@sokhanetarikh #یادداشت از زمان برپایی حرم مطهر امام رضا علیه السلام در مشهد تا روزگار ما، این شهر مرکز توجهات ملت ایران و شیعیان بوده و در گذر اعصار و آمد و شدِ سلسله‌های مختلف پادشاهی در ایران، از اهمیت این حرم مطهر کاسته نشد و محل توجه بود. حتی در زمان حمله مغولان به ایران نیز اگرچه اموال و گنجینه‌های حرم امام رضا(ع) به غارت رفت اما اطلاعاتی از تخریب آن گزارش نشده است. با این‌حال در دوران معاصر سه مرتبه حرم مطهر رضوی مورد تعرض و حرمت‌شکنی قرار گرفت که یک بار آن توسط عوامل خارجی و دوبار به‌دست عوامل داخلی هتک حرمت شد. 10 فروردین 1291 نظامیان روس مستقر در مشهد بارگاه حضرت امام رضا(ع) را به توپ بستند. در اثر این حمله سردرها و گلدسته‌های حرم ویران شد، خزانه آستانه قدس غارت و تعداد زیادی از زائران به شهادت رسیدند. نیروهای نظامی روسیه در قالب قزاقخانه از زمان ناصرالدین شاه در ایران حضور داشته و مدت چند دهه مهم ترین نیروی نظامی ایران بودند. نظامیان روس آن زمان دربسیاری از شهرها از جمله گیلان، تبریز، رشت، قزوین و مشهد حضور داشتند. حمله قزاقان روسی مستقر در مشهد به حرم حضرت امام رضا(ع) حادثه‌ای بود که در حقیقت واکنش به ردّ اولتیماتوم روسیه به ایران برای انحلال 48 ساعته «ژاندارمری خزانه» صورت گرفت. «ژاندامری خزانه» نیرویی بود که مورگان شوستر آمریکایی خزانه‌دار کل ایران آن را برای وصول مالیات از متنفذین تشکیل داده بود(خرداد 1290) و یک افسر انگلیسی به نام «ماژور استوکس» که وابسته نظامی سفارت انگلیس بود را به ریاست آن گماشته بود. این اقدام موجب خشم روس‌ها شد که در آن زمان با انگلیسی‌ها تعارض منافع داشتند و از این رو دولت روسیه «ژاندارمری خزانه» را مخالف سیاست و منافع خود در ایران دانست و برای برچیدن آن 48 ساعت ضرب‌الاجل اعلام کرد. علی‌رغم تعطیلی مجلس شورای ملی، نمایندگان جلسه اضطراری و فوق العاده تشکیل داده و به اولتیماتوم دولت روسیه اعتنایی نکردند. همین مسئله موجب شد تا قزاقان روسی در شهرهای مختلف جنایاتی را مرتکب شوند و در مشهد نیز حرم مطهر امام هستم را به توپ بستند. حادثه دوم که به واقعه مسجد گوهرشاد معروف است در زمان رضاشاه رخ داد. سفر رضاشاه در سال 1314 به ترکیه -که اولین سالهای جمهوری شدن را بعد از انقراض سلسله عثمانی تجربه می‌کرد و در حال پی‌ریزی یک حکومت لائیک بود-، تمایل وی به دین‌‌زدایی را افزایش می‌داد. از جمله اقدامات اول رضاشاه دستور تغییر لباس و جایگزین کردن و اجباری کردن «کلاه پهلوی» به‌جای کلاه شاپو بود و بخشنامه اجرای آن به فتح‌الله پاکروان استاندار خراسان ابلاغ شد. علمای مشهد، جلساتی برای بحث و گفت‌وگو در مورد این بخشنامه برپا کردند. در یکی از این جلسات که در منزل «سید یونس اردبیلی» تشکیل شده بود، پیشنهاد شد آیت‌الله حسین قمی به تهران برود و با رضاخان در مورد توقف اجرای بخشنامه یادشده و تغییر لباس مذاکره کند. وی در هشتم یا نهم تیرماه به تهران آمد و پس از ورود به باغ سراج الملک، محل اقامت وی توسط نیروهای دولتی به محاصره درآمد و تحت کنترل ماموران قرار گرفته و ممنوع الملاقات شد. روحانیون مشهد در اطلاعیه‌هایی از مردم خواستند که با اعتراض به سیاست مذهبی و اجتماعی رضاخان و محدودیتی که برای آیت الله قمی به‌وجود آورده، دست به اعتصاب و تحصن بزنند. گزارش بست‌نشینی مردم در حرم امام رضا(ع) به رضا شاه رسید و وی نیز به مأموران نظامی مشهد دستور صریح داد که اگر تا فردا صبح مردم بست‌نشسته را پراکنده نکنند، به بالاترین مجازات نظامی گرفتار خواهند شد. در نتیجه درگیری اولیه بین سرباز‌ها و کسانی که می‌خواستند از اطراف به صحن و حرم و مسجد بیایند، عده‌ای کشته و زخمی شدند. روز بعد بین 15 تا 20 هزار نفر در مسجد گوهرشاد و اطراف آن گرد آمدند و برخلاف شب‌های قبل، هر لحظه بر جمعیت افزوده می‌شد. پس از فرارسیدن نیمه‌های شب و عدم پراکنده شدن مردم، تمام در‌ها و راههای ورود و خروج به مسجد گوهرشاد و حرم بسته شد. در این حال، مردم با کلنگ شروع به شکستن در‌ها و اقدام به خروج از آن کردند. در این لحظه بود که دستور شلیک و کشتار مردم صادر شد و مردم بی‌دفاع و بدون سلاح، درون و بیرون مسجد آماج گلوله نظامیان قرار گرفتند. در عرض چند ساعت، کشتار بی‌رحمانه و عظیمی صورت گرفت و مسجد از اجساد کشته‌شدگان و زخمی‌ها پر و آسیب‌هایی نیز به مسجد وارد شد. از این طریق قیام مسجد گوهرشاد سرکوب شده و بسیاری از کشته شدگان و حتی برخی مجروحین را در گودالی که به همین منظور کنده بودند، انداختند. حادثه سوم نیز واقعه دردناکی بود که در تاریخ معاصر متاسفانه کمتر به آن پرداخته شده است. اتفاقی که به عزای عمومی در مشهد منتهی شد و مردم در عزای آن حادثه این شعار را سر می‌دادند: «روز همه مسلمین شام غریبان شده/ قبر امام هشتم گلوله باران شده.»

در روز ۲۹ آبان ماه ۱۳۵۷ و در جریان حوادث انقلاب اسلامی ماموران ساواک در بین مردم و زائران بصورت مخفی در حال گشت زدن بودند که با فاش شدن این مسئله، مردم اقدام به محاصره آنها کردند. این محاصره به زد و خورد انجام شد و یکی از آنها با شلیک تیر توانست خود را رها کند و گزارش این اتفاق را به نیروهای نظامی بدهد. ماموران مسلح به صحن وارد شدند و برای آزادکردن این چند ساواکی، به زد و خورد با مردم پرداختند. به گفته شاهدان عینی ماموران با تانک وارد صحن شده و در پی تیراندازی، دو نفر به شهادت رسیدند و چند گلوله به رواق توحیدخانه و در و دیوار حرم اصابت کرد و بر اثر ازدحام جمعیت نیز عده‌ای مجروح شدند. با پایان یافتن درگیری، مردم در حرم رضوی و بیوت علما به‌ویژه بیت آیت‌الله سید عبدالهادی شیرازی تجمع کرده و به عزاداری پرداختند. امام خمینی در سخنرانی سوم آذرماه در جمع دانشجویان و محصلان خارج کشور در محل اقامت‌شان در نوفل‌لوشاتو با اشاره به این حادثه فرمودند "دو ـ سه روز پیش از این در مشهد، مشهد مقدس، در معبد مسلمین، در حرم حضرت رضا ـ سلام‌اللّه‌ علیه ـ با تانک رفتند تا تویِ ـ اینطور که [گزارش]شده است گفته‌اند ـ با تانک رفتند تا توی صحن؛ و به دیوارهای صحن و به دیوارهای ایوان می‌گویند که آثار گلوله هست. این چندمین بار است که این سلسلۀ پهلوی به معابد ما اینطور می‌کند. به همان معبد حضرت رضا..." روز 5 آذرماه 1357 به مناسبت هفتمین روز حادثه از جانب علمای مشهد اعلام عزا و تعطیل عمومی شد و در مشهد تظاهرات عمومی برپا شد. خشم و انزجار مردم از هتک حرمت دوباره خاندان پهلوی به حرم رضوی چنان بود که استاندار وقت خراسان مجبور به عذرخواهی از طریق رادیو شد. مقصران حادثه بازداشت و فرمانده لشکر خراسان و رئیس سازمان اطلاعات و امنیت (ساواک) این استان نیز تعویض شدند. کانال سخن تاریخ 👉 https://eitaa.com/sokhanetarikh

@sokhanetarikh #مقاله سنجش گزارش‌های تاریخ طبری از چگونگی ازدواج حضرت خدیجه(س) و پیامبر(ص) براساس روش نظریه بنیاد نویسنده: هدیه تقوی بازتاب اخبار ازدواج حضرت خدیجه(س) و پیامبر(ص) در منابع تاریخی به‌شیوه‌های متفاوت و به‌گونه‌ای ناهمگون مطرح شده است. تنوع محتوایی و مضمونی روایت‌ها به‌صورت اسطوره‌سازی، داستان‌پردازی و برجسته‌سازی برخی گزاره‌های این واقعه در ذیل گزارش‌های تاریخی مرتبط با موضوع آشکار است و می‌تواند بر نوع نگاه مخاطب به این واقعه و دور کردن آن از واقعیت اثرگذار باشد. با توجه به اهمیت شناخت بهتر محتوای این گزارش‌ها، پژوهش پیش‌رو با استفاده از روش نظریه بنیاد (زمینه‌ای) به‌سنجش گزارش‌های تاریخ طبری مرتبط با این بحث پرداخته است. طبری (م 310 ه.ق) از این‌رو مبنای پژوهش حاضر قرار گرفته که هم با ثبت روایت‌های گوناگون از جامعیت بیشتری نسبت به دیگر منابع تاریخی برخوردار و هم محل رجوع اهل فن و عامه مردم است. کاربست این روش در پژوهش موجود از طریق شناسایی مفاهیم، مقوله‌ها و روابط معنایی آنها به‌یافتن معیار غالب در متن گزارش‌های طبری از ازدواج حضرت خدیجه و پیامبر(ص) پرداخته است و ویژگی‌های خُلقی و شخصیتی خدیجه(س) و پیامبر(ص) را به‌عنوان مقوله اصلی در امر ازدواج آنان پیش‌بینی می‌کند. برای مشاهده متن کامل مقاله به آدرس زیر مراجعه نمایید: https://b2n.ir/e78412 کانال سخن تاریخ 👉 https://eitaa.com/sokhanetarikh

@sokhanetarikh #نشست_علمی «بررسی و تحلیل شهادت حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها)» همراه با پرسش و پاسخ با ارائه استاد آیت الله حسینی قزوینی 16 فروردین 1401 ساعت 10 الی 12 در مجتمع عالی امام خمینی ره، سالن شهید صدر(ره) برگزار می گردد. لینک پخش آنلاین: https://vc.miu.ac.ir/tarikh کانال سخن تاریخ 👉 https://eitaa.com/sokhanetarikh

انا لله و انا الیه راجعون حضور سرور ارجمند و استاد گرانقدر حجت الاسلام و المسلمین آقای دکتر رفیعی، ریاست معزز مجتمع آموزش عالی تاریخ سیره و تمدن اسلامی مصیبت درگذشت والده مکرمه تان را تسلیت و تعزیت عرض نموده و برای آن مادر مومنه مرحومه از درگاه خداوند منان علو درجات و رحمت واسعه الهی و برای جنابعالی و خاندان مکرم معزی صبر و اجر را از درگاه خداوند متعال مسالت می نماییم. شریک غم شما در این مصیبت؛ 🔹مدیریت سایت سخن تاریخ و معاونت پژوهش مجتمع آموزش عالی تاریخ سیره و تمدن اسلامی🔹

@sokhanetarikh #مقاله پیامبر اسلام (ص) و تغییر ساختار فرهنگی جامعه جاهلی نویسنده: محمود حاجی احمدی  تغییر و تحول جامعه و گذر دادن آن از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب, همواره دغدغه انسان های دردمند بوده است. هر کدام از صاحبان اندیشه با تکیه بر یکی از عوامل, تحول جامعه ها را تبیین نموده اند. مقاله حاضر با بررسی شیوه تحول جامعه جاهلی به جامعه توحیدی، توسط رسول بزرگوار اسلام (ص) درصدد طرح این نظریه است که پیامبر اسلام (ص) با تحول فرهنگی تمدنی جدید را بنا نهادند که قرنها پرچمدار تمدن بشری بود. این مقاله با بررسی شرایط حضور اسلام در جزیره العرب و بررسی ابعاد مختلف جامعه جاهلی مشکل اساسی آن جامعه را مسایل فرهنگی می داند. سپس به بیان تحولات ایجاد شده توسط پیامبر اسلام (ص) در جهت تغییر این فرهنگ می پردازد. در خلل مباحث، مبانی نظری نظریه تحول باطنی برای تغییرات اجتماعی بررسی می شود. برای مشاهده متن کامل مقاله به آدرس زیر مراجعه نمایید: https://b2n.ir/u51748 کانال سخن تاریخ 👉 https://eitaa.com/sokhanetarikh

@sokhanetarikh #مصاحبه مسلم ناصری، نویسنده: تاریخ شفاهی یکی از مؤلفه‌های شناخت دنیای جدید است که باید تا دیر نشده بدان توجه شود. در دوران جمهوری اسلامی برخی از افراد نقش مهمی در شکل‌گیری بخش‌های پنهان هویت اسلامی ایران داشته‌اند. فرهنگ و هنر یکی از این موارد است. برای مشاهده متن کامل مصاحبه به آدرس زیر مراجعه نمایید: https://b2n.ir/u77027 کانال سخن تاریخ 👉 https://eitaa.com/sokhanetarikh

@sokhanetarikh #مصاحبه سعید فخرزاده، استاد: انقلاب اسلامی و ایده جمهوری اسلامی حاصل یک پروسه پیچیده است که با جان و دل پذیرفته شد، حرف گزافی است بگوییم همه مردم در رأی به جمهوری اسلامی جوگیر شدند. برای مشاهده متن کامل مصاحبه به آدرس زیر مراجعه نمایید: https://b2n.ir/z74229 کانال سخن تاریخ 👉 https://eitaa.com/sokhanetarikh

@sokhanetarikh #نشست کرسی ترویجی «نقد دیدگاه‌های اهل‌سنت و مستشرقان درباره گزارش‌های اختلاف روحیات امام حسن و امام حسین علیهما السلام» با ارائه دکتر حسین قاضی خانی و نقد حجت الاسلام سید قاسم رزاقی موسوی 15 فروردین 1402 در پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت (ع) برگزار می گردد. کانال سخن تاریخ 👉 https://eitaa.com/sokhanetarikh

@sokhanetarikh #مقاله تأملی در آرای ذهبی در مورد «وضع در تفسیر» نویسنده: ناصر رفیعی محمدی این مقاله به نقد و بررسی دیدگاه‌های ذهبی در زمینه وضع در تفسیر می‌پردازد. ذهبی در این باره چهار نکته را طرح می‌کند. وی معتقد است آغاز وضع حدیث از سال41 هجری است، این ادعا ناصواب است. چرا که شواهد متعددی مبنی بر شروع وضع از زمان پیامبر اکرم(ص) وجود دارد. البته سال 41 هجری به بعد که زمان حاکمیت و امارت معاویه است وضع حدیث گسترش یافته و نهادینه شده است. دومین بحث ذهبی در مورد اسباب و عوامل وضع است. وی بدون استدلال خاصی شیعه را آغازگر وضع در فضائل می‌داند. این ادعا توسط برخی دیگر از دانشمندان اهل سنت مانند ابن‌جوزی نیز ذکر شده، در این مقاله به نقد این دیدگاه نیز پرداخته شده است. سومین بحثی که در این مقاله مورد بررسی و نقد قرار گرفته، پیرامون اثر وضع در تفسیر است. چهارمین نکته؛ بحث ایشان درباره ارزش تفسیر موضوعی است وی کلمات جعلی را قطع نظر از انتساب به معصوم دارای اعتبار دانسته و از ارزش اجمالی برخوردار می‌داند این سخن نیز با مبانی برخاسته از قرآن و سنت منطبق نمی‌باشد. برای مشاهده متن کامل مقاله به آدرس زیر مراجعه نمایید: https://b2n.ir/x29480 کانال سخن تاریخ 👉 https://eitaa.com/sokhanetarikh

@sokhanetarikh #مصاحبه مرتضی نورایی، استاد: اگر تاریخ شفاهی تنها در دانشگاه بروز و ظهور داشت شاید چنین انعکاس و توسعه‌ای در جامعه پیدا نمی‌کرد. آن موقع چندان اصراری به ایجاد تاریخ شفاهی در دانشگاه‌ها نداشتیم، هر چند برخی از دانشگاه‌ها حرکتی در زمینه تاریخ شفاهی کردند، قابل تقدیر است به ویژه در زمینه پایان‌نامه‌هایی که دانشجویان با موضوع تاریخ شفاهی پژوهش کردند، برای ما مایه خوشحالی است. کانال سخن تاریخ 👉 https://eitaa.com/sokhanetarikh

@sokhanetarikh #فراخوان نخستین همایش بین المللی «قزوین شناسی پیش از اسلام» آبان 1402 برگزار می گردد و مهلت ارسال مقالات تا 15 شهریور ماه می باشد. کانال سخن تاریخ 👉 https://eitaa.com/sokhanetarikh