#همنشین_خدا 46 ؛ لاستیک روح بِسمِ اللّه الرَّحمنِ الرَّحیم یک سؤال بپرسم؟ نمره تحمل ما در دست‌انداز های زندگی چند است؟ بنده یک مقاله‌ای را خواندم که چند تا پزشک غربی چندین سال، زحمت کشیدند، بیست تا از بالاترین استرس و فشارهای روانی را که بر انسان‌ها وارد می‌شود را پیدا کردند. مثل فشار روانی که بر این افراد: انسانی که در دست دشمن بی‌رحم اسیر شده. زنی که چند تا فرزند دارد و شوهرش فوت شده ـ یعنی حامیِ مالی و عاطفیِ خانواده‌اش را از دست داده ـ فوتِ تک فرزند برای پدر و مادر محکومیتِ زندان طلاق همسران بیماری سخت اعضای خانواده و.... بعد آن پزشکان گفته‌اند: ما متوجه شدیم فشارِ روانی واحد، در آدم‌های مختلف، اثر متفاوت دارد. مثلاً فوتِ فرزند، روحِ یک نفر را مُچاله می‌کند، یک نفر دیگر را خمیده می‌کند، یک نفر هم خَم به ابرو نمی‌آورد. چقدر تحقیقات انجام داده‌ایم تا کشف کردیم که به میزانِ معنویت و ارتباط روحی که انسان‌ها با خداوند دارند، مقاومت پذیری روح آنها در سختی‌ها بالاتر می‌رود. بنده با خودم می‌گفتم نتیجه تحقیقات شما پزشکان محترم را هزار و چهارصد سال قبل خداوند در قرآن بیان فرمودند: « إِنَّ الْإِنْسانَ خُلِقَ هَلُوعاً » ؛ انسان‌ها حریص و کم طاقت هستند. « إِذا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعاً » ؛ هنگامی که سختی به آنها برسد، جیغ و ناله‌شان بلند می‌شود. بعد فرمودند: « إِلاَّ الْمُصَلِّین‏ »[1] مگر نمازگزاران واقعی ! آنهایی که ارتباطِ خودشان را با منبعِ قدرت عالَم حفظ می‌کنند، همیشه نمازهای خوبی می‌خوانند. لاستیک که روحشان را ضخیم می‌کنند. ببینید دوچرخه لاستیکش باریک است اگر چهار تا کوچه پر از دست‌انداز برود تاب برمی‌دارد. موتور، اگر چهار تا خیابان برود تاب برمی‌دارد. پراید اگر چهار تا شهرِ پُر از دست‌انداز برود، جلوبندی‌اش به هم می‌ریزد. اما تراکتور لاستیکش ضخیم است چهل سال روی دست اندازها می‌رود، آخ نمی‌گوید. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله هر وقت خانواده‌اش در سختی می‌افتادند به آنها می‌فرمودند ؛ بلند شوید نماز بخوانید. [2] امام صادق علیه السلام از ما گلایه کردند که وقتی غمی از غم‌های دنیا به شما هجوم می‌آورد، چرا لاستیکِ روحِ خودتان را ضخیم نمی‌کنید؟ چرا نمی‌روید وضو بگیرید و دو رکعت نماز بخوانید؟ ! [3] یادمان باشد در دست‌اندزهای زندگی، هر وقت احساس کردیم، داریم کم می‌آوریم، با نماز لاستیک روحِ ما را ضخیم کنیم. [1] سوره معارج آیه 19 تا 22. [2] (بحار الأنوار، ج 88، ص 383) [3] (بحار الأنوار، ج 91 ص 341)

#همنشین_خدا 47 ؛ نماز شب بِسمِ اللّه الرَّحمنِ الرَّحیم معلمی پرسید ؛ که دوست دارم اهل نماز شب باشم ولی نمی‌شود ! مگر شب قدر باشد یا حرم امام رضا علیه السلام رفته باشم که نماز شب بخوانم. راهکار شما برای اینکه اهل نماز شب بشوم چیست؟ گفتم: سه پیشنهاد دارم: یک. حکایات و روایاتی که درباره‌ی نماز شب است را مطالعه کن. اگر می‌دانی، باز هم دوره کن ؛ چون مطالعه دوباره‌ی آثار و فواید یک کارِ خوب، انگیزه ما را برای انجام دادن آن بالا می‌برد. هشتگِ نماز شب را در فضای مجازی جستجو کن و کانال هایی که با موضوع نماز شب است عضو شو، و روزانه مطالبی را که می‌گذارند مطالعه کن. دو. در طول روز مواظب چشم و گوشِ خود باشیم. و مخصوصاً ما معلم‌ها مواظب زبانِ خود باشیم. دلِ دانش آموز خود را نشکنیم. لا به لای صحبت‌ ما تحقیر و توهین نباشد. چون امام صادق علیه السلام فرمودند: هر کس گناه کند، « فَیحْرَمُ‏ صَلَاةَ اللَّیلِ »[1] خداوند در آن شب، به نماز شب موفقش نمی‌کند ! سه. یک وزنه برداری را شما فرض کنید فوق سنگین، 260 کیلوگرم را دو ضرب، بالای سرش برده ! ایشان روز اول چند کیلو را بالای سرش برده است؟ شاید ده کیلو ! یادمان باشد « سنگِ بزرگ نشانه نزدن است ». مثل اینکه بگویم من‌‌ می‌خواهم از امشب نماز شب کامل بخوانم یعنی یازده رکعت با سیصد مرتبه « اَلعَفو » و هفتاد مرتبه « أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ رَبِّی وَ أَتُوبُ إِلَیه‏ » و دعا به چهل مؤمن. اگر شبِ اول و دوم دوام بیاورم، شبِ سوم سنگ کوب می‌کنم ! کار را از جای کم شروع کنم به جای یازده رکعت، یک رکعت نماز وَتر بخوانم. به جای نصف شب، قبل از خواب بخوانم. نماز مختصر بخوانم « اللَّهُ‏ أَکبَر » را می‌گویم، سوره حمد که تمام شد، لازم نیست سوره دیگری بخوانم، قنوت هم لازم نیست. رکوع می‌روم و دو سجده، تشهد و سلام می‌دهم. وَ السّلام. من نماز این گونه را امتحان کردم ۴۵ ثانیه بیشتر طول نمی‌کشد. حتی قضایِ نماز شب را به ما اجازه دادند در روز بعد بخوانیم مثلاً من سوار ماشین شدم که به مدرسه بروم. « اللَّهُ‏ أَکبَر » را می‌گویم، پشت فرمان نماز شب را شروع می‌کنم. سوره حمد را می‌خوانم، رکوع و سجده را با مختصرِ حرکت سر انجام می‌دهم. رعایتِ قبله هم لازم نیست. [2] امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: « قَلِیلٌ‏ یدُومُ‏ خَیرٌ مِنْ کثِیرٍ مُنْقَطِعٍ » [3] ؛ یعنی یک رکعت نماز شبی که هر شب باشد و مختصر باشد بهتر است از ۱۱ رکعت نماز شبِ مفصلی که بعد از یک مدتی قطع شود. امیدوارم که همه ما اهل نماز شب شویم. [1] (الکافی، ج‏3، ص 675) [2] اگر نماز های مستحبی را در حال حرکت بخوانیم به سه «قاف» نیاز ندارند، قنوت و قبله و [سوره] قُلْ هُوَ الله. [3] (عیون الحکم و المواعظ (للیثی)، ص 370)

#همنشین_خدا 48 ؛ مرگ بر آمریکا بِسمِ اللّه الرَّحمنِ الرَّحیم می‌خواهم یک خاطره از خودم برای شما تعریف کنم. در مسجدی بودم بعد از نماز، نمازگزاران شعار می‌دادند ؛ « مرگ بر آمریکا » یک آقایی با آرنجش زد به نفر کناری‌اش و گفت: چه کار به این کارها داری تعقیباتت را بخوان. در مسجد دیگری بودم، یک نفر با عصبانیت بلند شد و گفت: « ما آمده‌ایم مسجد نماز بخوانیم، نیامده‌ایم به این و آن مرگ بفرستیم ». می‌خواهم به دو سؤال جواب دهم. یک. آیا اسلام با شعارِ مرگ موافق است؟ جواب: بله. شعارِ مرگ شعار قرآنی است در سوره محمّد می‌خوانیم « وَ الَّذینَ کفَرُوا فَتَعْساً لَهُمْ » [1] کافرانی که با اسلام مبارزه می‌کنند خداوند نابودشان کند، یعنی مرگ بر آنها. حضرت محمد صلی الله علیه و آله قرآن تلاوت می‌کردند و می‌فرمودند: « تَبَّتْ یدا أَبِی لَهَبٍ وَ تَب‏ »[2] یعنی دو دستانِ ابولهب بریده باد و نابود باد، یعنی مرگ بر او. دو. حالا که شعار مرگ کار خوبی است درست است که در تعقیبات نماز به جای ذکر و دعا مرگ بر آمریکا بگوییم؟ همان طور که ذکر و دعا یکی از تعقیبات نماز است یکی از تعقیبات نماز هم اعلامِ برائت و بیزاری از دشمنان خداست و لعنِ فرستادن بر آنها. در زمان امام باقر علیه السلام طاغوتِ زمانشان بنی امیه بود، که تمام تلاشش را می‌کرد برای نابودی مکتب اهل بیت علیهم السلام. حضرت به شاگرد خود فرمودند: بعد از نمازت از جایت برنخیز « إِلَّا بِانْصِرَافِ‏ لَعْنِ‏ بَنِی‏ أُمَیةَ » مگر اینکه به آنها لعن بفرستی. [3] یکی از معانی « لعن » این است که خداوند آنها را نابود کند مرگ بر آنها باد. الان ما در زمان امام مهدی عجّل الله فرجه الشریف هستیم طاغوتِ زمان ایشان چه کسی است؟ چه کسی تمام تلاشش را می‌کند برای نابودی مکتب اهل بیت علیهم السلام؟ مثلِ روز، روشن است. آمریکا، انگلیس، اسرائیل. پس ما هم مرگ آنها را از خداوند می‌خواهیم. بالاتر از این‌ها آقا امیرالمؤمنین علیه السلام داخلِ قنوت نماز صبحِ شان، معاویه و عمرو عاص را لعن می‌کردند یعنی از خداوند نابودی آنها را می‌خواستند. [4] نکته بعد این است که قرآن می‌فرماید: یاران واقعی پیامبر در کنار رکوع و سجده‌ای که دارند، دو ویژگی دیگر دارند: « أَشِدَّاءُ عَلَى الْکفَّارِ » هستند، در مقابل کفار سرسختند. « رُحَماءُ بَینَهُم‏ » [5]هستند ؛ بین خودشان مهربان هستند. ما وقتی شعار می‌دهیم مرگ بر آمریکا با گفتارمان « أَشِدَّاءُ عَلَى الْکفَّارِ »‌‌ می‌شویم. و وقتی شعار می‌دهیم « درود بر رزمندگان اسلام »، یعنی با زبانِ خود اعلام مهربانی می‌کنیم با دوستان خدا. نکته آخر اینکه وقتی می‌گوییم مرگ بر آمریکا منظور ما ملت آمریکا نیست، منظور، حاکمان آمریکا هستند که سراسر رذالت، خباثت و شرارتند. [1] سوره محمد، آیه 8. [2] سوره مسد، آیه 1. [3] إِذَا انْحَرَفْتَ عَنْ صَلَاةٍ مَکتُوبَةٍ فَلَا تَنْحَرِفْ إِلَّا بِانْصِرَافِ‏ لَعْنِ‏ بَنِی‏ أُمَیةَ. (وسائل الشیعة، ج ‏6، ص 462) [4] (طبری، ج 6، ص 40 و کتاب صفین نصر بن مزاحم، ص 302) [5] سوره فتح، آیه 29.

#همنشین_خدا 49 ؛ عمر طولانی بِسمِ اللّه الرَّحمنِ الرَّحیم همان طور که می‌دانید مردم خیلی علاقه دارند به طولِ عُمر. این همه بیمارستان ساخته می‌شود، پزشک‌ها و پرستارها زحمت می‌کشند، مردم حاضرند تمام دارایی‌شان را خرج کنند تا عزیزان آنها یک هفته بیشتر عُمر کنند. اهل بیت علیهم السلام ما هم موافق با طولِ عمر بودند. آقا امام سجاد علیه السلام دعا می‌کردند خدایا ! « وَ عَمِّرْنِی مَا کانَ عُمُرِی بِذْلَةً فِی طَاعَتِک‏ » [1] ؛ تا زمانی که عمر من در اطاعت تو است به من طول عُمر بده، تا با سرمایه عمر، بتوانم آخرتم را بهتر بسازم. می‌خواهم چند تا از عوامل معنوی افزایش عُمر را که در روایات آمده با هم دوره کنیم: یک. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: « أَکثِرْ مِنَ‏ الطَّهُورِ » زیاد با وضو باش تا خداوند عمرت را طولانی کند. [2] علمای ما مشهورند به دائم الوضو بودن. مثلاً از علامه طباطبایی پرسیدند: سخت‌ترین لحظات شما در شبانه روز چه لحظه‌ای است؟ ایشان فرمودند: فاصله بین دو وضو. یعنی همان دقایقی که وضویم باطل شده حرکت می‌کنم برای گرفتن وضوی جدید. [3] یعنی همیشه علاقه داشتند با وضو باشند. دو. آقا امام صادق علیه السلام فرمودند: رکوع و سجده طولانی عُمر را طولانی می‌کند. « تَطْوِیلُهُ فِی رُکوعِهِ وَ سُجُودِهِ » [4]، خود حضرت این چنین بودند ذکر رکوع و سجده را هفت بار تکرار می‌کردند. خوب است که من و شما هم در غیر از نمازِ جماعت در نمازهای مستحبی و در نماز فُرادا، ذکر رکوع و سجده را بیشتر تکرار کنیم، تا از فوایدش مثل عُمر طولانی بهره‌مند شویم. سه. آقا امام رضا علیه السلام فرمودند: کسی که سحرها بیدار باشد مشغول نماز شب شود و در نماز وترش، یک رکعتِ آخر نماز شبش، هفتاد مرتبه « أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ رَبِّی وَ أَتُوبُ إِلَیه‏ » بگوید، دو فایده دارد: یکی عمرش طولانی می‌شود یکی هم « وُسِّعَ‏ عَلَیهِ‏ فِی‏ مَعِیشَتِهِ » خداوند به زندگی‌اش وسعت می‌دهد به معیشت او گشایش می‌دهد. [5] چهار. آقا امام صادق علیه السلام فرمودند: اگر دوست داری خداوند عُمرت را طولانی کند، « فَسُرَّ أَبَوَیک‏ » پدر و مادرت را خوشحال کن. [6] اگر کسی پدر و مادرش از دنیا رفته‌اند چگونه آنها را خوشحال کند؟ اگر نمازِ قضا دارند، بخوان. اگر روزه قضا دارند، برایشان بگیر. اگر نمی‌توانی هزینه‌اش را بده به دیگران که برای پدر و مادرت این کار را انجام بدهند. چون واجبی بر گردن آنهاست و با انجام دادن تو از گردن آنها ساقط می‌شود. خیلی خوشحال می‌شوند و تو را دعا می‌کنند. پنج. آقا امام صادق علیه السلام فرمودند: صله‌ی رحم ـ یعنی دید و بازدید اقوام و خوشحال کردنشان ـ عمر را طولانی می‌کند. این مستحب آن قدر تأثیرگذار است که ممکن است عمر سه ساله را تبدیل کند به عمر ۳۳ ساله ! و فرمودند ؛ حتی اگر کسانی که صله رحم می‌کنند، انسان‌های خوبی هم نباشند، باز هم به خاطر این کار خوبشان خداوند عُمر آنها را طولانی می‌کند. [7] [1] صحیفه سجادیه، دعای بیستم، دعای مکارم الاخلاق. [2] قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله‏ یا أَنَسُ أَکثِرْ مِنَ‏ الطَّهُورِ یزِدِ اللَّهُ فِی عُمُرِک (الأمالی (للمفید)، ص 60) [3] (زمهر افروخته، سید علی تهرانی، انتشارات سروش، ص 34) [4] (الکافی، ج‏4، ص 50) [5] (بحار الأنوار، ج‏84، ص 161) [6] إِنْ أَحْبَبْتَ أَنْ یزِیدَ اللَّهُ فِی عُمُرِک فَسُرَّ أَبَوَیک‏. (وسائل الشیعة، ج ‏18، ص 372) [7](وسائل الشیعة، ج ‏21، ص 536)

#همنشین_خدا 50 ؛ عاقبت بخیری بِسمِ اللّه الرَّحمنِ الرَّحیم سلام به شما معلم عزیز ؛ شما که معارفِ دین را با داستان به دانش آموزانِ تان منتقل می‌کنید و می‌دانید این طور هم خوب گوش می‌کنند و هم خوب در ذهن‌شان ماندگار می‌شود. می‌خواهم یک داستان را با هم دوره کنیم: حضرت صدیقه علیها السلام کار داخل خانه‌شان خیلی زیاد بود خسته می‌شدند ؛ نظافت خانه، نگهداری و بازی با بچه‌ها، پختن غذا، مثلاً برای پخت نان گندم را آرد می‌کردند، با آسیاب آرد را خمیر می‌کردند، با خمیر نان می‌پختند. ایشان محضر پدر مشرف شدند و درخواست خدمتکار کردند تا کمک کارش باشد. حضرت محمد چون فقرای مدینه زیاد بود نمی‌خواستند امتیاز ویژه‌ای به دختر خودشان داده باشند، فرمودند: جای آن هدیه‌ای به تو می‌دهم « یا فَاطِمَةُ أُعْطِیک مَا هُوَ خَیرٌ لَک‏ مِنْ‏ خَادِمٍ‏ » از خدمتکار برایت بهتر باشد. [1] ۳۴ مرتبه بگو « اللَّهُ أَکبَر » ۳۳ بار « اَلحَمدُلله » ۳۳ بار « سُبحانَ الله ». این تسبیحات به نام حضرت فاطمه نامگذاری شد و در تعقیبات نماز بسیار سفارش شده. می‌خواهم چهار فایده این تسبیحات را با هم دوره کنیم تا همیشه بعد از نماز بر این تسبیحات مداومت داشته باشیم: یک. امام صادق علیه السلام فرمودند: اگر بعد از نماز قبل از اینکه حالت نمازگزار را از دست بدهی مثلاً از جایت بلند شوی، این تسبیحات را بگویی، خداوند گناهان تو را می‌بخشد. گناهانِ حق الله تو ریخته می‌شود. [2] دو. باز هم حضرت فرمودند: هیچ بنده‌ای نیست که بر این تسبیحات مُداومت کند و بدبخت شود. [3] آیا دوست داریم عاقبت بخیر شویم؟ حتماً دوست داریم ! پس این تسبیحات را مداومت کنیم. سه. باز حضرت فرمودند من در یک شبانه روز اگر بعد از نمازهایم تسبیحات حضرت زهراء علیها السلام را بگویم برایم دوست داشتنی تر است از « أَلْفِ‏ رَکعَةٍ فِی‏ کلِ‏ یوْمٍ » اینکه در یک شبانه روز هزار رکعت نماز بخوانم. [4] چهار. آیا دوست داریم شیطان را از خودمان دور کنیم و خداوند را خشنود؟ حتماً‌‌ می‌گوییم بله. آقا امام باقر علیه السلام فرمودند: فایده تسبیحات این است که « تَطرُدُ الشَّیطانَ، و تُرضِی الرَّحمنَ » شیطان را فراری می‌دهد و خداوند را از ما راضی می‌کند. [5] بنابراین اگر احساس کردیم در حوزه نفوذ شیطان واقع شدیم، تسبیح دست بگیریم و این تسبیحات را بگوییم. و نکته آخر اینکه برای اینکه از فواید و برکات این ذکر بیشتر بهره‌مند شویم دو کار انجام دهیم: یک. هنگام گفتن این ذکرها توجه قلبی داشته باشیم به خدا. دو. اینکه شمرده شمرده و آرام آرام این ذکرها را بگوییم. « اللَّهُ أَکبَر، اللَّهُ أَکبَر، اللَّهُ‏ أَکبَر » [1] (بحار الأنوار، ج‏82، ص 336) [2] (اصول کافی، ج۳، ص ۳۴۲). [3] (کافی، ج ‏6، ص 235) [4] (وسائل الشیعة، ج ‏6، ص 444) [5] (وسائل الشیعة، ج ‏6، ص 442)

#همنشین_خدا 51 ؛ سجده فرشتگان بر آدم بِسمِ اللّه الرَّحمنِ الرَّحیم سلام به شما معلم عزیز، شما که تلاش می‌کنید به پرسش‌های مذهبی پاسخ کوتاه و گویا بدهی. می‌خواهیم با هم به یک پرسشِ مهم پاسخ بدهیم ؛ اگر سجده مخصوص خداست چرا فرشتگان بر حضرت آدم علیه السلام و حضرت یعقوب علیه السلام و پسرانش بر حضرت یوسف علیه السلام سجده کردند؟ جواب: ما دو نوع سجده داریم: یک. به قصد پرستش. این مخصوصِ خداست. سجده پرستشِ غیر خداوند ـ حتی سجده پرستش بر پیامبران ـ فحشا هست، و در قرآن آمده « إِنَّ اللَّهَ لا یأْمُرُ بِالْفَحْشاء »[1] خداوند هرگز دستور به فحشا نمی‌دهد. بنابراین خداوند هرگز به فرشته‌ها دستور نمی‌دهد که بر آدم سجده پرستش کنند. حضرت یوسف هم که پیامبر خداست و به زندانی‌های دیگر می‌گوید ما نباید مشرک باشیم « ما کانَ لَنا أَنْ نُشْرِک بِاللَّهِ مِنْ شَی‏ء » [2] چنین کسی هرگز اجازه نمی‌دهد بر او سجده پرستش شود. حضرت یعقوب هم پیامبر خداست. در سوره صاد آیه ۴۶ آمده که او بنده مُخلَص خداست. بنابراین چنین کسی بر غیر خداوند سجده پرستش نمی‌کند. [3] دو. سجده به قصد احترام و اکرام: ما در نماز سجده می‌کنیم بر خداوند و به سوی کعبه، یعنی همزمان با پرستش خداوند، به کعبه هم احترام می‌گذاریم. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: سجده‌ی فرشتگان بر آدم « کانَ‏ سُجُودُهُمْ‏ لِلَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَّ عُبُودِیةً وَ لآِدَمَ إِکرَاماً » هدفشان و قصدشان پرستش خداوند بود و همزمان احترام به حضرت آدم. [4] گر فرشته سجده بر آدم نمود * سجده بهر حق و آدم قبله بود در روایات ما هم آمده، که حضرت یعقوب و پسرانش که بر یوسف سجده کردند « طَاعَةً لِلَّهِ وَ تَحِیةً لِیوسُفَ‏ » هدف‌شان پرستش خداوند بود و همزمان احترام گذاشتن بر حضرت یوسف. [5] پس ما یک « مَسجودٌ لَه » داریم، یعنی هدف سجده که همیشه باید پرستش خداوند باشد. یک « مَسجودٌ الیه » داریم، یعنی سمتِ سجده که الان ما مسلمان‌ها به سمت کعبه سجده می‌کنیم در زمان خلقت حضرت آدم، یک بار قبله خودِ حضرت آدم شد و در زمان حضرت یعقوب یک بار به سوی حضرت یوسف سجده کردند. بنابراین هیچ گاه در زمان این دو پیامبر الهی یعنی حضرت آدم و یوسف علیهما السلام سجده‌ی پرستشی برای آنها اتفاق نیفتاد. [1] سوره اعراف، آیه 28. [2] سوره یوسف، آیه 38. [3] وَ اذْکرْ عِبادَنا إِبْراهِیمَ وَ إِسْحاقَ وَ یعْقُوبَ أُولِی الْأَیدِی وَ الْأَبْصارِ إِنَّا أَخْلَصْناهُمْ بِخالِصَةٍ ذِکرَى الدَّار. [4] (علل الشرائع، ج ‏1، ص 6) [5] (بحار الأنوار، ج ‏12، ص 251)

#همنشین_خدا 52 ؛ قبول باشه بِسمِ اللّه الرَّحمنِ الرَّحیم سلام به شما معلم عزیز دعا می‌کنم که نمازتان مقبول درگاه خداوند باشد. می‌خواهیم با هم به یک پرسش پاسخ بدهیم ! اینکه بعد از نماز، نمازگزاران با هم دست می‌دهند و می‌گویند: « تَقَبّلَ الله » [1] این کار درستی است؟ جواب: روایات بخصوصی نیامده که این کار را در تعقیبات نمازتان انجام دهید، ولی مراجع بزرگوار فرمودند: « انجام دادن این کار به قصد ثواب، کار پسندیده و خوبی است ». [2] چون دست دادن دو مؤمن در زمان‌ها و مکان‌های مختلف مستحب است. اصلاً وقتی ارتباط دو مؤمن با هم قطع می‌شود و دوباره به هم وصل می‌شوند، خوب است با هم دست بدهند. و برخی علماء فرمودند: ما در نماز که وارد می‌شویم با خداوند گفتگو می‌کنیم ارتباطِ ما با نفر کناری قطع می‌شود، سلام نماز که می‌دهیم دوباره ارتباط وصل می‌شود، پس دست دادن مستحب است. [3] دست دادن آن قدر ثواب دارد که در روایت دارد، که تا وقتی که دستِ تان در دست هم باشد خدابا نظر رحمت به شما نگاه می‌کند و گناه شما ریخته می‌شود مانند ریختن برگ درختان پاییز [4] و اگر کینه و کدورتی داشته با این دست دادن جایش را به صفا و صمیمیت می‌دهد. [5] بنده دیده‌ام در نماز جماعت بعضی‌ها وقتی دستی به سمتِ شان دراز می‌شود بی‌محلی می‌کنند یا با سردی و ناراحتی با آن شخص دست می‌دهند ـ چون تعقیباتِ نمازشان قطع شده ـ آن‌ها توجه ندارند حرمت و احترام مؤمن خیلی زیاد است و از عمل مستحبی بالاتر است. حتی خداوند می‌فرماید: وقتی با من گفتگو می‌کنی و بین نماز هستی و مؤمنی به تو سلام کرد چند ثانیه گفتگو با من را قطع کن جواب سلامش را بده. امام کاظم علیه السلام می‌فرمایند ؛ اگر روزه مستحبی گرفتی مؤمنی به تو خوردنی و نوشیدنی تعارف کرد بخور نوش جانت، خداوند ثواب روزه مستحبی را به تو می‌دهم و بیشتر از آن هم‌‌ می‌دهد [6]، چون حرمت مؤمن خیلی بالاست. حالا اگر من با لبخند با آن برخورد کنم با او دست بدهم و او خوشحال شود خداوند بیشتر دوست دارد تا اینکه به او بی‌محلی کنم و تعقیباتِ نماز خود را ادامه دهم. او دعا می‌کند که خداوند نماز تو را قبول کند. خوب است من هم با روی باز چنین دعایی را در حق او کنم و بگویم « تَقَبّلَ الله » خداوند نماز تو را هم بپذیرد. این چنین نماز ما به مرز قبولی نزدیک‌تر می‌شود. [1] یعنی خدا نماز شما را قبول کند. [2] (استفتائات آیت الله خامنه ای، س 724 و استفتائات آیت الله مکارم ، ج 1، ص 91) حضرت آیت‌الله سیستانی : مصافحه مؤمنین میان آنها ثواب دارد. حضرت آیت‌الله بهجت : استحباب خصوصی به نحو ورود ندارد و بهتر است بعد از ذکر تسبیحات باشد. [3] (آیت الله تبریزی، استفتائات جدید، سؤال 413، ص 87) [4] (وسائل الشیعة، ج‏12، 224) [5] پیامبراکرم صلی الله علیه و آله : تَصَافَحُوا یذْهَبُ الْغِلَّ عَنْ قُلُوبِکمْ. (نهج الفصاحه، ص 384) [6] (وسائل الشیعة، ج‏ 10، ص 155)

#همنشین_خدا 53 ؛ هزار مرتبه استغفار بِسمِ اللّه الرَّحمنِ الرَّحیم سلام به شما معلم عزیز. دعا می‌کنم که قلب من و شما همیشه سرشار از یاد خداوند باشد. این شعر را گوش کنید تا بحثم را مطرح کنم. طلوعِ صبح سِتادم به محضر دادار * که با نماز بشویم زِ لوح دل زنگار شروعِ حمد نمودم که در همان آغاز * به فکرِ خانه خریدن زدم به شهر و دیار به « نَسْتَعِین‏ » که رسیدم به هر محله و کوی * هر آنچه خانه‌ی نو بود کردمی دیدار به « مُسْتَقیم‏ » یکی خانه را پسندیدم * ولیک بود برایم خرید آن دشوار هنوز بود « صِراطَ الَّذین‏ » در دهنم * که پول قرض گرفتم ز دوستان بسیار پس از ادای « وَ لاَ الضَّالِّین‏ » به پول کلان * شدم به محضر شصت و چهار راه سپار به لفظ « قُل » که رسیدم نوشتم این جمله * که ثبت با سند برابر آمد آخر کار همین که لفظ « اَحَد » گشت بر لبم جاری * اتاق‌ها همه شد رنگ از در و دیوار هنوز لفظ « صَمَد » را نگفته بودم من * که شد اثاث کشی بر فرازِ دوشم بار به « لم یَلِد » که رسیدم اثاث را چیدم * به هر اتاق مُنظّم چو طلعتِ دلدار چو در رکوع شدم خم به فکر اوفتادم * که چند قالی کاشان بیارم از بازار به سجده فرش خریدم به خانه آوردم * که بود هر گُل آن همچون باغ عارض یار چو گفتم « اَشهَدُ اَن لا اِلهَ اِلَّا اللَّه‏ » * به فکر دادن سور افتادمی یک بار به « عَبدُهُ وَ رسولُه » تمامی فامیل * شدند وارد کاشانه‌ام ز خورد و کبار هنوز بر دهنم بود نغمه‌ی « صلوات » * که گشت سینه‌ام از شادی و خوشی سرشار پس از « سلام » به یاد نماز اوفتادم * عجب نمازی مقبول حضرت دادار ! اِله من، صَمد من، خدای من اَلعَفو * هزار مرتبه از این نماز استغفار از این نماز که خواندم روا بود که کنم * به دادگاه تو بر بی‌نمازیم اقرار چه شود که دلم را به خود کنی مشغول * که غرق مِهر تو باشد نه درهم و دینار این شعر حال و روز حضور قلبِ بعضی از نمازگزاران بود. ببینید یک معلم از دانش آموزش دو نوع حضور در کلاس را می‌خواهد: یک. حضور قالبی ؛ یعنی جسمش در کلاس باشد، در این صورت توبیخ و تنبیه نمی‌شود که چرا نیامدی؟ دو. حضور قلبی ؛ یعنی روحش داخل کلاس باشد که در این صورت از آثار و فواید کلاس مثل درس یاد گرفتن بهره‌مند می‌شود. خداوند هم از ما می‌خواهد در داخل نماز دو تا حضور داشته باشیم. یک. حضور قالبی ؛ که در این صورت روز قیامت توبیخ و تنبیه نمی‌شویم که چرا نماز نخواندیم. دو. حضور قلبی ؛ که روحِ ما داخل نماز باشد و به خداوند و جملاتی که با او گفتگو می‌کنیم توجه داشته باشیم تا از آثار و فواید نماز بهره‌مند شویم. ما اگر می‌گوییم نماز آرامش می‌آورد « أَلا بِذِکرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوب‏ » [1]. اگر می‌گوییم گناهانِ قلبی پاک می‌شود « إِنَّ الْحَسَناتِ یذْهِبْنَ السَّیئات » [2] اگر می‌گوییم سبب می‌شود که در آینده گناه نکنیم « إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى‏ عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکر ». [3] از این آثار و فواید در صورتی بهره‌مند می‌شویم که حضور قلب در نماز داشته باشیم. هر چه حضور قلب ما در نماز بالاتر باشداز این آثار و فواید بیشتر بهره‌مند می‌شویم. حضور قالبی مثل پوستِ میوه می‌ماند. حضور قلبی مثل مغزِ میوه می‌ماند. سعی کنیم نماز ما پر مغز‌تر باشد. [1] سوره رعد، آیه 28. [2] سوره هود، آیه 114. [3] سوره عنکبوت، آیه 45.

#همنشین_خدا 54 ؛ تلخ و شیرین بِسمِ اللّه الرَّحمنِ الرَّحیم سلام به شما معلم عزیز امیدوارم نماز من و شما هر روز بهتر از دیروز باشد. می‌خواهم یک سؤال بپرسم تا مقدمه‌ای شود که یک نکته‌ای ‌خدمت‌تان عرض کنم. دو تا دانش آموز خط می‌نویسند، زیبا مثل هم و یک معادله سخت ریاضی را حل می‌کنند در حالی که یکی معلم داشته و دیگری معلم نداشته. شما کدام را بیشتر تشویق می‌کنید و آفرین به او می‌گویید؟ بله، دانش آموزی که معلم نداشته ! ما الان در دوران غیبت هستیم. امام زمان عجّل الله فرجه الشریف که معلم ماست، بالای سر ما نیست. اگرنمازی بخوانیم، عبادتی کنیم، خداوند بیشتر از ما می‌خرد و بیشتر تشویق مان می‌کند تا کسانی که در دوران حکومت امام زمان باشند. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: « اَفْضَلُ العِبادَةِ اَحْمَزُها » [1] برترین عبادت که خداوند پاداش بیشتری می‌دهد، آن عبادتی است که با مشقت بیشتری همراه باشد. ما الان در دوران سختی ظلم و ستم هستیم، آنها در دورانِ خوشی عدالت. ما در دورانی هستیم که اهل نماز اذیت می‌شوند، تمسخر، توهین و تحقیر می‌شوند، اما در حکومت قدرتمند امام زمان کسی جرأت ندارد به اهل نماز بی‌ادبی کند. عزت و احترام آنها محفوظ است. یکی از یاران امام صادق علیه السلام از حضرت پرسید: ارزشش عبادت این زمان بیشتر است یا در زمان حکومت امام زمان عجّل الله فرجه الشریف؟ حضرت فرمودند: این زمان ! به خاطر اینکه عبادت شما همراه با ترس است در دولت باطل اما عبادت آنها همراه با امنیت است در دولت حق. عبادت شما در دوران غربت شیعه است، عبادت آنها در زمان شوکت و اقتدار شیعه. حضرت فرمودند: « خداوند نماز شما را ۲۵ برابر نماز آنها می‌خرد ». [2] من‌‌ می‌خواهم ‌خدمت‌تان عرض کنم که ما که در زمان غیبت هستیم عباداتِ ما حتی از یاران امام صادق هم بالاتر است ! چون آنها حداقل امام مظلومِ شان را می‌دیدند، در فتنه‌ها به او مراجعه می‌کردند و نظرش را می‌پرسیدند. اما ما از نعمت دیدار امام زمان محروم هستیم و در فتنه‌ها خودمان باید حق را از باطل تشخیص بدهیم ! خدا خواسته تلخی ندیدنِ امام زمان عجّل الله فرجه الشریف را این گونه برای ما جبران کند، که پاداش شیرینی، به خاطر عبادت‌ها و نمازها به ما بدهد. خدا گر ز حکمت ببندد دری * گشاید به فضل و کرم دیگری [1] شرح نهج البلاغة لابن أبی الحدید، ج‏19، ص 83. [2] (الکافی، ج‏1، ص 334)

#همنشین_خدا 55 ؛ مس به قیمت طلا بِسمِ اللّه الرَّحمنِ الرَّحیم سلام به شما معلم عزیز دعا می‌کنم لحظه جان دادن من و شما شیرین‌ترین لحظه زندگی ما باشد. امامان معصوم در روایات به ما سفارش کرده‌اند وقتی داخل خانه هستید یا به حرم امامان علیهم السلام مُشرف می‌شوید، روزانه حداقل دو رکعت نماز مستحبی بخوانید و به یکی از معصومین علیهم السلام هدیه کنید. آیا می‌دانید چرا در بین مستحبات دست گذاشتند روی نماز؟ به دو دلیل: یک. هدیه برای هدیه گیرنده باید دوست داشتنی باشد. امام حسین علیه السلام فرمودند: « أَنِّی أُحِبُّ الصَّلَاة » [1] من نماز را خیلی دوست دارم معصومین علیهم السلام دیگر هم همین طور هستند. دو. هدیه برای هدیه گیرنده باید ارزشمند باشد. اهل بیت علیهم السلام فرمودند: دو رکعت نماز مستحبی، در نظر ما از همه دنیا ارزشمندتر است. در حدیثی آمده که هدیه نماز مستحبی به معصومین علیهم السلام دو فایده دارد: یک. اهل بیت علیهم السلام کیمیا هستند که اگر به مسِ نماز ما بخورند آن را طلا می‌کنند و خداوند مسِ ما را به قیمت طلا می‌خرد ؛ بنابراین پاداشِ نماز ما چندین و چند برابر می‌شود. دو. در لحظه جان دادن، اهل بیت علیهم السلام کنار ما حاضر می‌شوند و می‌گویند: هدیه و لطف تو به ما رسید « فَهَذَا یوْمُ مُجَازَاتِک وَ مُکافَاتِک » امروز روزی است که ما باید برای تو جبران کنیم، پس به آرامی و با خوشحالی جان بده، به زودی چیزهایی خواهی دید که چشمت روشن می‌شود. [2] حالا یک سؤال ! از بین معصومین علیهم السلام هدیه و نیابت از کدام معصوم ارزشش بالاتر است؟ موسی بن قاسم به امام جواد علیه السلام عرض کرد: آقا زمانی که در مکه بودم هر روز به نیابت از یکی از شما معصومین طواف می‌کردم. روز اول به نیابت از پیامبر صلی الله علیه و آله، روز دوم امیرالمؤمنین علیه السلام، تا روز دهم به نیابت از شما. گاهی به نیابت از مادرتان حضرت زهراء علیها السلام هم طواف می‌کردم گاهی نه. حضرت فرمودند: « اِسْتَکثِرْ مِنْ هَذَا فَإِنَّهُ أَفْضَلُ مَا أَنْتَ عَامِلُهُ » نیابت مادر ما را بیشتر انجام بده ؛ زیاد انجام بده. این نیابت ارزشش از نیابت معصومین علیهم السلام دیگر بیشتر است. [3] چرا؟ ببینید ! پیامبر اکرم و امامان علیهم السلام، پدر مؤمنین محسوب می‌شوند [4] و حضرت زهراء علیها السلام مادر مؤمنین‌ هستند. [5] حالا نیکی به کدام ارزشش بیشتر است؟ ! مردی از پیامبر خدا پرسید: « مَنْ اَبرُّ؟ » به چه کسی نیکی کنم؟ حضرت فرمودند: مادرت. پرسید: بعدش؟ فرمود: مادرت. دوباره پرسید: بعدش؟ فرمود: مادرت. دفعه چهارم پرسید: به چه کسی نیکی کنم؟ فرمود: پدرت. [6] نیکی به مادر را سه بار سفارش کرد، نیکی به پدر را یک بار. به همین جهت نیابت و هدیه نماز مستحبی، قرآن خواندن و صدقه به حضرت زهراء علیها السلام ارزش بالاتری دارد. بیاییم یکی از برنامه‌های روزانه زندگی ما هدیه دو رکعت نماز مستحبی به یکی از معصومین علیهم السلام باشد. [1] اللهوف على قتلى الطفوف، ترجمه فهرى، النص، ص 89. [2] ُّ (وسائل الشیعة، ج‏8، ص 169) [3] (الکافی، ج‏4، ص 314) [4] پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله : أَنَا وَ عَلِی أَبَوَا هَذِهِ الْأُمَّة. (کمال الدین و تمام النعمة، ج‏1، ص 261) [5] در زیارت نامه حضرت می‌خوانیم : السَّلَامُ عَلَیْکِ یَا أُمَّ الْمُؤْمِنِینَ. (إقبال الأعمال، ج‏2، ص 624) [6] (الکافی، ج‏2، ص 159)

#همنشین_خدا 56 ؛ اروند خروشان بِسمِ اللّه الرَّحمنِ الرَّحیم سلام به شما معلم عزیز تا حالا شده گرفتار بشوید و مشکل داشته باشید احساس کنید همه درها به روی شما قفل شده است و دنبال راه حل باشید؟ یک داستان برایتان تعریف کنم: سال 1364 سال عملیات والفجر ۸ در منطقه فاو بود. چندین ماه محاسبه شد تا عبور رزمندگان از اروند زمانی باشد که رودخانه آرام است، اما شب عملیات بر خلاف محاسبات، اروند خروشان شد ! طوفانی و ترسناک شد ! حاج قاسم سلیمانی می‌گوید: احساس کردیم آن شب کلّ عملیات امکان دارد شکست بخورد ؛ به حضرت زهراء علیها السلام متوسل شدیم. با ناله‌ی « یا زهراء » از اروند خروشان عبور کردیم و این شد، یکی از موفق‌ترین عملیات‌های دفاع مقدس ! ایشان می‌گوید: در کربلای ۵ هم وقتی به اضطرار خوردیم به حضرت زهراء علیها السلام توسل پیدا کردیم. ایشان می‌گوید: کنار کانال پرورش ماهی، وسط میدان مین، در هور الهویزه، نام زهراء را صدا زدیم و قدرت و محبت مادری او را آنجا تجربه کردیم. [1] در اینترنت در جستجو بنویسید: « داستان پیروزی حزب الله لبنان با عنایت حضرت فاطمه علیها السلام » داستان خیلی شنیدنی و شیرینی است، که چگونه حزب الله در جنگ ۳۳ روزه بر اسرائیل پیروز شدند با عنایت حضرت زهراء ! [2] در روایات ما آمده هر موقع صبرتان لبریز شد، طاقت شما طاق شد، نماز استغاثه به حضرت زهراء علیها السلام را بخوانید. [3] دو نوع نماز هست من یکی از آن دو را یادتان می‌دهم [4]: دو رکعت نماز می‌خوانیم مثل نماز صبح، بعد از اینکه نماز تمام شد پیشانی را روی مُهر می‌گذاریم و صد بار می‌گوییم: یا فاطمه ! بعد سمت راست صورت را قرار می‌دهیم و صد بار یا فاطمه ! بعد سمت چپ صورت را قرار می‌دهیم صد بار یا فاطمه ! دوباره پیشانی را قرار می‌دهیم و این بار صد و ده مرتبه می‌گوییم یا فاطمه ! بعد یک دعای سه خطی دارد « یا آمِناً مِنْ کلِّ شَیءٍ » [5] بهجتُ العارفین آیت الله بهجت رضوان الله علیه فرمودند: هر کس گرفتار است و مشکل دارد، چاره‌اش این است متوسل بشود به زهرای مرضیه زهراء علیها السلام ! [6] با نام تو دل چه با صفا می‌گردد * با مِهر تو دل ز غم رها می‌گردد باشی تو کلید راز هستی زهرا * با نام تو قفل بسته وا می‌گردد [1] شهید حاج قاسم سلیمانی : در عملیات «کربلای 5» وقتی مضطر شدیم، نگاهی به آب‌های «بوبیان» کردیم، آن‌وقت هم سر خود را بر دژ گذاشتیم و عاجزانه حضرت زهراء علیها السلام را صدا کردیم. من قدرت و محبت مادری حضرت زهراء را در هور، غرب کانال ماهی، وسط میدان مین دیدم. کلیپ تصویری : https : //www.iribnews.ir/00CSFb [2] محمدی ری شهری، خاطرات آموزنده، ص 15. [3] [4] مفاتیح الجنان، نماز استغاثه به حضرت فاطمه علیها السلام. [5] یا آمِناً مِنْ کلِّ شَیءٍ، وَ کلُّ شَیءٍ مِنْک خائِفٌ حَذِرٌ، أَسْأَلُک بِأَمْنِک مِنْ کلِّ شَیءٍ وَ خَوْفِ کلِّ شَیءٍ مِنْک أَنْ تُصَلِّی عَلَىٰ مُحَمَّدٍ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تُعْطِینِی أَماناً لِنَفْسِی وَ أَهْلِی وَ مالِی وَ وَلَدِی حَتَّىٰ لَاأَخَافَ أَحَداً وَ لَا أَحْذَرَ مِنْ شَیءٍ أَبَداً إِنَّک عَلَىٰ کلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ. ای بی‌هراس و بیم از هر چیز که هر چیز از تو هراسان و برحذر است، از تو می‌خواهم به ایمنی‌ات از هر چیز و هراس هر چیز از تو، این‌که بر محمّد درود فرستی و ایمنی به من عطا کنی، برای خود و خاندان و دارایی و فرزندانم تا از احدی نهراسم و هرگز از چیزی حذر نکنم، به درستی که تو بر هر کاری توانایی. [6] (در محضر بهجت، ج٢، ص٢٢٩)

#همنشین_خدا 57 ؛ نوک قله، ته چاه بِسمِ اللّه الرَّحمنِ الرَّحیم سلام به شما معلم عزیز. دعا می‌کنم قلبِ من و شما از خداوند پُر باشد و از شیطان خالی. می‌دانستید خداوند و شیطان مثلِ نوک قله و ته چاه می‌مانند، به هر کدام نزدیک بشویم از آن یکی دور می‌شویم. می‌خواهم نزدیک‌ترین حالت بندگان به خداوند و به شیطان را با هم مرور کنیم. در ملاقاتی که شیطان با حضرتِ نوح داشت به او گفت: « سه جا حواست به من باشد، چرا که نزدیک‌ترین حالت‌ را به انسان‌ها دارم ». اول: « اِذا غَضِبْتَ » وقتی رگ گردنت باد‌‌ می‌کند و عصبانی می‌شوی و جوش می‌آوری حواست به من باشد. پیامبر فرمودند صلی الله علیه و آله هنگامی که خشمگین شدی با توجه بگویید: « أعوذُ بِاللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیمِ » به خداوند به پناه ببرید تا از خشم و غضب دور باشید. [1] دوم: « اِذا حَکمْتَ » وقتی قضاوت می‌کنی مثلاً وقتی دو دانش آموزت دعوا کردند و پیش شما می‌آیند تا شما قضاوت کنی حق با کدام است خیلی باید مراقب باشی. سوم: وقتی با نامحرمی خلوت کردی و نفر سومی وجود نداشت. [2] داستان برصیصای عابد را بخوانیم که هفتاد سال عبادت خداوند کرد و « مُستجابُ الدَّعوه » بود شیطان با این شیوه او را جهنمی کرد. [3] الان ممکن است خلوت زن و مرد نامحرم در فضای مجازی پیش بیاید. اصلاً ارتباطِ با نامحرم خطرناک است مثلاً آقا معلم مواظب باشد با مادرِ دانش آموز شوخی نکند، بیش از اندازه صحبت نکند. خانمِ معلم مواظب باشد ارتباطش با همکار مردش صمیمی نشود، لبخند بی‌جا به او نزند. خُب حالا نزدیک‌ترین حالت ما به خداوند چه زمانی است؟ دو مورد را بیان می‌کنم: یک. زمانی که شکم خالی و معده سبک می‌شود، « إذا خَفَّ بَطنُهُ » [4] به ما فرمودند اگر دوست دارید از حوزه نفوذ شیطان خارج شوید روزه بگیرید چون‌ هنگام روزه شکم ما سبک می‌شود. [5] دو. در سجده امام صادق فرمودند: « اُدْعُ وَ أَنْتَ سَاجِدٌ ؛ فَإِنَّ أَقْرَبَ مَا یکونُ الْعَبْدُ إِلَى اللَّهِ وَ هُوَ سَاجدٌ » [6] در سجده هم دو عمل باعث می‌شود از آن جایی که هستیم به خداوند باز هم نزدیک‌تر شویم. یک. سجده ما مخفیانه باشد. [7] دو. در سجده دعا بخوانیم مثلاً صلوات بفرستیم یا حاجت‌های خود را از خداوند بخواهیم. بیاییم سجده‌هایمان را هر چند با یک ذکر بیشتر طولانی‌تر کنیم. در روایت است که وقتی شیطان نمازگزار را در حال سجده می‌بیند ناله‌اش بلند می‌شود و می‌گوید: « یا وَیلَاهْ أَطَاعَ وَ عَصَیتُ وَ سَجَدَ وَ أَبَیت‏ » [8] او اطاعت کرد من مخالفت کردم، سجده کرد من سجده نکردم. چون گذارد مؤمنی سر بر سجود * می‌زند فریاد شیطانِ عنود که ز ترکِ فعل سجده‌ی کردگار * من شدم مَردود او شد رستگار [1] لَو یقولُ أحَدُکم إذا غَضِبَ «أعوذُ بِاللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیمِ» ذَهَبَ عَنهُ غَضَبُه‏. (نهج الذکر، ج‏3، ص 258) [2] (الخصال، ج‏1، ص 133) [3] (تفسیر نمونه، ج 23، ص544) [4] أقرَبُ ما یکونُ العَبدُ مِن اللّه ِ إذا خَفَّ بَطنُهُ. (الکافی، ج‏6، ص 269) [5] شبیه مطلب بالا : پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله : اَلصومُ یسَوّدُ وَجهَ الشّیطان‏. (سفینة البحار، ج‏4، ص 434) [6] بحار الأنوار، ج‏ 6، ص 131. [7] (وسائل الشيعة، ج‏16، ص 63) [8] (بحار الأنوار، ج‏60، ص 221)