در چه راه خرج كردى؟ پس آماده براى جواب آنها شو و جوابى آماده كن!». [۷] پيامبر اكرم(ص) به معاذ فرمودند: «بنده از سرمه چشمانش و از ريختن گل [و خاك ديوار مردم] با دو انگشتش [كه از روى بازى به ديوار مى كشد] و از دست زدن به پيراهن برادرش سؤال میشود». [۸] پی نوشت: [۱] انبياء، ۴۷ [۲] المحجة البيضاء فی تهذيب الإحياء، فيض كاشانى، تصحيح ‏و تعليق: غفارى، على اكبر، مؤسسه انتشارات اسلامى جامعه مدرسين، ۱۴۱۷ق، چ۴، ج۸، ص ۱۶۷ [۳] همان، ص۱۶۴ [۴] المحجة البيضاء فی تهذيب الإحياء، همان، ص۱۶۴ [۵] الكافی، كلينى، محقق/ مصحح: غفاری، علی اکبر و آخوندی، محمد، دارالكتب الإسلامية، ۱۴۰۷ق، چ۴، ج۲، ص۴۵۳ [۶] الأمالی، ابن بابويه، كتابچى‏، محمد بن على‏، تهران، ‏‏۱۳۷۶ش، چ۶، ص۳۹ [۷] الكافی، همان، ج۲، ص۱۳۵ [۸] المحجة البيضاء فی تهذيب الإحياء، همان، ص۱۵۹ 📕اخلاق اسلامى در نهج البلاغه، مكارم شيرازى، ناصر، تهيه و تنظيم: اكبر خادم‌الذاكرين‏، نسل جوان‏، قم‏، ۱۳۸۵ش، چ اول‏، ج۲، ص۲۹۶ منبع: وبسایت آیت‌الله مکارم شیرازی (بخش آئین رحمت) #محاسبه کانالهای ایتا http://eitaa.com/shahidmostafamousavi