🔰در جست و جوی ایده مدرسه 🔶«در مباحث روزانه ی ما در دانشگاه و حوزه در دعواهای سیاسی و معرفتی، بسیاری از ارجاعات به مفاهیم و اندیشه هایی است که به سپهر اندیشه مدرن غرب تعلق دارند. این امر خواه مطلوب و خواه نامطلوب، بخشی از واقعیت پیرامون ماست. اما مشکل آنجاست که در اغلب موارد این قبیل استعمال مفاهیم و الفاظ با برخی بدفهمی ها و قشری نگری ها همراه است. ما بدون تذکر به عقبه ی فکری و تاریخ و تمدنی که این قبیل مفاهیم متعلق به آن هستند، آنها را بکار می بریم و این نحو استفاده ی سرسری و غیر متذکرانه ما را با تناقضات و چالش های اجتناب ناپذیری مواجه می سازد.» 🔷مدتها بود در پی روایتی از تاریخ تحولات اندیشه ی اجتماعی یا نظریه اجتماعی (یا نظریه پیشرفت) غرب جدید بودم تا مطالعات پراکنده و اطلاعات جسته گریخته خود در رابطه با اندیشمندان مختلف از کنت و مارکس تا وبر از نیچه تا هایدگر و از مکتب فرانکفورت و پیروانش تا پوپر و هابرماس را در نظمی پیوسته در یابم. سیر تکوین ایده های سوسیالیستی و لیبرالیستی و تاریخ شکل گیری، توسعه و احیانا انحطاط و زوال برخی از آنها را دریابم. "روایت گری" تحولات برایم از همه چیز مهم تر بود. بیشتر آثاری که در این زمینه وجود دارد یا متون کلاسیک یکی از رشته های دانشگاهی است که بصورت رسمی و بدون زمان و مکان قابل فهم، فقط به دسته بندی صوری اندیشه ها می پردازند. یا کتاب هایی که به یکی از اندیشمندان پرداخته و کمی پیش و پس آن را توضیح داده و اگر توانسته باشد قدری بستر اجتماعی و سیاسی تولد یک اندیشه را توضیح داده بود. منتهی سیر این تحولات را بویژه از انقلاب فرانسه تا عصر کنونی را در یک روایت خوش خوان و منسجم در بستر فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی و سیاسی نمی یافتم. به توصیه یکی از دوستان فاضل این حوزه کتاب درآمدی تاریخی بر نظریه ی اجتماعی الکس کالینیکوس را مطالعه کردم منتهی همان عیب دوباره مشهود بود و ترجمه بشدت ضعیف و ناهمگون. هر چند کتاب مرجع و بسیار ارزشمندی است اما برای من کارگشا نبود.از ادامه ی مطالعه منصرف شدم ... 🔷روایت گمشده ی عصر ماست. ما تشنه ی روایت های پیوسته و منسجم و البته چند جانبه ای هستیم تا بتواند تحولات یک موضوع را از منظر های مختلف تعقیب و گزارش کند. مشکل سیاست در جمهوری اسلامی را روایت های گسسته و بی ربط از اندیشه ها و سیاست گذاری ها می فهمم. مشکل مردم را در انتخاب هایشان عدم درک درست ایده ها و ابعاد و امتداد های آن درک میکنم. و حتی مشکل علوم تربیتی و تعلیم و تربیت و نسخه های اصلاحیش را در فهم ناقص و بی تاریخ موضوعات و به صورت روش های منقطع از خاستگاه اجتماعی شان می یابم. چگونه می توانیم به حل مسأله ای بیندیشیم و با جسارت نسخه هم تجویز کنیم بدون درک زمان و مکان و امکان تحقق آن ایده. چگونه می توانیم گامی به جلو برداریم بدون درک تاریخی که بر انسان جدید گذشته و بدون دریافت ساختار هایی که او را در درون حصار نامرئی خود محصور کرده اند و "بخش نا اندیشیده ی اندیشه" هایش را شکل داده اند. چطور می توانیم به اصلاح امیدوار باشیم بدون درک لوازم ساختارهایی که در دامنه ی آن مسائل را درک می کنیم. 🔷به نظر می رسد حوزه ی علوم تربیتی و تربیت نیروی انسانی در کشور های توسعه نیافته ای چون ما که صدر تاریخ جدیدشان ذیل تاریخ غرب است، مانند سایر مسائلمان، ابتر فهم می شود. با نسخه های نئولیبرال دم از عدالت آموزشی می زنیم؛ با نسخه مارکسیسم انقلابی بدنبال ایجاد بستر خلاق برای تربیت می گردیم، با نسخه ی لیبرالیسم محافظه کار بدنبال اثر گذاری بر انسان پسا صنعتی پست مدرن هستیم با نسخه ی تربیت نهاد دین در دو قرن پیش، بدنبال تغییر ساختار نظام آموزش عمومی مدرن نهادینه شده هستیم. فقدان یک نظریه ی اجتماعی منسجم و بومی که ذیل آن تکلیف تربیت نیروی انسانی، ابزار و لوازمش مشخص شود مسأله اساسی بنده است. من بدنبال ایده تربیت عمومی و در یک کلام «ایده مدرسه» در جمهوری اسلامی میگردم. همه ی این این اعوجاجات و تصویر کاریکاتوری گواه یک پریشانی در اندیشه است. میخواهیم اصلاح کنیم منتهی حوصله و متانت فهم وضعیت خودمان، اهدافمان، هویتمان، تاریخمان امکاناتمان و در یک کلام "زیست جهانمان" را نداریم. ریشه این شلختگی در تصمیم و اجرا را بعد از نیم قرن سعی و خطا بالاخره باید دریابیم. شاید شروعش از خود آگاهی باشد. در این مسیر فهم اندیشه های اجتماعی غرب جدید کمک شایانی میکند. 🔷 اخیرا کتابی مطالعه کردم از دانش آموختگان جامعه شناسی دکتر کچویان در دانشگاه تهران به نام "اندیشه ی اجتماعی غرب جدید". سه گانه ای که به معنای واقعی کلمه "روایت" بود. ربط و پیوند ایده ها را در خلال گزارشات اندیشه ها یش میتوان جست و دریافت. کتابی گرچه مختصر اما بسیار گویا و هویت دار و منسجم. #ابوالفضل_رحیمیان