#نفی شریک، یاری کننده و فرزند وَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي لَمْ يَتَّخِذْ وَلَدًا وَلَمْ يَكُنْ لَهُ شَرِيكٌ فِي الْمُلْكِ وَلَمْ يَكُنْ لَهُ وَلِيٌّ مِنَ الذُّلِّ ۖ وَكَبِّرْهُ تَكْبِيرًا ( #اسراء ، ۱۱۱) و بگو: همه‌ی ستایش ها ویژه‌ی خداست که نه فرزندی گرفته و نه در فرمانروایی شریکی دارد و نه او را به سبب ناتوانی و ذلت یار و یاوری است. و او را بسیار بزرگ شمار. ☆ آیه‌ی مذکور دربردارنده‌ی چند صفت سلبی خداوند است. نخست ذات قدسی پروردگار را از داشتن فرزند منزه می‌دارد. این تاکید ناظر به اعتقاد باطل مسیحیان و یهودیان است که برای خداوند فرزندانی را در نظر گرفته اند. سپس داشتن شریک و همسان را از ساحت خداوند دور دانسته و اعتقاد مشرکان عرب را نیز باطل می‌سازد. آن‌گاه وجود کمک‌کار و یاور را نیز در امور آفرینش و تدبیر مخلوقات نفی می‌نماید. به عبارت دیگر، در این آیه، موجود شبیه و هم‌جنس با خداوند نفی شده است؛ چه پایین تر از او باشد، چون فرزند و چه مساوی و هم‌رتبه، چون شریک و چه بالاتر و غالب، مانند ولی و سرپرست. در پایان آیه نیز، به پیامبر (ص) فرمان می‌دهد تا همواره خداوند را والاتر از هر وصف و وهم مخلوقات بداند. ¤ امام صادق (ع) : برترین اعمال اعتقاد به یگانگی خدا و بزرگ‌ترین گناه تشبیه آفریدگارت است. https://eitaa.com/shamimequranmersad

"عدل و حکمت الهی" #نفی ظلم از پروردگار : إِنَّ اللَّهَ لَا يَظْلِمُ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ ۖ وَإِنْ تَكُ حَسَنَةً يُضَاعِفْهَا وَيُؤْتِ مِنْ لَدُنْهُ أَجْرًا عَظِيمًا ( #نساء ، ۴۰) یقیناً خدا به اندازه وزن ذرّه ای [به اَحدی] ستم نمی کند، و اگر [هم وزن آن ذرّه] کار نیکی باشد، آن را دو چندان می کند، و از نزد خود پاداشی بزرگ می دهد. ☆ اعتقاد به عدالت خداوند - با تفسیری که در کتب کلامی بیان شده است - از اختصاصات مذهب شیعه است. این اعتقاد بر این مبنا استوار است که عقل آدمی مستقلاً توانایی تشخیص زشتی یا خوبی برخی اعمال را داراست و در این موارد نیازی به حکم شرع نمی‌بیند. از این رو، حکم می‌کند که خداوند چون حکیم و عالم است ، هرگز مرتکب کار زشت و قبیح نمی‌گردد. مقصود از عدل این است که هر چیزی در جای خودش و به نحو شایسته به کار رود. نقطه‌ی مقابل آن نیز ظلم است. با این معنا ، تمام کارهای نیک - از آن منظر که در جای خود قرار گرفته‌اند - مصداق عدل و تمام کارهای قبیح - از این جهت که خروج از جایگاه شایسته‌اش است - نوعی ظلم شمرده می‌شود. دلیل نفی ظلم از ساحت پروردگار ، این است که منشاء اصلی هر ظلمی یا عجز است و یا جهل ؛ در حالی که هیچ‌کدام از این دو در ذات الهی راه ندارد. پس دلیلی برای ظلم از ناحیه‌ی خداوند باقی نمی‌ماند. ¤ امام صادق (ع) : هرکس گمان کند خداوند کار قبیح می‌کند ، بر او دروغ گفته است. https://eitaa.com/shamimequranmersad

#اختیار انسان : إِنَّا خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ مِنْ نُطْفَةٍ أَمْشَاجٍ نَبْتَلِيهِ فَجَعَلْنَاهُ سَمِيعًا بَصِيرًا {۲} إِنَّا هَدَيْنَاهُ السَّبِيلَ إِمَّا شَاكِرًا وَإِمَّا كَفُورًا {۳} (#انسان) ما انسان را از نطفه آمیخته و مختلطی [از مواد و عناصر] آفریدیم و او را از حالتی به حالتی و شکلی به شکلی [از نطفه به علقه، از علقه به مضغه، از مضغه به استخوان تا طفلی کامل] درآوردیم، پس او را شنوا و بینا قرار دادیم. {۲} ما راه را به او نشان دادیم یا سپاس گزار خواهد بود یا ناسپاس. {۳} ☆ یکی از مظاهر عدل الهی ، این است که خداوند -با وجود نشان دادن راه خیر و شر به بندگان- آنان را در انتخاب راه نیک یا بد آزاد گذاشته است؛ زیرا اگر خداوند بندگان را بر انجام اعمال مجبور ساخته و سپس آنان را به خاطر ارتکاب گناه مجازات نماید ، کار قبیح و ظالمانه ای انجام داده است. بنابراین ، چون خداوند عادل است و کار قبیح (ظلم) انجام نمی‌دهد ، انسان ها در انجام اعمال دارای اختیار می‌باشند. ¤ امام کاظم (ع) : شایسته و حکیمانه نیست که خداوند کریم بنده اش را به سبب آن‌چه انجام نداده ، عذاب کند. https://eitaa.com/shamimequranmersad

#رابطه‌ی عدل الهی با بلاها : ۱. بلا ؛ امتحان الهی وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ حَتَّىٰ نَعْلَمَ الْمُجَاهِدِينَ مِنْكُمْ وَالصَّابِرِينَ وَنَبْلُوَ أَخْبَارَكُمْ. ( #محمد ، ۳۱) به یقین ما شما را امتحان می کنیم تا مجاهدان از شما و صابران را مشخص نماییم، و اخبار شما را نیز [که اعمال و اسرار شماست] می آزماییم [تا صدق و کذب شما را در همه امور معلوم بداریم.] ☆ هنگامی که سخن از عدالت خداوند به میان می‌آید ، گروهی از مردم به وجود شرور ، بلا‌ها و ناعدالتی‌ها در جهان معترض شده و می‌پرسند : "اگر خداوند عادل است ، پس چرا به برخی بندگان نعمت فراوان داده و برخی را در انواع مشکلات و بلاها غوطه‌ور ساخته است؟!" در این بخش ، به پاسخ این پرسش و تبیین رابطه‌ی عدل الهی با بلاها می‌پردازیم. نخست باید توجه داشت که سنت حتمی و حکیمانه‌ی پروردگار ، این است که بندگانش را با انواع امتحانات و بلاها آزمایش کند تا میزان عبودیت و اطاعت آنان معلوم‌ گردد. البته روشن است که خداوند خود از میزان صدق و کذب بندگانش آگاه است و هدف از امتحان آنان ، اتمام حجت بر خودشان است. بنابراین ، حکمت بسیاری از بلاها و مصائب ، امتحان و آزمایش بندگان است. ¤ امام علی (ع) : هیچ‌کس نیست که مبتلا به فتنه و آزمایشی از سوی خدا نباشد. https://eitaa.com/shamimequranmersad

#رابطه‌ی عدل الهی با بلاها : ۲. برخی بلاها ؛ جزای اعمال وَمَا أَصَابَكُمْ مِنْ مُصِيبَةٍ فَبِمَا كَسَبَتْ أَيْدِيكُمْ وَيَعْفُو عَنْ كَثِيرٍ ( #شوری ، ۳۰) و هر آسیبی به شما رسد به سبب اعمالی است که مرتکب شده اید، و از بسیاری [از همان اعمال هم] درمی گذرد. ☆ سنت حتمی پروردگار عالم این است که اگر کسی در راه عبادت و بندگی او قدم بردارد ، عوامل و اسباب طبیعی عالم نیز او را یاری می‌کنند ؛ اما اگر کفر و نافرمانی پیشه ورزد ، از نعمت های طبیعی خداوند بی‌بهره خواهد شد. بنابراین ، عامل بسیاری از حوادث ناگوار طبیعی و غیرطبیعی ، شیوع فساد و جنایات بشری است و این موضوع منافاتی با عدل الهی ندارد. ¤ پیامبر اکرم (ص) : هر خراشی که از چوبی بر تن انسان وارد می‌شود ، و هر لغزش قدمی ، بر اثر گناهی است که از او سر زده است. https://eitaa.com/shamimequranmersad

#رابطه‌ی عدل الهی با بلاها : ۳. بلا ؛ سبب تضرع در پیشگاه خدا : وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا إِلَىٰ أُمَمٍ مِنْ قَبْلِكَ فَأَخَذْنَاهُمْ بِالْبَأْسَاءِ وَالضَّرَّاءِ لَعَلَّهُمْ يَتَضَرَّعُونَ ( #انعام ، ۴۲) و بی تردید ما به سوی امت هایی که پیش از تو بودند [پیامبرانی] فرستادیم؛ پس آنان را [هنگامی که با پیامبران به مخالفت و دشمنی برخاستند] به تهیدستی و سختی و رنج و بیماری دچار کردیم، باشد که [در پیشگاه ما] فروتنی و زاری کنند. ☆ خداوند متعال در قرآن ، هدف از نزول بسیاری از بلایا را بیدارگری بندگان از خواب غفلت و تذکر و انذار آنان دانسته است. توضیح آن‌که ، بهره‌مندی از انواع نعمت ها و غوطه‌ور شدن در لذایذ دنیوی موجب غرور و تکبر بسیاری از بندگان گردیده و آنان را از یاد خدا غافل می‌سازد. حال آن‌که در سختی و ناگواری‌ها ، آدمی به عجز و ناتوانی خویش اعتراف کرده و از قدرت لایزال الهی یاری می‌طلبد. از این رو ، خداوند برخی بندگان را به بلا و مصیبت دچار می‌سازد تا زمینه‌ی بازگشت آنان به خود را فراهم نموده باشد. این حقیقت ، در بسیاری از آیات قرآن تبیین گردیده است. ¤ امام علی (ع) : اگر مردم هنگامی که بلا به آنان می‌رسد ، نزد خداوند زاری و تضرع می‌کردند ، خداوند هر چیز گرفته شده ای را به آنان برمی‌گرداند و هر چیز خراب شده ای را اصلاح می‌نمود. https://eitaa.com/shamimequranmersad

#رابطه‌ی عدل الهی با بلاها : ۴. برخی مشکلات ؛ برای جلوگیری از غفلت  وَلَوْ بَسَطَ اللَّهُ الرِّزْقَ لِعِبَادِهِ لَبَغَوْا فِي الْأَرْضِ وَلَٰكِنْ يُنَزِّلُ بِقَدَرٍ مَا يَشَاءُ ۚ إِنَّهُ بِعِبَادِهِ خَبِيرٌ بَصِيرٌ ( #شوری ، ۲۷) و اگر خدا روزی را بر بندگانش وسعت دهد، در زمین سرکشی و ستم کنند، ولی آنچه را بخواهد به اندازه نازل می کند؛ یقیناً او به بندگانش آگاه و بیناست. ☆ از آن‌جا که بسیاری از انسان‌ها در هنگام رفاه و توان‌گری دچار غرور و غفلت گشته و از یاد خدا غافل می‌گردند ، خداوند برخی از بندگانش را از لذات و زخارف پر زرق و برق دنیا دور می‌سازد تا زمینه‌ی انحراف آنان از مسیر بندگی را از بین ببرد. به عبارت دیگر، پروردگار عالم به احوال بندگان و ظرفیت های متفاوت آنان در شرایط مختلف زندگی آگاه است و می‌داند که اگر برخی مومنان را از وفور نعمت های مادی خود بهره‌مند سازد ، به وظایف دینی خود توجه نکرده و راه تکبر و گردن‌کشی را برمی‌گزینند. از این رو ، رحمت خود را بر آنان نازل کرده و آنان را از این امتحان سخت و سنگین ، دور می‌سازد؛ هر چند فقر و نداری امتحانی دیگر برای آنان است. ¤ حدیث قدسی : بعضی از بندگان با ایمان من طوری هستند که جز بی‌نیازی چیزی به صلاحشان نیست و برخی از بندگان با ایمان من جز فقر چیزی به صلاحشان نیست. https://eitaa.com/shamimequranmersad

#رابطه‌ی عدل الهی با بلاها : ۵ . بلا ؛ سبب رشد مومنان وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ ۗ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ {۱۵۵} الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ قَالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ {۱۵۶} أُولَٰئِكَ عَلَيْهِمْ صَلَوَاتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَرَحْمَةٌ ۖ وَأُولَٰئِكَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ {۱۵۷} (#بقره) و بی تردید شما را به چیزی اندک از ترس و گرسنگی و کاهش بخشی از اموال و جان‌ها و محصولات آزمایش می کنیم. و صبرکنندگان را بشارت ده. {۱۵۵} کسانی که چون مصیبتی سخت به آنان رسد می‌گویند: ما مملوک خداییم و یقیناً به سوی او بازمی گردیم. {۱۵۶} آنانند که درودها و رحمتی از پروردگارشان بر آنان است و آنانند که هدایت یافته اند. {۱۵۷} ☆ خداوند متعال بندگانش را به انواع بلاها و تلخی‌های زندگی دچار می‌سازد تا میزان تسلیم و اطاعت آنان بر همگان معلوم و زمینه‌ی پاداش و مجازات آنان ایجاد شود. با این توضیح ، روشن می‌گردد که انبیاء و اولیای الهی نیز از سنت امتحان خداوند مستثنی نبوده و به سختی‌های گوناگون دچار می‌شوند ، ولی این مشکلات و بلاها زمینه‌ی خضوع و بندگی بیشتر را فراهم ساخته و موجب بالا رفتن درجاتشان می‌گردد. بنابراین ، حکمت بلا برای مومن ، رشد و تعالی او در مسیر بندگی خداوند می‌باشد‌. ¤ امام (ع) : شدیدترین بلاها در رتبه‌ی اول برای پیامبران ، سپس برای اوصیای آنان و پس از آن ، برای هر کسی است که به آنان شباهت بیشتری دارد. https://eitaa.com/shamimequranmersad

#رابطه‌ی عدل الهی با بلاها : ۶ . برخی سختی ها ؛ خیر و مصلحت بندگان كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتَالُ وَهُوَ كُرْهٌ لَكُمْ ۖ وَعَسَىٰ أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئًا وَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ ۖ وَعَسَىٰ أَنْ تُحِبُّوا شَيْئًا وَهُوَ شَرٌّ لَكُمْ ۗ وَاللَّهُ يَعْلَمُ وَأَنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ ( #بقره ، ۲۱۶) جنگ بر شما مقرّر شده ، و حال آن‌که برایتان ناخوشایند است. و بسا چیزی را خوش ندارید و آن برای شما خیر است ، و بسا چیزی را دوست دارید و آن برای شما زیان دارد؛ و خدا (مصلحت شما را در همه امور) می‌داند و شما نمی‌دانید. ☆ روشن است که علم و آگاهی انسان نسبت به اسرار و رموز پدیده های عالم و تاثیر آن در سرنوشت خودش ، بسیار ناچیز است. از این رو ، چه بسا ممکن است واقعه ای را بلا و مصیبت در حق خودش بداند ، در حالی که نتیجه‌ی آن واقعه به مصلحت وی باشد. بنابراین ، چنان‌چه داروی پزشک برای کودک ناگوار و تلخ باشد ، نباید از مصرف آن خودداری کرد؛ زیرا نتیجه‌ی مصرف آن دارو به سلامتی وی می‌انجامد. بسیاری از بلاها و مصیبت های ناگوار زندگی نیز ، سرانجامی خوش دارد که خداوند از آن آگاه بوده و بندگان - به دلیل محدودیت علم و دانش خود - آن را تلخ و ناگوار می‌دانند. آیه‌ی فوق بر این حقیقت مهم و اثرگذار تاکید می‌نماید. ¤ امام علی (ع) : خداوند از عرش خود ندا می‌دهد : ای بندگانم! به هر آن‌چه می‌گویم ، عمل کنید و مصالح خود را به من نگویید. من خود از مصلحت شما آگاه ترم و در آن برای شما کوتاهی نمی‌کنم. https://eitaa.com/shamimequranmersad

#رابطه‌ی عدل الهی با بلاها : ۷ . سختی و مشکلات ؛ موجب بروز توانایی و استعدادها فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا {۵} إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا {۶} ( #انشراح) پس بی تردید با دشواری آسانی است {۵} [آری]بی تردید با دشواری آسانی است {۶} ☆ یکی دیگر از حِکَم و فواید تربیتی بلاها و مشکلات زندگی ، ایجاد زمینه برای بروز توانایی و استعدادهای بندگان است. در سایه‌ی مواجهه با مشکلات است که آدمی به تلاش و تکاپو برای رفع نیاز خویش افتاده و تلاش می‌کند تا از تمام ظرفیت‌های بالقوه‌ی خود استفاده کرده و مشکلات را حل نماید. در طول تاریخ ، نمونه های فراوانی برای صحت این مدعا وجود دارد؛ اغلب دانشمندان و مخترعان در دامن محرومیت‌ها و مشکلات پرورش یافته و بر توانایی خویش تکیه کرده‌اند. قرآن انسان ها را به این حقیقت رهنمون می‌سازد که رفاه و آسانی در دامان سختی و مشقت نهفته است و بدون تحمل رنج و مشقت ، دستیابی به آن غیر ممکن خواهد بود. ¤ پیامبر اکرم (ص) : و بدان پیروزی بر مشکلات با صبر حاصل شده و گشایش در زندگی با بلا ممکن می‌شود. https://eitaa.com/shamimequranmersad