🔵 ظهور عرفان در اسلام 🔰علامه طباطبایی (ره) 🔸در ميان صحابه پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله (كه نزديك به دوازده هزار نفر از ايشان در كتب رجال ضبط و شناخته شده‌اند) تنها #على عليه السلام است كه بيان بليغ او از حقايق عرفانى و مراحل حيات معنوى به ذخاير بيكرانى مشتمل است و در آثارى كه از ساير صحابه در دست است خبرى از اين مسائل نيست.در ميان ياران و شاگردان او كسانى مانند #سلمان_فارسى و #اويس_قرنى و #كميل_بن_زياد و #رشيد_هجرى و #ميثم_تمار پيدا مى‌شود كه عامه عرفا كه در اسلام به‌وجود آمده‌اند ايشان را پس از على عليه السلام در رأس سلسله‌هاى خود قرار داده‌اند و پس از اين طبقه كسان ديگرى مانند #طاوس_يمانى و #مالك_بن_دينار و #ابراهيم_ادهم و #شقيق_بلخى در قرن دوم هجرى به‌وجود آمده‌اند كه بى اين‌كه به عرفان و تصوف تظاهر كنند درزىِّ زهاد و پيش مردم،اولياى حق و مردان وارسته بودند ولى در هر حال ارتباط تربيتى خود را به طبقه پيشين خود نمى‌پوشانيدند. 🔸پس از اين طبقه،طايفه ديگرى در اواخر قرن دوم و قرن سوم مانند بايزيد بسطامى و معروف كرخى و جنيد بغدادى و نظايرشان به‌وجود آمدند كه به سيرو سلوك عرفانى پرداختند و به عرفان و تصوف تظاهر نمودند و سخنانى به عنوان كشف و شهود زدند كه به واسطه ظواهر زننده‌اى كه داشت فقها و متكلمين وقت را برايشان مى‌شورانيد و در نتيجه مشكلاتى برايشان به‌وجود مى‌آورد و بسيارى از ايشان را به دخمه زندان يا زير شكنجه يا پاى دار مى‌كشانيد. 🔸با اين همه در طريقه خود در برابر مخالفين خود سماجت كردند و بدين ترتيب روز به روز،طريقت در حال توسعه بود تا در قرن هفتم و هشتم هجرى به اوج وسعت و قدرت خود رسيد و پس از آن نيز گاهى در اوج و گاهى در حضيض،تاكنون به هستى خود ادامه داده است. اكثريت مشايخ عرفان كه نام‌هايشان در تذكره‌ها ضبط شده است به حسب ظاهر مذهب تسنن را داشته‌اند و طريقت به شكلى كه امروز مشاهده مى‌كنيم (مشتمل به يك رشته آداب و رسومى كه در تعاليم كتاب و سنت خبرى از آنها نيست) يادگار آنان مى‌باشد اگر چه برخى از آداب و رسوم شان به شيعه نيز سرايت نموده است. 🔸چنان‌كه گفته‌اند جماعت بر اين بودند كه در اسلام برنامه براى سير و سلوك بيان نشده است بلكه طريق معرفت نفس طريقى است كه مسلمين به آن پى برده‌اند و مقبول حق مى‌باشد مانند طريق رهبانيت كه بى اين‌كه در دعوت مسيح عليه السلام وارد شده باشد،نصارى از پيش خود درآوردند و مقبول قرار گرفت. 🔸از اين روى هر يك از مشايخ طريقت آنچه را از آداب و رسوم صلاح ديده در برنامه سير و سلوك گذاشته و به مريدان خود دستور داده است و تدريجاً برنامه وسيع و مستقلى به‌وجود آمده است. 🔸مانند مراسم سرسپردگى و تلقين ذكر و خرقه و استعمال موسيقى و غنا و وجد در موقع ذكر و گاهى در بعضى سلسله‌ها كار به جايى كشيده كه شريعت در سويى قرار گرفته و طريقت در سوى ديگر و طرفداران اين روش عملاً به باطنيه ملحق شده‌اند ولى با ملاحظه موازين نظرى شيعه آنچه از مدارك اصلى اسلام (كتاب و سنت) مى‌توان استفاده نمود خلاف اين است و هرگز ممكن نيست بيانات دينى به اين حقيقت راهنمايى نكند يا در روشن كردن برخى از برنامه‌هاى آن اهمال ورزد يا در مورد كسى (هر كه باشد) از واجبات و محرمات خود صرف‌نظر نمايد. 🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸 🔰ملاحظات و محاکمات (دستنوشته های سید مجتبی جواهری) 💠 @sm_javaheri