مهلت ثبت‌نام در جشنواره تمدید شد با تصویب شورای سیاستگذاری جشنواره علامه حلی(ره)، مهلت ثبت‌نام در پانزدهمین جشنواره علامه حلی تا پایان مرداد تمدید شد. طلاب جوان (زیر 35 سال) حوزه‌های علمیه برادران و خواهران سراسر کشور [متولدین 1367/01/01 و مابعد آن] تا پایان روز سه‌شنبه 31 مرداد 1402 فرصت دارند فرایند ثبت‌نام در این جشنواره را تکمیل نمایند. همچنین، اساتید حوزه‌های علمیه منوط به داشتن شرط سنی زیر 50 سال [متولدین 1352/01/01 و مابعد آن] و داشتن کد استادی در حوزه‌های علمیه برادران در سال جاری یا مجوز تدریس در حوزه‌های علمیه خواهران و جامعةالزهراء(س) در سال جاری، می‌توانند در بخش اساتید این جشنواره شرکت نمایند. 🌐 لینک ثبت‌نام (کلیه طلاب خواهر و برادر) 🔰 فایل راهنمای ثبت‌نام در سامانه جشنواره @jhelli_ir

یک رویکرد دیگر در پاسخ به نقد آیت الله علی‌دوست را حجت‌الاسلام و المسلمین قنبریان داشتند. عملا در تحلیل ایشان دغدغه آیت‌الله علی‌دوست هم مرتفع می‌شود و شیوه پاسخ اساتید تاریخ هم نقد می‌شود.👇

⚠️ فساد چرا و چگونه مساله منبر شد؟! • اینکه منبری های خوب انقلابی هم در نوبتهای مکرر به #مساله فساد می پردازند و یکبار حکومت علوی را "الگو" گرفته، مثل برخورد با ابن هرمه را مطالبه و یکبار در صدد رفع شبهه مسری فساد به مشروعیت نظام افتاده با فسادهای درون حکومت علوی "مقایسه" می کنند؛ مبتنی بر یک درک و محاسبه پیشینی است: مردم و حتی گروه های حزب اللهی درباره "میزان فساد"، ذهنیت منفی دارند و گله مند و منتقدند! • از قضا پیمایش های علمی همین درک را تایید می کند. در آخرین پیمایش توسط مرکز تحلیل اجتماعی متا، از ۵بلوک جامعه، بلوک "وفاداران راسخ" -که در عمده مسائل همراه با نظام اسلامی هستند- در مساله #ادراک_فساد فاصله خیلی زیادی با عموم مردم ندارند! ۵۱درصد شان قائل هستند فساد در ایران بیشتر از کشورهای دیگر است و ...!۱ ⬅️ تا اینجا معلوم است محاسبه و درک این منبری ها از مساله مخاطبانِ خود با واقعیت و پیمایش ها مطابق است و نمره خوب مساله یابی دارند. • اما #حل_مساله ؛ چقدر در مقایسه با حکومت علوی است؟! اینجا در مقام مناقشه صغروی در مستندات مقایسه نیستم. به نظر می رسد اگر باز درک درستی از میدان و "نسبت ذهنیت و عینیت" باشد راه حل های بهتر و موثرتری انتخاب شود. • در بین شاخص های اندازه گیری فساد، "شاخص ادراک فساد" هم شایع است و معمولا همین، منشأ رتبه بندی فساد کشورها می شود. به این شاخص اشکالات متعددی وارد است از جمله اینکه ادراک (ذهنیت) همیشه مطابق با واقعیت (عینیت) نیست. شایعات و جوسازی رسانه ای، ابهام و خروجی های نامطلوب و... همه میتواند ادراک فساد را افزایش دهد. به حسب برخی پیمایش ها نسبت "ادراک فساد" به "تجربه و مشاهده فساد" در ایران ۷به۱ می باشد!۲ یعنی ۷برابر از درک مستند فساد، ادراک و باور به آن -بدون مستند و دلیلی خاص- بین مردم شایع است. ⬅️ با این وضعیت اگر گویندگان نتوانند خود را از حباب این تفاوت خارج کنند، احتمالا دنبال فهرست بلندی از فساد در حکومت علوی می گردند تا نتیجه مقایسه با جمهوری اسلامی حفظ شود! برای مثال نمونه هایی که در نگاه سخت گیرانه علی(ع) توبیخ، استیضاح و دستور بازرسی بوده اما هرگز در قوانین ما فساد تلقی نمی شود -بلکه بعضی رویه هم هست- در آن فهرست فساد، شمارش می شود! از مهمان شدن استاندار بصره بر یک سفره که فقرا در آن نبودند(نامه۴۵) تا تذکر گرفتن شریح برای خانه ۸۰دیناری اش (نامه۳)! و... گوینده ای مجبور میشود زیادبن ابیهِ دوره معاویه را به حساب زیادبن ابیه دوره علی(ع) -و حتی دوره امام حسن(ع)- بگذارد تا نمونه های فاسد در حکومت علوی را هم زیاد کند!۳ دیگری مجبور میشود "دوره حملات تروریستی و الغارات" بعد از صفین و خوارج -که به تصریح امام جز کوفه برایش نماند- را مثل "دوره استقرار و بسط ید امام در ولایات" بگیرد و از فرار استاندار بصره با بیت المال، نمونه از فساد در دوره علوی بگیرد؛ و حتی به خط و نشان نامه۴۱ -که تهدید به ذوالفقار است اما همزمان از عدم بسط ید امام خبر می دهد- اشاره نکند! • ظاهراً وقتی مشکل نه "رخ دادن فساد" در حکومت اسلامی بلکه "ضریب خوردن ادراک آن" و "درک سستی در برخورد با آن" است؛ تصحیح دید مردم از راه دیگری می گذرد. مثل: ۱. مطالبه #شفافیت نظام اداری (انحصارات، امتیازات، واگذاری ها، مزایا و...) برای رصد واقعی فساد، بجای معیار کردن ذهنیت ها و برساخت های رسانه ای و دشمن ساز. ۲. #تبیین درست در جهت پاره کردن حباب های کاذب در اذهان و واقعی کردن نسبت ها. رهبر انقلاب هم در دیدار امسال تصریح کردند: قوه قضائیه تصویر رسانه ای خوبی ندارد! ۳. #مطالبه برخورد فوری و کامل و غیر مبهم دستگاه قضایی با مفسدان و گزارش درست و به موقع به مردم. این سه در سیره حضرت امیر(ع) نمونه ها دارد و البته برخی از آن منبری ها هم از این حل ها گفته و می گویند. ............................ ۱. همه نتایج این پیمایش انتشار عمومی نیافته است لکن در پیمایش های مشابه میتوانید نتایج در مردم و جوانان را ببینید: https://shoaresal.ir/fa/news/118575 ۲. این هم شنیده از مقامات مسئول است! ۳. ممکن است به حسب "صفات فاعلی" زیاد بن ابیه را کارگزار ترازی برای حکومت علوی ندانیم اما در دوره ایشان "قبح فعلی" از او گزارش نشده و تا صلح امام مجتبی(ع) هم به او وفادار مانده. 📝 محسن قنبریان ۱۴۰۲/۵/۱۷ ☑️ @m_ghanbarian

قریب به ۴۴ سال از انقلاب می‌گذرد، از روز اول انقلاب یکی از شعارهای این انقلاب اسلامی استقلال خواهی بوده است. حالا اگر به یک جوان مذهبی یا طلبه ما بگویند ارتباط شعار استقلال خواهی با معارف دینی ما چیست؟! آیا شاهدی که مؤید آن باشد از آیات و روایات شنیده‌ای؟! چه پاسخی می‌دهد؟! حدود استقلال خواهی چیست؟! به نظر شما چه کسی باید در این سال‌های طولانی این مساله مهم را تبیین نظری می‌کرد؟! غیر از حوزه علمیه؟! غیر از این منابری که سالیان دراز دست ما بود. اصلا به این مساله در فضای حوزه فکر می‌شود؟! خداوند تبارک و تعالی می‌گوید: به ظالمان حق ندارید هیچ تکیه‌ای بکنید و اگر اتکایی به آنها کردید باید به انتظار آتش جهنم باشید. جز به خداوند نباید اتکاء کنید و جز خداوند سرپرست و یاری‌گری ندارید. 👈 «وَلَا تَرْكَنُوٓا إِلَى الَّذِينَ ظَلَمُوا فَتَمَسَّكُمُ النَّارُ وَمَا لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ أَوْلِيَآءَ ثُمَّ لَا تُنْصَرُونَ» (هود:۱۱۳) این آیه و آیات مشابه آن جزو قرآن نیست؟! کجای فتاوا و رساله‌های عملیه اثری از مضامین آن را می‌شود یافت؟! «امروز در دنیای کنونی، هر حرکتی، هر اقدامی، هر حرفی که در جهت استقلال سیاسی کشورها و ملّتها ‌‌[باشد]، در جهت استقلال فرهنگی کشورها و ملّتها باشد، در جهت استقلال و رشد اقتصادی کشورها و ملّتها ‌باشد...؛ هر حرکتی در این جهت عمل صالح است، حسنه است‌.» ‌۱۳۹۸/۰۸/۲۴ بیانات رهبری در دیدار مسئولان نظام. این کلام رهبری در این رابطه یک فتوای فقهی است که ما تبیینش نکردیم! 📌با شرح حال همراه شوید. @sharhe_hal

به دوستان طلبه عزیزم پیشنهاد می‌کنم این سخنرانی استاد رحیم‌پور ازغدی در مورد دو تیپ از روحانیت از منظر امام و آقا گوش کنید. @sharhehal_hoze

گفتاری در باب حکومت و حق الزام به حجاب @sharhehal_hoze

📜 نگاهی فقهی به فرآیند تحقق حجاب محسن قنبریان/ ۱۸مهر۱۴۰۱/ مدرسه تخصصی فقه امام کاظم(ع) ▫️ مقدمه • مساله، تحقق و اقامه حجاب نه صرفاً الزام! • تحقق، بمثابه یک فرآیند/ نقش فقه و برنامه. ▫️ مرحله اول 1⃣ رفع آنچه مانع تنجز تکلیف یا پیگرد است: - جهل های عذری/ شبهه/ علم یا ظن به خلاف. - شناخت موضوع در پیمایش ها و آمارها! - تفاوتهای ارشاد جاهل با امر به معروف؟ 2⃣ هنجار سازی و افزایش ارزشمندی؛ تکلیف حکومت اسلامی ! • پیمایش ها در اینباره! • دلیل اول: استدلال به موثقه مسعده/ افزایش احتمال تاثیر شرط واجب برای حکومت مردمسالار! • دلیل دوم: استدلال به صحیحه داود الرقی/ افزایش احتمال تاثیر (با معروف سازی) وظیفه حکومت اسلامی! • دلیل سوم: استدلال به مفهوم "معروف" و "عرف"(۱۹۹اعراف): - تعاریف لغوی/ تعریف علامه حلی و.../ تفسیر علامه طباطبایی/ دو روایت موید! ⬅️ جمع بندی مرحله اول از خ۸۷ نهج البلاغه! ▫️ مرحله دوم • جایگاه مردم: ولایت مُشاع طرفینی: - امر به معروفِ مولوی/ ولایت تواصی یا ولایت امر به معروف/ زن ها هم بر مردها دارند/ حتی زن بی حجاب بر مجتهد! • مستندات: تفاسیر و فقاهت ذیل ۷۱توبه: - المیزان/ اسس النظام السیاسی/ دراسات فی ولایة الفقیه ▫️ مرحله سوم • تفاهم اجتماعی در پیگردها: ۱۲ممتحنه: - بیعت تاکیدی/ متعلقِ معلوم و معروف/ سیره نبوی! • نقد تبصره۶۳۸ قانون مجازات اسلامی 🎵صوت جلسه را اینجا بشنوید: https://eitaa.com/m_ghanbarian/3428 #ارائه_تخصصی ☑️ @m_ghanbarian

بررسی فقهی و حقوقی حجاب شرعی با رویکردی بر آرای امام خمینی(س

ان شاء الله یاداشت‌هایی در باب حجاب و الزام به آن توسط حکومت خواهم نوشت و مقالاتی که اینجا گذاشتم بخشی از مباحث پشتیبان آن یاداشت‌ها است.

کار تخصصی طلبگی

✍️ مجاری علم به تکلیف... 🔻در علم اصول از مرحوم شیخ انصاری به بعد مجاری تعیین تکلیف برای مکلف را بر اساس حالات سه گانه مکلف تقسیم بندی کردند. 👈 اگر مکلف قطع یا اطمینان دارد قابل تکلیف کردن نیست، آنچه خودش به آن قطع یا اطمینان دارد را صحیح می‌داند و اگر اشتباه رفت، در پیروی از لوازم غیر شرعی و غیر عقلائی که او را به این قطع رساند، معاقب است. 👈 اگر مکلف ظن دارد یعنی احتمال قوی یا راجح دارد، اگر این ظن او از مواردی است که شارع عمل بر اساس آن را حجت می‌داند مثل خبر واحد عادل یا عمل بر اساس نظر کارشناس، عمل بر اساس این ظن حجیت دارد ولی اگر مثل حدس و گفته غیر عادل و قیاس و... است، حجیتی ندارد و ملحق به شک است. 🔻 قاعده اولیه این است که هرکس به هر مقدار که علم دارد مکلف است، در دسته بندی نمی‌توانیم از عدم علم شروع کنیم چون عدم تفصیل بردار نیست اما علم تفصیل بردار است: یک موقع علم کامل است، یک موقع کم‌تر و همراه با احتمالات خلاف. اگر احتمال خلاف نمی‌دهد، قطع است. اگر احتمال خلاف می‌دهد ولی به قدری احتمال پایین است که عقلاء به آن توجه نمی‌کنند، اطمینان است و ملحق به قطع می‌شود. اگر احتمال خلاف کم‌تر از احتمال واقع بودن در نظر شمای نوعی است اصطلاحا به آن ظن یا امارة بر واقع می‌گویند و اگر شارع به آن اعتبار(حجیت) داده است مثل واقع با آن رفتار می‌کنیم. ⁉️اینجا دو بحث مطرح می‌شود: یکی اینکه اگر کسی ظن شخصی بر خلاف آن اماره معتبره داشت، آیا باز هم آن اماره برای شخص حجیت دارد؟ دیگری اینکه آیا همه امارات معتبره نزد شارع مفید ظن نوعی هستند؟! 🔻 در هر صورت اگر چیزی نه مفید قطع یا اطمینان بود و نه شارع به آن به عنوان اماره(حکایت‌گر) بر حکم واقعی حجیت داده بود، ملحق به شک است و مهم نیست شما به آن ظن شخصی دارید یا شک، در هرصورت وارد مجاری اصول عملیه می‌شویم که دیگر ادعای عمل به واقع در آن نیست بلکه فقط ادعای برائت ذمه در عمل نسبت به آن داریم. 🔻 در فرض شک، چهار حالت برای مکلف متصور است: 👈 اگر حالت سابق برای او واضح بود و حالا به خاطر تغییر برخی شرایط شک کرده‌ است که آیا همچنان همان تکلیف سابق باقی است؟ به همان تکلیف سابق بایست عمل کرد که به آن می‌گوییم استصحاب. البته گاهی حالت سابق هست ولی لحاظ نمی‌شود مثل جایی که استصحاب عدم ازلی یا اصل مثبت باشد. 👈 اگر حالت سابق واضح نبود و کلا در اصل اینکه تکلیفی باشد یا نباشد، شک داریم؟ مجرای برائت است. 👈 اگر حالت سابق واضح نبود و میدانیم تکلیفی داریم ولی نمی‌دانیم واجب یا حرام است؟ خب کاری نمی‌شود کرد مخیریم خواستیم انجام دهیم خواستیم ترک کنیم اما در هر صورت نباید فعل یا ترک خود را به عنوان حکم واقعی شارع انجام دهیم. 👈 اگر حالت سابق واضح نبود و میدانیم تکلیفی داریم ولی نمی‌دانیم واجب است یا مستحب یا می‌دانیم باید ترک کنیم ولی نمی‌دانیم حرام است یا مکروه، در اینجا بایست احتیاط کرد الا در برخی موارد که از وجوب احتیاط خارج شده است اما آن موارد مثلا مثل شبهه غیر محصوره اینها به واسطه حکم ثانوی مثل مستلزم حرج بودن خارج شده‌اند و اشکالی به دسته بندی کلی ما وارد نمی‌کند. 👈 با شرح حالی از حوزه همراه شوید. @sharhehal_hoze

✍️ توضیح روش‌های جمع عرفی (تخصیص، تخصص، ورود و حکومت) 🔻دو دلیل که هر دو معتبر هستند و به یک امر واحد می‌پردازند اما دو مضمون متنافی دارند یا قابل جمع عرفی هستند یا خیر. در صورت عدم امکان جمع عرفی بحث تعادل و تراجیح مطرح می‌شود، که چه‌کنیم؟! قائل به تساقط هر دو دلیل شویم؟ یکی را بر دیگری مقدم کنیم؟ چطور؟ و... اما اگر دو دلیل در عین وجود نوعی از تنافی قابل جمع عرفی هستند ۳ روش برای این جمع وجود دارد: ✅ روش اول: یک دلیل دیگری را تخصیص می‌زند، مثل اینکه یک دلیل می‌گوید: «اکرم العالم»، دلیل دوم می‌گوید: «لاتکرم الفاسق من العلماء»، در اینجا لسان تعارض وجود دارد و دلیل دوم که خاص و مقیدتر از دلیل اول است، موضوع دلیل اول را تخصیص به علماء عادل می‌زند. 📌 البته طردا للباب اینجا برای اینکه تفاوت تخصیص و تخصص مشخص شود، تخصص را هم توضیح می‌دهند. وقتی که موضوع یک دلیل تخصصا از موضوع دلیل دیگر خارج باشد، یعنی عقلا اصلا تنافی وجود ندارد که نیاز به جمع عرفی باشد و هرکدام از ادله یک موضوع مستقل از یکدیگر دارند، در اینجا می‌گوییم موضوع این دلیل تخصصا از آن دلیل خارج است. مثل اینکه یک دلیل می‌گوید: «اکرم العالم»، دلیل دوم می‌گوید: «لاتکرم زیدٌ الجاهل». ✅ روش دوم: یک دلیل وارد بر دلیل دیگر شود، ورود چیزی شبیه به تخصص است، یعنی تنافی دو دلیل به واسطه اختلاف موضوع بر طرف می‌شود اما فرقش اینجاست که باید شارع مطلبی را بگوید تا این تمایز پدید آید. مثلا یک دلیل می‌گوید: «اکرم العالم»، دلیل دوم که حکم عقل باشد می‌گوید: «وقتی دلیلی نسبت به اکرام عادل وجود ندارد، حکم به برائت می‌شود». در اینجا با آمدن «اکرم العالم» از سوی شارع دیگر موضوع حکم عقل که «عدم الدلیل» باشد، تخصصا کنار می‌رود و دیگر موضوعی برای دلیل دوم نیست. این اتفاق را می‌گویند وارد شدن یک دلیل بر دیگری که مثال مشهور آن هم وارد شدن امارات معتبره شرعی بر اصول عملیه عقلی برائت، احتیاط و تخییر است. وقتی دلیل معتبر شرعی داریم عملا موضوع احتیاط عقلی که «عدم مؤمن من العقاب» باشد و موضوع تخییر که «عدم رجحان یک طرف بر دیگری» باشد، رفع می‌شود. ✅ روش سوم حکومت است، در اینجا یک دلیل مفسر دلیل دوم می‌شود و سه حالت: مفسر موضوع، مفسر متعلق حکم و مفسر خود حکم دارد. نکته مهم این است که تفسیر یک دلیل اگر به بیان شارع باشد می‌شود حکومت و اگر به حکم عقل باشد همان تخصص است. 👈 مثال مفسر موضوع: یک دلیل می‌گوید: «اکرم العالم» و دلیل دوم می‌گوید: «العالم الفاسق لیس بعالم»، در اینجا دلیل دوم تفسیر می‌کند که منظور از العالم در دلیل اول مضیق‌تر از مطلق علماء است. گاهی هم ممکن است دلیل دوم موضوع دلیل اول را توسعه دهد، مثلا دلیل دوم می‌گوید: «العامی العادل عالم» اینجا موضوع العالم در دلیل اول به «عالم و عامی عادل» توسعه یافت. 👈مثال مفسر متعلق حکم: در مثال قبل حکم: وجوب و متعلق آن: اکرام است و اگر دلیل دوم چنین باشد: «المشی وراء الانسان لیس اکرامه» در حالی که عرف این را اکرام می‌داند، با این دلیل جدید از سوی شارع، این مورد از اکرام عرفی اعتبارا خارج شد و متعلق حکم مضیق شد، برای توسعه متعلق حکم نیز مثلا دلیل دوم بگوید: «مجرد السلام اکرام» درحالی که فرضا عرف این را اکرام نمی‌داند ولی دلیل دوم به اعتبار بیان شارع آن موضوع عرفی را توسعه داد. 👈 مثال مفسر حکم: مثلا دلیل اول می‌گوید: «عندما تفطر فاعتق رقبة» در اینجا حکم: وجوب و متعلقش: عتق رقبه است و دلیل دوم می‌گوید: «المراد منه افطار صیام الرمضان»، در نتیجه دلیل دوم، حکم وجوب عتق رقبه را مضیق به مورد افطار روضه ماه رمضان می‌کند. مثال برای توسعه حکم نیز مثل اینکه دلیل اول گفته است: «عندما لاتعرف الحکم الشرعي فاسأل من اهله» سپس در دلیل دوم گفته است: «ذکر الحکم الشرعی من باب المثال» اینجا دلیل دوم حکم لزوم سوال کردن هنگام عدم علم به حکم شرعی را به لزوم سوال کردن در هر مسأله‌ای که بنای بر عمل در آن داریم، توسعه می‌دهد. 📌 با شرح حالی از حوزه همراه شوید. @sharhehal_hoze

یکی از دوستان مفهموم شناسی جالبی از اصطلاح نفاق و منافق در قرآن و تطبیق کنونی آن انجام داده بودند که خدمتتان تقدیم می‌کنم.👇 🔸 مفهوم‌شناسی نفاق در قرآن. یکی از تلقی‌های اشتباه از مفاهیم قرآنی، تلقی اشتباه بسیاری از ما از مفهوم نفاق و منافق در قرآن کریم است. بسیاری تصور می‌کنند که منظور از آن جریان نفاقی که در قرآن بارها به آن اشاره شده و یکی از آسیب‌های اصلی جامعۀ ایمانی شمرده شده است، منافقین پنهان‌کاری هستند که تظاهر به انقلابی‌گری می کنند اما در باطن، ضدانقلاب هستند! البته که این نیز یکی از مصادیق نفاق است اما با بررسی آیات مختلف قرآن در مورد جریان نفاق در جامعۀ ایمانی، تصویر دیگری از این جریان به چشم انسان می‌آید. قرآن را ملاحظه بفرمایید. مثلا در ابتدای سوره‌ی بقره که جریان نفاق را توضیح می‌دهد، اصلاً از یک گروه و سازمان مخفی صحبت نمی‌کند! بلکه دارد از جریانی صحبت می‌کند که همه آنها را می‌شناسند تا جایی که رفتارهای مخرب آنها، مورد اعتراض مؤمنین واقعی هم قرار می‌گیرد: (اذا قیل لهم لا تفسدوا فی الارض ...) یا در سوره‌ی برائت که مفصلاً در مورد روحیات و رفتارهای منافقین بحث می‌کند، تصویری که از آنها ارائه می‌دهد، تصویر یک گروه مخفی که مثلا ریش دارند اما باطناً ضدانقلاب هستند، نیست. بلکه تصویر یک «جریان شناسا» نزد عموم مسلمین است. (ر.ک: تفسیر سورۀ برائت، رهبر معظم انقلاب.) به طور کلی، نفاق ارتکازی ما با نفاقی که قرآن به عنوان دشمن مهم جامعه اسلامی معرفی می‌کند، #اشتراک_لفظی است. منفاقان معرفی شده در قرآن، عمدتاً چیزی شبیه به جریانات لیبرال در جامعۀ کنونی ما هستند. @sharhehal_hoze

حجیت روایات کتاب شریف کافی(بخش اول) (ذکری 70) - مدرسه فقهی امام محمد باقر علیه السلام https://mfeb.ir/home/70-7/

این ارائه آیت‌الله شب‌زنده‌دار جهرمی حفظه الله در مورد چرایی اعتماد ایشان به روایات کتاب کافی است. با همین مبنا به مرسلات مرحوم صدوق که با تعبیر قال آمده است نیز می‌توان اعتماد کرد. بالاتر از این مبنا در اعتماد، حرف کسانی است که از باب قرائن خارجی به روایات یا کتب اعتماد می‌کنند، مثلا برخی می‌گویند: سبک شیعه در اعتماد به کتب و نسخه برداری فراوان از کتب مورد اعتماد شیعه و انتشار آن در بین علمای شیعه چیزی شبیه به اعتماد به کتب بعد از گسترش صنعت چاپ بوده است که کسی بعد از گسترش صنعت چاپ دیگر به سند، از آن زمان به بعد سند را توجه خاصی جز از باب تبرک نمی‌کند، آنها بعد از آوردن روایاتی که توصیه به نوشتن دارد و ارائه قرائن تاریخی در مورد استنساخ زیاد کتب و تکثیر آنها، به اطمینان می‌رسند که در زمان مرحوم کلینی، صدوق و طوسی این کتاب‌هایی که به نام «اصول اربعة معة» در اختیار آنها بوده است در کنار سند، به واسطه این قرینه بسیار مهم که نسخه برداری از این کتب زیاد رخ داده است، آنها به کتاب موجود در دست خودشان اعتماد می‌کرده‌اند و آنها را مطابق همان کتابی که نویسنده اول تحریر کرده بوده است، می‌دانسته‌اند. فلذا این افراد با این مبنا به همه کتب اربعه و برخی کتب دیگر روایی اعتماد می‌کنند. حداقل این است که وقتی این قرائن را بشنویم احتمال حسی بودن اعتماد اصحاب به صحت صدور روایات زیاد می‌شود و راحت‌تر می‌شود به شهادت مثل مرحوم کلینی در مقدمه کتاب کافی: «إِنَّكَ تُحِبُّ أَنْ یَكُونَ عِندَكَ كِتَابٌ كَافٍ یُجْمَعُ فِیهِ‏ مِنْ جَمِیعِ فُنُونِ عِلْمِ الدِّینِ، ... وَ یَأْخُذُ مِنْهُ مَنْ یُرِیدُ عِلْمَ الدِّینِ وَ الْعَمَلَ بِهِ بِالْآثارِ الصَّحِیحَةِ عَنِ الصَّادِقِینَ علیهم السلام وَ السُّنَنِ الْقَائِمَةِ الَّتِی عَلَیْهَا الْعَمَلُ، وَ بِهَا یُؤَدَّى‏ فَرْضُ اللَّهِ – عَزَّ وَ جَلَّ – وَ سُنَّةُ نَبیِّهِ صلى الله علیه و آله‏. وَ قُلْتَ: لَوْ كَانَ ذلِكَ، رَجَوْتُ أَنْ یَكُونَ ذلِكَ‏ سَبَباً یَتَدَارَكُ اللَّهُ تَعَالى‏ بِمَعُونَتِهِ وَ تَوْفِیقِهِ إِخْوَانَنَا وَ أَهْلَ مِلَّتِنَا، وَ یُقْبِلُ بِهِمْ إِلى‏ مَرَاشِدِهِم... وَ قَدْ یَسَّرَ اللَّهُ- وَ لَه الْحَمْدُ- تَأْلِیفَ مَا سَأَلْتَ وَ أَرْجُو أَنْ یَكُونَ بِحَیْثُ تَوَخَّیْت‏» یا تعبیر «قال» مرحوم صدوق در مرسلات ایشان که در حکم شهادت است، اعتماد کرد. البته شاید بد نباشد که به این مبنای آیت‌الله شب زنده‌دار حفظه الله این تکمله زده شود که جایی که ما خودمان دسترسی داریم برای بررسی یک مطلب و همان قرائن حسی شهادت دهنده برای ما نیز موجود است دیگر نمی‌توان به شهادت یک عدل اعتماد کرد، چون مثلا به یاد دارم ایشان در درس یک جا به شهادت امام خمینی در مورد یک مطلب اعتماد کردند در حالی که خود ایشان در عرض امام محسوب می‌شدند و می‌توانستند عین ایشان همان بررسی را بکنند، اگر این مبنای ایشان را تا اینجا پیش آوردیم، تالی فاسدهایی دارد منجمله اینکه تعمیق و بررسی جدید و ارزیابی در علوم و کارها را باید تعطیل کرد و متوقف شد. @sharhehal_hoze

📖 مرور ادبیات ۱: تجزیه و شناخت افعال 🔻در شناخت یک فعل باید به ۶ نکته دقت داشته باشیم: 1. حروف اصلی فعل چیست؟ حروف اصلی بیانگر ماده فعل است که ریشه معنایی فعل از آن فهمیده می‌شود: اگر حروف اصلی ۳ تایی بود: ثلاثی است و اگر ۴ تایی بود رباعی است. حروف زائد بر این حروف اصلی اگر وجود دارد، فعل ما می‌شود: «مزید» و اگر ندارد، می‌شود: «مجرد» پس فعل از نظر حروف اصلی و زائد به چهار گروه تقسیم می‌شود: ثلاثی مجرد – ثلاثی مزید و رباعی مجرد و رباعی مزید. 2. زمان فعل چیست؟ فعل یا ماضی یا مضارع (حال و آینده) یا امر است. 3. فعل سالم است یا نا سالم؟ فعل سالم در مقابل ناسالم مشخص می‌شود، فعل ناسالم در تغییرات صرفی، قواعد خاص خودش را دارد و به سه قسم تقسیم می‌شود: یا مهموز است، یعنی: در حروف اصلی آن همزه وجود دارد، یا مضاعف است، یعنی حروف اصلی تکراری دارد، مثل: مدد، یا عله است و در حروف اصلی آن حداقل یکی از حروف واو-الف-یاء وجود دارد. یک فعل می‌تواند هم مهموز، هم مضاعف و هم عله باشد مثل: «أأو» که در صیغه‌های مختلف و زمان مختلف قواعد مختلف صرفی روی آن انجام می‌شود، مثلا: از همین ماده «أَوَيْتُ عن كذا» یعنی: تَرَكْتُ العَمَلَ و رَجَعْتُ إلى مَأْوَايَ. 4. فعل لازم است یا متعدی؟ اگر معنای فعل بدون وجود مفعول کامل است و نیازی به بیان مفعول نیست، مثل: «ذَهَبَ علیٌ» فعل لازم است، شما می‌گویی: علی رفت و کلام شما تمام شد و نیازی به مفعول نداری؛ اما اگر گفتی: «أَذهَبَ علیٌ» یعنی علی بُرد، مخاطب برایش سوال می‌شود چه کسی را بُرد؟ این یعنی فعل متعدی شده است و نیاز به بیان مفعول دارد: «أَذهَبَ علیٌ زیداً» علی زید را برد. 5. فعل معلوم است یا مجهول؟ اگر بخواهیم در فعل متعدی فاعل را بیان نکنیم و فقط بگوییم این اتفاق برای مفعول افتاده است ولی فاعل را نمی‌دانیم کیست؟ یا نمی‌خواهیم بگوییم، در اینجا فعل «متعدی و معلوم» را «مجهول» می‌کنیم و مفعول را جای فاعل می‌نشانیم. مثلا «علی زید را برد» می‌شود: «زید برده شد»: «أُذهِبَ زیدٌ». 6. فعل مثبت است یا منفی؟ اگر فعل دلالت بر انجام شدن و خواستن می‌کند مثبت است و اگر دلالت بر نفی و ترک می‌کند منفی است، فعل ماضی و مضارع با آمدن ادات نفی مثل ما و لا و لم و... منفی می‌شوند و فعل امر با تغییر در هیأت آن به نهی تبدیل شده و منفی می‌شود. مثال برای تطبیق: نَصَرَ: به معنای کمک کرد فعل ثلاثی مجرد، ماضی، سالم، متعدی، معلوم، مثبت است. لا أنصرفُ: به معنای منصرف نمی‌شوم (برنمی‌گردم)، ثلاثی مزید، مضارع، سالم، لازم، معلوم، منفی است. #ادبیات @sharhehal_hoze

♨️ #تمهیدیه_خارج_اصول 4 ♨️ 🏷 خلاصه اقوال اصولیین در بحث برائت 🎞 بررسی احادیث «الناس فی سعة ما لا یعلمون» 🔹بررسی سندی و صدوری 🔸بررسی دلالی: ➖نظر شیخ انصاری ره ➖نظر مرحوم آخوند ره ➖نظر مرحوم نائینی ره ➖نظر آیةالله خویی ره ➖نظر امام خمینی ره 📲 @Lakaliabadi •┄┅═l✧ سایت • ایتـــا • آپارات ✧l═┅┄•

حجة الاسلام و المسلمین لک آبادی از روحانیون فاضل از نسل اول مدرسه تخصصی فقه و اصول امام حسن عسکری علیه السلام هستند. (بنده هم در همان مدرسه تحصیل کرده‌ام و هم‌اکنون فعالیت‌هایی دارم.) مطالب علمی خوبی روی کانالشان می‌گذارند، صوت تدریس‌ها و... اخیرا چند روز وقت گذاشتم و بحث برائت را از دروس یکی از مراجع معاصر مطالعه کردم، این بخش از تدریس ایشان را بعد از آن مطالعه گوش کردم، خیلی خوب و دقیق بزنگاه‌های بحث را مطرح می‌فرمایند. مباحث ایشان به ویژه برای مرور یا پیش مطالعه مباحث بسیار خوب است‌.

این پست بازخوردهای مختلفی داشت. مواردی که اشکال شده بود عبارتند از: بی‌حجابی خارج از عرف معنا ندارد، کبیره شدن گناه با استصغار آن یا اعلان آن از باب حکم ثانوی، معنا ندارد، مدارا با هیچ گناهی وجهی ندارد و آخرینش نیز اینکه تعزیر با نهی از منکر حکومت ارتباطی ندارد. هنگام نوشتن متن به همه این موارد توجه داشتم و پیش از این مطالعاتی در خصوص آنها داشته‌ام. ان شاء الله در حد وسع خودم این مطالب را مستندتر و تفصیلی‌تر در اینجا دنبال می‌کنم.👇 @sharhehal_hoze

بی‌حجاب خارج از عرف یکی از اشکالاتی که به متن اخیر شده بود اینکه بی‌حجابی، بی‌حجابی است و بی‌حجابی خارج از عرف یا معنا نمی‌دهد یا در مواجه فقهی با آن تفاوتی وجود ندارد. عرض بنده در متن این بود که در شیوه اجرا، حکومت نسبت به آن مواردی از خلاف قانون یا شرع که متعارف جامعه است عملا نمی‌تواند برخوردی کند و همیشه مدل مبارزه با جرائم و گناهان برای کنترل عرف و پیش‌برد آن به سمت اصلاح، با کار کردن روی موارد هنجار شکن اجتماعی است چون در این موارد اکثریت جامعه مقابل شما نیست و شما قدرت برخورد دارید اما وقتی روی چیزی دست بگذارید که اکثریت جامعه با شما موافق نیست عملا نمی‌توانید به نتیجه‌ای برسید. مثلا پلیس وقتی می‌خواهد با سرعت غیر مجاز مبارزه کند یک حدی می‌گذارد مثلا ۸۰ کیلومتر در ساعت اما تا حدودی بالاتر از آن حتی تا ۱۰۰ را هم معمولا جریمه نمی‌کند چون اکثریت بین این بازه ۸۰ تا ۱۰۰ می‌روند، اگر همه را جریمه کنند باید با همه درگیر شوند و اعتراض عمومی بلند می‌شود یا همه می‌ریزند روی سر آنها که چرا ما را جریمه کرده‌اید و... عوضش می‌آید با آنهایی که بالای ۱۰۰ کیلومتر حرکت می‌کنند برخورد می‌کند، اینگونه می‌تواند سرعت غیر مجاز را کنترل کند یا مثلا وقتی می‌خواست برای کلاه کاسکت نداشتن یا کمربند نبستن مردم به نتیجه برسد ابتدا در کنار فرهنگ‌سازی و تبلیغات روی موارد خاص دست گذاشت مثلا کلاه نداشتن و کمربند نبستن در سرعت بالا یا اتوبان، بعد اندک اندک موارد شهری را هم اعمال قانون کرد تا این مطلب جا افتاد. در امر به معروف و نهی از منکر هم اگر حکومت به دنبال نتیجه گرفتن و محقق شدن است در مرحله اجراء بایست از موارد هنجار شکن شروع کند و بحث فعلی دولت هم در قضیه برخورد با بی‌حجابی مبنی بر برخورد با موارد هنجار شکن است و با آن زنی که مثلا اندکی از مویش مثل کثیری از جامعه پیدا است برخورد نمی‌کند بلکه با آنی که برهنگی خارج از عرف دارد برخورد می‌کند. اگر با زنی که حجابش مثل ۸۰ درصد جامعه است بخواهد برخورد کند همه حتی مذهبی‌ها می‌گویند اینکه حجابش خیلی عادی بود! در اینکه همه موارد از بی‌حجابی مصداق گناه است شکی نیست، در اینکه نسبت به موارد جزئی از بی‌جابی و گناه نیز ما باید حساس باشیم و در صورت وجود شرایط تذکر دهیم شکی نیست اما مساله‌ای که در یاداشت اخیر اشاره شده شیوه اجراء و مدیریت نهی از منکر از سوی حکومت است. حکومت چگونه باید عمل کند؟ برخی اشکال کرده بودند که بی‌حجابی گناه صغیره است و حکومت نمی‌تواند از باب تعزیر با آن برخورد کند چون تعزیر در گناهان کبیره است، بنده متذکر شدم که بی‌حجابی اگر همراه با استصغار یا اصرار باشد ولو ابتدا گناه صغیره است اما در ادامه از باب حکم ثانوی، مصداق گناه کبیره‌ای می‌شود که تعزیر بر آن جایز است. اما در هر صورت اگر کسی این را نپذیرد اشکال ندارد چون مسئله حکومت در برخورد با بی‌حجابی در زنان بی‌حجاب خارج از عرف است، یعنی زنانی که مقدار عدم پوشش آنها را اکثریت جامعه قبیح می‌دانند و نوع پوشش آنها منافی عفت عمومی و هنجار شکنی است، در این مصادیق علاوه بر تطبیق عناوین ثانوی چون استصغار و اصرار بر گناه عناوین دیگری چون تهتک و تجاهر به فسق نیز بر عمل آنها صدق می‌کند. ممکن است کسی بگوید مقوم معنای تهتک و تجاهر چیزی است که عرف آن را فسق و پرده‌دری می‌داند، تعبیر تهتک و تجاهر حقیقت شرعیه ندارند بلکه به فهم عرف حواله داده شده است پس تطبیق آن در مواردی که ولو شارع آن را مصداق فسق دانسته ولی قبح آن برای جامعه جا نیافته است، صحیح نبیست چراکه حالا که عرف آن عمل را فسق نمی‌داند با اقدام علنی به آن، مصداق تجاهر و تهتک به فسق محقق نمی‌شود، البته ممکن است در این اشکال خدشه شود ولی در هر صورت در مواردی که محل بحث حکومت است یعنی موردی را که جامعه نیز هنجار شکنی و فسق می‌داند عنوان تهتک و تجاهر به فسق قطعا صادق است. الکلام در اینکه صدق عناوین تهتک، و تجاهر به فسق و استصغار ذنب و اصرار بر گناه موجب کبیره شدن آن نمی‌شود. در پست بعد به آن می‌پردازم👇 @sharhehal_hoze

کبیره بودن بی‌حجابی خارج از عرف در متن اخیر ادعا شده بود اگر کسی رعایت نکردن برخی از حدود شرعی حجاب که متعارف جامعه است را مصداق گناه صغیره نداند و اصرار بر آن و استصغار آن را چون قبح آن مطلب برای عموم جا نیفتاده است مخل کبیره شدن این گناه صغیره بداند. اما در مواردی که محل بحث حکومت برای برخورد با مصادیق نامتعارف کشف حجاب است یعنی مواردی که جامعه نیز پوشش آنها را خارج از عرف و هنجار شکن می‌داند نمی‌تواند انکار کند که قبح این موارد برای جامعه جا افتاده است. اگر افراد در این موارد ادعای جهل به حکم کنند قابل پذیرش نیست و عناوین ثانویه جدیدی علاوه بر اصرار بر ذنب و استصغار ذنب بر این قسم از موارد منطبق است و آن تجاهر به فسق و تهتک است. فقها در جواز تعزیر بر گناهان کبیره توسط حاکم متفق هستند و همینکه جواز ثابت شود برای شرعی بودن اقدام حکومت در تعزیر این مصادیق کافی است اما الکلام که این عناوین موجب کبییره شدن می‌شوند یا خیر؟! یکی از ملاک‌های ذکر شده برای کبیره شدن گناه، بزرگ شمرده شدن یک گناه در کتاب و سنت و قرار دادن آثار تنبهی خاص برای آنها است، دیگری عظیم بودن یک گناه نزد اهل شرع است. مثلا مرحوم سید یزدی در عروة الوثقى چنين می‌فرمایند: «المعصية الكبيرة هى كل معصية ورد النص بكونه كبيرة كجملة من المعاصى المذكورة فى محلها او ورد التوعيد بالنار عليها فى كتاب او السنة صريحا او ضمنا او ورد فى الكتاب او السنة كونه اعظم من احدى الكبائر المنصوصة او الموعود عليها بالنار او كان عظيمة فى انفس اهل الشرع». مصادیق تهتک و تجاهر به فسق در محل بحث نیز هم از جمله موارد گناه بزرگ نزد اهل شرع است و هم از جمله مواردی است که در کتاب و سنت برای آنها عقوبت‌های خاص ذکر شده است. از امام صادق(ع) روایت است: «اذا جاهر الفاسق بفسقه فلا حرمة له و لا غيبة». در روایت از حضرت امیر(علیه السلام) است که: «إيّاكَ و المجاهَرَةَ بالفُجورِ فإنّها مِن أشَدِّ المَآثِمِ» و تعبیر سخت‌ترین گناهان ملازم با وجود توعید بالنار است. خلاصه اینکه لازم نیست حتما یک گناه با لفظ کبیره در کتاب و سنت ذکر شده باشد بلکه از نوع تعابیر کتاب و سنت و توعید بر عذاب می‌توان حکم به کبیره بودن یک گناه کرد. البته یک نکته‌ای اینجا ممکن است گفته شود که کبیره واقعی با کبیره اصطلاحی فرق می‌کند و این مطلب را شهید دستغیب در جلد دوم کتاب گناهان کبیره خود در ابتدای آغاز بحث از گناهان کبیره اصطلاحی در بحث اصرار بر صغیره مطرح کرده‌اند و فرموده‌اند احکام مترتب بر کبیره واقعی بر کبیره اصطلاحی مترتب نیست و فقط از نظر شدت عذاب کبیره اصطلاحی شبیه به کبیره واقعی است، پس اگر این حرف را بپذیریم دیگر بر مبنای فقهایی که احکام کبیره واقعی را بر کبیره اصطلاحی مترتب می‌دانند یا فقهایی که تعزیر بر گناهان صغیره را هم جایز می‌دانند مطلب صحیح است. نکته بعد اینکه برای جواز تعزیر حکومت در موارد گفته شده در متن به نهی از منکر مؤمنین وقتی تمکن پیدا کنند اشاره شده بود. چرا؟ چون تعزیر توسط حاکم در واقع مرحله عملی اجرای نهی از منکر است که بعد از طی مراتب آن صورت می‌گیرد و برای موارد غیر متعارف بی‌حجابی، مفروض این است که مراحل قبلی نهی لسانی توسط حکومت صورت گرفته است و قبح آن جا افتاده است و فرد نسبت به رعایت آن جاهل نیست. در ادله تعزیر به اینکه تعزیر از باب مرحله عملی نهی از منکر است اشاره شده است. در متن اخیر اشاره‌ای نیز به بحث مدارا شده بود که به آن اشکال کرده بودند و توضیح بیشتر آن را در ادامه می‌آورم.👇 @sharhehal_hoze

ارتباط مدارا با نهی از منکر چیست؟ یک بحثی را برخی مثل آیت‌الله حائری شیرازی دارند که در نهی از منکر به آنچه متعارف جامعه است نمی‌شود نهی کرد و در این مرحله باید فرهنگ سازی کرد، آن مواردی را می‌شود که نهی از منکر کرد که عرف با شما همراه باشند. این حضرات برای توضیح مطلب خود معنای معروف و منکر در آیات امر به معروف و نهی از منکر را نه به معروف و منکر دینی بلکه به معروف اجتماعی بازمی‌گرداندد و فقها به آنها اشکال می‌کنند که این مطلب صحیح نیست و معروف و منکر منظور معروف و منکر نزد شرع است نه نزد عرف. اما عرضی که بنده اینجا دارم این مطلب نیست بلکه می‌گویم معروف و منکر همان معروف و منکر نزد شارع است و اگر جایی شرایط امر به معروف و نهی از منکر مثل علم و جهل امر و نهی کننده و امر و نهی شونده و احتمال تاثیر و... وجود دارد شما حتی به موارد متعارف از گناه نیز باید امر و نهی کنی. عرض بنده این است که در اجتماع وقتی مصادیق مختلف از گناه وجود دارد و شما می‌خواهی امر و نهی کنی نمی‌توانی که زندگی را تعطیل کنی و شب و روز فقط امر و نهی کنی، عملا هم اگر با همه درگیر شوی، همه علیه شما می‌شوند و نتیجه نمی‌گیری پس حالا که می‌خواهی به برخی از موارد امر و نهی کنی آن مواردی که جامعه نیز با شما همراه هستند که قبیح است آنها را باید در اولیت قرار داد چون امر و نهی نسبت به همه در توان و قدرت من نیست. ممکن است کسی بگوید شما آن مواردی که با آن مواجه می‌شوی را در اولیت قرار بده اما اولا همان مواردی که با آن مواجه می‌شوم هم همینطور است و مجبورم شدید‌ترهایش را انتخاب کنم ولی بحث ما الان از منظر حکومت است که می‌خواهد به جامعه به عنوان یک کل و برنامه ریزی برای آن توسط نیروهایش فکر کند، است نه فرد، در اینجا می‌گوئیم شما کدام موارد را مدارا و اغماض می‌کنی و کدام موارد را مدارا نمی‌کنی و نهی از منکر می‌کنی؟ آن‌هایی که قدرت داری، کدام را قدرت داری؟ مواردی که خارج از اکثریت هستند و آنها عملا کسانی هستند که هنجار شکنی می‌کنند. وقتی روایات مختلف در نوع برخورد با دشمنان و مخالفان و افراد کم ایمان را نگاه می‌کنیم می‌بینیم در اکثر آنها رعایت کردن ظرفیت فهم مخاطب و مطرود نکردن خود با اغماض از برخی گناهان در آنها وجود دارد و فقط به برخی از آنها در اینجا اشاره می‌کنم. 👈 به نقل از ابو بكر حضرمى: برادرم علقمه به امام باقر عليه السلام عرض كرد كه من مى گويم : براى على، با مردم بايد جنگيد. امام باقر عليه السلام به من فرمود: به نظرم اگر تو بشنوى كه كسى على عليه السلام را دشنام مى دهد و بتوانى بينى اش را قطع كنى اين كار را مى كنى. عرض كردم : آرى . حضرت فرمود : امّا اين كار را مكن. «ثُمَّ قالَ : إنّي لَأَسمَعُ الرَّجُلَ يَسُبُّ عَليّاً و أستَتِرُ مِنهُ بِالسّارِيَةِ ، فَإذا فَرَغَ أتَيتُهُ فَصافَحتُهُ» سپس فرمود: من مى شنوم كسى به على ناسزا مى گويد . از او در پناه ستونى پنهان مى شوم و چون ناسزا گويي‌هايش تمام شد پيش او مى روم و با وى دست مى دهم. 👈 از پيامبر خدا صلى الله عليه و آله: «إنَّ الأنبِياءَ إنّما فَضَّلَهُمُ اللّهُ عَلى خَلْقِهِ بِشِدَّةِ مُداراتِهِم لِأعداءِ دِينِ اللّه، و حُسنِ تَقِيَّتِهِم لِأجلِ إخوانِهِم في اللّه» خداوند از اين رو پيامبران را بر ديگر مردمان برترى داد كه با دشمنان دين خدا بسيار با مدارا رفتار مى‌كردند و براى حفظ برادران همكيش خود، نيكو تقيه مى‌كردند. 👈 از امام على عليه السلام روایت است: «لَيسَ الحَكيمُ مَن لَم يُدارِ مَن لا يَجِدُ بُدّاً مِن مُداراتِهِ» فرزانه نيست آن كه مدارا نكند با كسى كه چاره اى جز مدارا كردن با او نيست. 👈 از امام باقر عليه السلام: «فِي التَّوراةِ مَكْتوبٌ فيما ناجَى اللّه ُ عزّ و جلّ بِه موسَى بنَ عِمرانَ عليه السلام: يا موسى! اُكتُمْ مَكتومَ سِرّي في سَريرَتِكَ و أظهِرْ في عَلانِيَتِكَ المُداراةَ عَنّي لِعَدُوّي و عَدُوِّكَ مِن خَلْقي و لا تَستَسِبَّ لي عِندَهُم بِإظهارِ مَكتومِ سِرّي فَتُشرِكَ عَدُوَّكَ و عَدُوّي في سَبّي. از جمله نجواهاى خداوند عزّ و جلّ با موسى بن عمران كه در تورات نوشته شده است [ اين است كه ]: اى موسى! رازِ پنهانِ مرا در دل خويش نهان دار و در آشكار با دشمن من و دشمن خودت مدارا كن و با فاش كردن رازِ نهان من، باعث ناسزاگويى آنان به من مشو كه در آن صورت در ناسزاگويى به من، با دشمن من و دشمن خودت شريك گشته اى. و خلاصه برای این مطلب که توضیح داده شد به نکاتی چون «عدم انفرار ناس عن الدین» نیز می‌شود استناد کرد. @sharhehal_hoze