*نقش سکوت وسنجیده سخن گفتن درشکل گیری شخصیت انسان
*سکوت ارزشی اخلاقی*
روایاتی که در مدح و ستایش سکوت به عنوان ارزش اخلاقی ذکر شده
و نیز اخباری که مایه هائی ارزشمند برای سکوت برشمرده،
حکایت روشنی از اثرات مثبت سکوت دارند، به برخی از این آثار توجه کنید.
*حفظ هیبت انسان*
سکوت هیبت انسان را حفظ می کند و او را از طعن ها و ایرادها محفوظ می دارد،
تعبیری که حضرت امیر علیه السلام در این رابطه دارند بسیار زیباست.
*«المرءُ مَخْبُوءٌ تَحْتَ لِسانِهِ* »
انسان در زیر زبان خود مخفی است و تا سخن نگوید آشکار نشود.
تا انسان حرفی نزند، ماهیت وی همچنان در هاله ای از ابهام قرار دارد و خصوصیات او آشکار نمی شود امّا با اولین سخنش، لهجه وی شناسائی می شود و به تدریج میزان ادب اجتماعی، نزاکت فردی،
علم و دانش و... عیان می گردد.
تا مرد سخن نگفته باشد
عیب و هنرش نهفته باشد
حضرت امیر علیه السلام نیز می فرمایند:
کثرت سکوت برای انسان هیبت می سازد.
*«بِکثْرَةِ الصَّمْتِ تَکونُ الهَیبَةُ»*
کثرت سکوت، موجب ابهت است.
*سکوت زیور علم*
سخن زیاد نشانه جهل است و آنکه عالم تر است کم سخن تر است، انسانی که ظرفیت و حلم او اندک است دانش اندک خود را پیوسته بیان می دارد و بدین وسیله برای خود در پی کسب وجهه می باشد، امّا کسی که بسیاری از معلومات را در خود جای داده است،
علم و حلم را مقرون هم ساخته و جز به هنگام ضرورت و به قدر ضرورت چیزی نمی گوید.
مَثل این دو کس، مَثل کوزه ای است که اگر قطره آبی داشته باشد صدای خود را به همه می رساند ولی کوزه پر آب ساکت و آرام می باشد. و یا جیبی که چند سکه پول در خود جای داده،
مقدار ارزش خود را به همه اعلام می دارد ولی جیب پر از اسکناس هرگز خودنمائی نمی کند.
قال علی علیه السلام:
*«الصَّمْتُ زَینُ الْعِلْمِ وَ عُنْوانُ الْحِلْمِ»*
خاموشی آرایش و زینت علم و نشانه بردباری و حلم است.
*سلامتی و حفظ نفس*
بسیاری از نزاع ها و کدورتها، جنگها و خونریزی ها از زبان ناشی می شود تا آنجا که مثل شده است: «زبان سرخ، سر سبز می دهد بر باد»
این مثل ترجمه ای است برای فرمایش مولای بیان امام علی علیه السلام که فرموده اند:
*کمْ مِنْ دَمٍ سَفَکهُ فَمٌ*
بسا خونی که باز شدن دهانی آن را ریخت
هر که را تیغ زبان نیست بفرمان
عاقبت کشته شمشیر زبان می گردد
کمتر کسی است که این اثر از آثار سکوت را لمس نکرده باشد و لذا محتاج به توضیح نبوده و صرفاً به ذکر چند روایت از مولای متقیان حضرت امیر علیه السلام اشاره می شود.
*«انْ کانَ فِی الْکلامِ بَلاغَةٌ، فَفِی الصَّمْتِ السَّلامَةُ مِنَ العِثارِ»*
اگر در سخن، بلاغت و شیوائی نهفته شده است. در خاموشی سلامتی از لغزش واقع شده است.
*«الْزِمِ الصَّمْتَ فَادْنی نَفْعِهِ السَّلامَةُ*
همیشه خاموش باش که کمترین فایده آن سلامتی است.
و این روایت کوتاه خلاصه ای است از همه گفته ها:
*اصْمُتْ تَسْلَمُ*
خاموش باش، سالم می مانی.
*عدم احتیاج به عذر خواهی*
پرگو و پرحرف در لابلای کلماتش سخنانی هرز صادر می شود و او برای حفظ موقعیت آینده خود مجبور به عذرخواهی و طلب بخشش می شود چه اینکه اگر چنین نکند بدتر از پیش از چشمها می افتد و اعتماد نسبی دیگران را نسبت به خود از دست می دهد.
لذا وی هر لحظه در جستجوی بهانه ای و یافتن راهی برای بیان شیوه عذرخواهی خود است،
ولی کسی که زبان خود را یله و رها ننموده و در کنترل خویش دارد طبیعتاً کمتر در پی تدارک اسباب و مؤنه عذرخواهی می شود.
قال علی علیه السلام:
*الصَّمْتُ یکسیک الْوَقارَ وَ یکفیک مَؤُنَةَ الْاعْتِذارِ*
خاموشی، لباس وقار بر تو می پوشاند و سختی عذرخواهی را از تو برمی دارد.
*طرد شیطان ازخود*
زبان عامل بسیاری از انواع مختلف گناهان است و لذا وسیله ای خوب برای رسیدن ابلیس به مطامع خود می باشد.
و سکوت در خلاف این جهت حرکت کرده و لذا موجب توقف و طرد ابلیس می شود.
قال رسول اللَّه صلی الله علیه و آله:
*«عَلَیک بِطُولِ الصَّمْتِ فَانَّهُ مَطْرَدَةٌ لِلشَّیطان وَ عَوْنٌ لَک عَلی امْرِ دینِک* »
بر تو باد سکوت زیاد که موجب طرد شیطان و باعث یاری دین تو می باشد.
نهج البلاغه- حكمت 140
نهج البلاغه- حكمت 215
#اخلاق
شاخص: متقی، متخلق و پایبند به هویت طلبگی 👇
🆔 https://eitaa.com/shakhes1farhangi
✅ ادب بندگی؛ در کلام امام رضا علیه السلام
«وَ عَنْ دِعْبِلِ بْنِ عَلِيٍ أَنَّهُ دَخَلَ عَلَى الرِّضَا (ع) فَأَمَرَ لَهُ بِشَيْءٍ فَأَخَذَهُ وَ لَمْ يَحْمَدِ اللَّهَ».
دعبل بن علی خدمت حضرت رضا(ع) رسید؛ حضرت(ع) دستور دادند چیزی به ایشان اعطا کنند. هدیه را گرفت، ولی شکر خداوند را به جای نیاورد.
«فَقَالَ لَهُ لِمَ لَمْ تَحْمَدِ اللَّهَ»؛
حضرت(ع) فرمودند: چرا شکر و حمد خدا را در برابر این نعمت به جای نیاوردی؟
خب این تذکری بود که حضرت رضا(سلاماللهعلیه) به دعبل بن علی دادند و این درس بسیار بزرگی است که انسان همواره باید توجه داشته باشد که هر نعمتی برای او محقق میشود، بداند که این نعمت از کیست و شکر خدای متعال را به جای بیاورد. این غفلت و عدم توجه، مذموم است و خلاف ادب بندگی است.
«قَالَ ثُمَّ دَخَلْتُ بَعْدَهُ عَلَى أَبِي جَعْفَرٍ».
دعبل بن علی میگوید: بعد از این جریان و در یک واقعهی دیگری خدمت حضرت جواد علیه السلام رسیدم.
«فَأَمَرَ لَهُ بِشَيْءٍ فَقُلْتُ الْحَمْدُ لِلَّهِ فَقَالَ تَأَدَّبْتَ»؛
حضرت علیه السلام امر کردند که چیزی برای من به عنوان هدیه آوردند.
«فَقُلْتُ الْحَمْدُ لِلَّهِ»؛
آنجا حمد خدا را به جای آوردم.
«فَقَالَ تَأَدَّبْتَ»؛
امام جواد(ع) هم فرمودند: تَأَدَّبْتَ.
این مطلب مهمی است که ما تأدّب پیدا کنیم به اینکه نعمتها را توجه داشته باشیم که نعمتها از جانب خداست.
«اللَّهُمَّ مَا بِنَا مِنْ نِعْمَةٍ فَمِنْكَ»؛
وقتی انسان به این مسأله توجه داشت که همهی نعمتها از اوست، خود بهخود در مقابل خدای متعال خاضع و خاشع میشود و طبق فطرت پاکی که خدای متعال به همهی انسآنها داده، قلب و زبانش شاکر نعمتهای خدای متعال میشود و این ادب بندگی است.
🔰از بیانات حضرت آیت الله شب زنده دار حفظه الله
#اخلاق
#ادب_بندگی
#امام_رضا_علیه_السلام
شاخص: متقی، متخلق و پایبند به هویت طلبگی 👇
🆔 https://eitaa.com/shakhes1farhangi
اهمیت اخلاق
🔸️یکی از عوامل مهم بهرهمندی از سعادت دنیوی و اخروی، اخلاق نیک و زدودن زشتیها و آراستگی به خوبی هاست. پس از اعتقاد به خدا و پیامبر(صلى الله علیه وآله)، اخلاق مهمترین مسئله از دیدگاه اسلام است. سستی در تزکیۀ اخلاق، چهبسا موجب از دست رفتن اعتقادات اصلی آدمی شود. قرآن از این معنا پرده برداشته و نشان داده است که بعضی از عادتها و خلقهای ناپسند، مانع از ایمان به خدا میشود. پیامبر(صلى الله علیه وآله) دربارۀ مسیحیان نجران فرمودند: «دلیل اینکه اسلام را نپذیرفتند، این نبود که حقانیت اسلام را درنیافتند، بلکه علاقهای بود که به شرب خمر و گوشت خوک داشتند».
🔸️از اینجاست که میتوان به ارتباط عمیق اخلاق و اعتقادات پی برد.(محمدتقی مصباح یزدی، اخلاق در قرآن، مجله معرفت، شماره ۱۴، صفحه ۱۷-۱۸) چه فراواناند کسانی که اخلاق نیک و صفات پسندیده موجب هدایت آنان به مسیر حق شده و چه بسیارند افرادی که کردار ناپسند و صفات زشت، راه فهم و شناخت حقایق را بر آنان بسته است.(محمدتقی مصباح یزدی، اخلاق در قرآن، مجله معرفت، شماره۱۳، صفحه۱۸)
🔸️ازاینروست که علم اخلاق و مسائل و مباحث مربوط به اخلاقیات از نظر اسلام، از جمله مهمترین و شریفترین علوم بهحساب میآید. مگر نه این است که یکی از اهداف اصلی برانگیختن پیامبران و فرستادن پیامهای آسمانی، پرورش اخلاق و تزکیه و تهذیب جانهاست:
«هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی الْأُمِّيِّینَ رَسُولًا مِّنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّیهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِن كَانُوا مِن قَبْلُ لَفِی ضَلَالٍ مُّبِینٍ؛ او کسی است که در میان مردمان درسناخوانده، فرستادهای از خودشان برانگیخت، که آیات الهی را بر آنان میخواند و آنان را پاکیزه میگرداند و کتاب و حکمت میآموزاند، هرچند پیش از آن در گمراهی آشکاری بهسر میبردند.»(جمعه، ۲)
🔸️پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) نیز در حدیث بسیار مشهوری هدف از بعثت خود را به نهایت رساندن مکارم اخلاقی بیان کرده، میفرماید: بُعِثْتُ لاُِتَمِّمَ مَكَارِمَ الاَْخْلاَقِ (محمدباقر المجلسی، بحار الانوار، جلد۶۷ ب ۵۹، حدیث ۱۸)
🔸️اخلاق، از دیدگاه اسلام، افزون بر آنکه در کنار اعتقادات و احکام فقهی، بهمنزلۀ یکی از سه پایه اساسی معارف دینی مطرح است، راه زندگی درست و خداپسندانه و شیوه صحیح حرکت بهسوی کمال نهایی و ارتباط با خدای متعال را تعلیم میدهد.
(علامه محمدتقی مصباح یزدی، فلسفه اخلاق، ۳۶،۳۷)
#اخلاق
┈┈┈•••༶༓✤༓༶•••┈┈┈
🔅شاخص: متقی، متخلق و پایبند به هویت طلبگی 👇
🆔
https://eitaa.com/shakhes1farhangi
✅ فرازی از وصیت نامه اخلاقی مرحوم حجتالاسلام والمسلمین استاد سید مهدی طباطبایی رحمة الله علیه :
در اخلاقیات
تواضع و تملّق بهم شبیه اند
وقار و تکبّر بهم شبیه اند
حلم و ضعفِ نفس بهم شبیه اند
صبر و تصبّر بهم شبیه اند
شجاعت و تهوّر بهم شبیه اند
پس سعی نمائید؛
متواضع باشید ، نه متملّق
با وقار باشید ، نه متکبّر
حلیم باشید ، نه ضعیف
صبور باشید ، نه متصبّر و خودخور
شجاع باشید ، نه متهوّر ( گستاخ - جسور )
#اخلاق
┈┈┈•••༶༓✤༓༶•••┈┈┈
🔅شاخص: متقی، متخلق و پایبند به هویت طلبگی 👇
https://eitaa.com/shakhes1farhangi