eitaa logo
مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه‌های علمیه
3.6هزار دنبال‌کننده
1.6هزار عکس
292 ویدیو
48 فایل
سایت مرکز: http://www.pasokh.org سامانه پاسخ: http://www.spasokh.ir
مشاهده در ایتا
دانلود
عنوان: آگاهی خداوند در بیان خلقت زمین و آسمان در قرآن 📝شبهه شماره 153 ادعای مسلمانان این است که قرآن از جانب خدای دانای مطلق است اما در قرآن اشنباهاتی وجود دارد. از جمله در آیات 9-12/ فصلت تصریح شده است که خلقت آسمان پس از خلقت زمین روی داده، در حالی که علم به صورت قطعی اثبات کرده که زمین پس از آسمان پدید آمده است. اين تناقض‌گويي قرآن دليلي بر ناآگاهي خداوند است. 🌺پاسخ 1⃣ قرآن در سوره‌ فصلت و در مقام تفصيل نعمت‌هاي الهي بر مردم، از خلقت آسمان‌ها و زمين سخن مي‌گويد. از اين رو هيچ اشکالي ندارد که در مقام بيان نعمت‌ها، ابتدا از نعمت‌هايي که محسوس تمام انسان‌هاست و براي آن‌ها ملموس‌تر است، سخن بگويد. از طرفی کلمه ثم در عربی یکی از حروف عطف است و برای ترتیب در زمان یا در بیان می آید. در ترتیب بیانی ممکن است امری از حیث زمانی موخر باشد ولی به دلیلی، مثلا اهمیت آن، در مقام بیان مقدم شود که در آیات سوره فصلت چنین اتفاقی رخ داده است. 2⃣ خود قرآن در آيات ديگري (سوره‌ نازعات) با صراحت، خلقت آسمان‌ها را قبل از زمين مي‌داند. ءَأَنتُمْ أَشَدُّ خَلْقًا أَمِ السَّمَاءُ بَنَیهَا ... وَ الْأَرْضَ بَعْدَ ذَلِكَ دَحَیهَا. (نازعات/28 - 31) آيا آفرينش شما دشوارتر است يا آسمانى كه (او) آن را برپا كرده است ... و پس از آن، زمين را گسترد. پاسخ کامل: http://andisheqom.com/fa/telegram/View/951821/ 🆔@spasokh
🌸🍃🌸🍃🌸عنوان: دولت در اسلام🌸🍃🌸🍃🌸 📝شبهه شماره 154 با توجه به اینکه در قرآن، واژه دولت، به معنای سیاسی آن وجود نداشته و در دوران پیامبر ص و پس از آن نیز، دولت، به مفهوم امروزین آن، تشکیل نشده است، پس دلیلی بر وجود دولت در اسلام نداریم. 📚پاسخ 1⃣ اصل ضرورت حکومت، یک اصل عقلی است، چرا که انسان موجودی اجتماعی است و به دلیل محدودیت امکانات جامعه، برای بهره مندی بدون تزاحم از مواهب الهی، نیازمند برنامه و مجریانی است که همان حکومت می باشد، با توجه به این حقیقت اسلام هم که کامل ترین دین الهی می باشد ضرورت حکومت را تایید می کند و لو اینکه دلیل تعبدی بر آن نباشد. 2⃣ دولت، در مفهوم مدرن، مجموعه مرکب از چهار عنصر جمعيت، سرزمين، حكومت و حاكميت و اعم از حکومت می باشد، با این حال در تعریفی دیگر، دولت، به قدرت سیاسی سازمان یافته ای که امر و نهی می کند نیز اطلاق می شود و در نتیجه مترادف با حکومت می شود. از این روی یکی از معانی دولت، مجموعه ای است که وظیفه ساماندهی امور اجتماعی را بر عهده دارد. 3⃣ در قرآن کریم، اگر چه واژه دولت، به مفهوم سیاسی آن به کار نرفته است، اما الفاظي همچون حكم كردن، قضاوت كردن و به خصوص واژه ولايت و اطاعت، فراوان وجود دارد(احزاب/6، نساء/105و65و59) که همه آنها بار سیاسی داشته و دلالت بر وجود حکومت در اسلام دارد، چنانکه اموری نیز بيان شده كه بدون وجود حكومت امكان عمل كردن به آنها وجود ندارد مثلا قضاوت، بدون دستور العمل و حکومت، امکان پذیر نیست. 4⃣ شواهد تاریخی حاکی از آن است که جزیره العرب، تا پیش از پیامبر، فاقد هر گونه حکومت و قالب سیاسی به شکل ملل متمدن بود، ولی پیامبر اسلام ص، اقدام به تاسیس نظام سیاسی واحدی نمود که معادل حکومت های مصطلح بود، چنانکه جلوه های وجود حکومت در رفتارهایی از این قبیل مشهود بود: 🔹 وحدت قبایل پراکنده عرب 🔹 اعلام مرکزیت مدینه 🔹 ارسال حکام و والیان به مناطق اطراف 🔹 ارسال بخش نامه های حکومتی به فرستادگان خود در مناطق 🔹 وضع کیفر جزائی برای متخلفان که از شئونات حکومتی است. 5⃣ علاوه بر سیره نبی اکرم ص در تشکیل حکومت و تعیین جانشین، حضرت علی ع هم اقدام به تشکیل حکومت نموده و ضمن ارسال والی به مناطق مختلف، طی نامه های متعدد توصیه های حکومتی به آنها داشتند که در نهج البلاغه موجود می باشد. پاسخ کامل: http://andisheqom.com/fa/telegram/View/951822/ 🆔@spasokh
عنوان: وجوب اطاعت از ولی فقیه غیر معصوم 📝شبهه شماره 155 از آنجایی که ولی فقیه معصوم نیست اطاعت از او هم واجب نیست. 🌸پاسخ 1⃣ برای اجرای احکام اسلامی شایسته ترین فرد کسی است که از نظر تفسیر، تطبیق و اجرای قانون اسلام در عالی ترین مرحله باشد که از آن به «عصمت» یاد شده و مصداق آن پیامبر و امامان معصوم ع هستند و با حضور آنها نوبت به غیر معصوم نمی رسد. 2⃣ در دوران غیبت معصوم، دو راهکار قابل تصور است؛ یا پذیرش حکام جور و عدم تفاوت گذاری بین حاکم عادل، زاهد و اسلام شناس با دیگران که بطلان آن مشخص است و یا اینکه به دنبال کسی باشیم که از نظر شرایط نزدیک ترین فرد به معصوم باشد که بهترین راهکار است، چون اگر چه به دلیل عصمت احتمال انحراف همچنان وجود دارد، اما این خطا با وجود نظارت های درونی همچون عدالت و بیرونی همچون مجلس خبرگان رهبری به حداقل می رسد. ✅ نتیجه: وقتی امکان حکومت ایده آل به دلیل غیبت میسر نباشد، عقلا باید نزدیک ترین مرتبه به حد مطلوب را تامین کرد که این اقربیت در سه جهت تجلی پیدا می کند: فقاهت، تقوا و کارآمدی در اداره جامعه که همان ویژگی های ولی فقیه می باشد و در نتیجه همانطور که اطاعت از امام معصوم واجب است اطاعت از ولی فقیه نیز واجب می گردد. پاسخ کامل: http://andisheqom.com/fa/telegram/View/951823/ 🆔@spasokh
عنوان: حکمت و فایده روزه داری 📝(بازنشر) روزه داری که با هدف درک وضعیت گرسنگان جامعه تشریع شده، جز اذیت و آزار به خود هیچ حکمت و فایده ای نداشته و این هدف هم حاصل نمی شود چون روزه دار به امید افطار شب، گرسنگی را تحمل می کند. پاسخ: روزه علاوه بر درک وضعیت گرسنگان جامعه، دارای فواید جسمی، روحی، فردی واجتماعی فراوانی است که توجه به آنها حکیمانه بودن آن را اثبات می کند از جمله: 1⃣تقویت صبر و اراده از طریق نه گفتن به خواهش های نفسانی و عادات روزمره غذایی، لذت جویی و ... . 2⃣تقویت قدرت مقابله با وسوسه های نفسانی و شیطانی که نتیجه آن تقواست. 3⃣نزدیک شدن هر چه بیشتر به معبود و معشوق حقیقی عالم، 4⃣آرامش روانی وخوشبختی با یاد خدا، 5⃣کاهش آسیب های اجتماعی وبزهکاری، 6⃣تقویت اراده عمومی، 7⃣تقویت روحیه همدلی واتحاد، 8⃣تقویت معاشرت نیکو، 9⃣درمان بسیاری از امراض از طریق روزه درمانی که مورد توصیه پزشکی مدرن نیز می باشد. 🔟درک حال گرسنگان و عطوفت به آنها از طریق فهم مستقیم درد و رنج آنها، و ... . ⚠️ چند نکته: ✅اگرچه اغنیا هر زمان اراده کنند با امکانات خود، نیازهایشان از جمله گرسنگی و تشنگی را به هر کم و کیفی که بخواهند برطرف می کنند، اما در حالت روزه امکانات آنها کمکی نمی کند و مجبورند سختی و فشار گرسنگی و تشنگی را تحمل کنند و با تجربه عملی گرسنگی و تشنگی موقت، عاطفه شان شکوفا شده و وضعیت گرسنگان و مستمندان را بهتر درک کنند. ✅اگر حکمت روزه فقط تحمل گرسنگي و تشنگي و همراهي با محرومين بود لزومي نداشت خود فقرا هم روزه بگيرند. ✅حتی اگر گفته شود امید به افطار در تحمل گرسنگی تاثیر دارد، همینکه روزه داران توانگر، بخشی از گرسنگی و تشنگی فقرا را درک کنند، تاثیر اخلاقی، تربیتی و اجتماعی خود را خواهد گذاشت و باعث عطوفت و نرمش آنها نسبت به نیازمندان و مستمندان خواهد شد. پاسخ کامل: http://www.andisheqom.com/fa/telegram/View/951769/ 🆔@spasokh
عنوان: برخورد با روزه خواری 📝شبهه شماره 156 دلیل برخورد با روزه خواری علنی به ویژه نسبت به غیر مسلمان ها چیست؟ 🌸 پاسخ 1️⃣ احکام اسلامی به دو دسته تقسیم می شوند: احکامی که صرفا فردی هستند، مانند نماز فرادا و احکامی که جنبه اجتماعی پیدا می کنند همچون حرمت بدحجابی، شرب خمر و روزه‌خواری علنی. 2️⃣ در احکام فردی، اگر چه حکومت اسلامی خود را موظف می‌بیند که زمینه‌های عمل به این احکام را فراهم نماید، اما برای عمل به آنها، به طور معمول اجباری صورت نمی‌گیرد، اما در احکامی که جلوه اجتماعی نیز دارند، اگر ارتکاب معصیت در خفا انجام شود، باز هم حکومت اسلامی دخالت نمی‌کند، اما اگر این اقدام در منظر مردم صورت گیرد، اقدام او به معنای شکستن حرمت احکام شرعی و بی‌ارزش ساختن آن می‌باشد، از این رو در چنین مواردی حکومت اسلامی برای حفظ حرمت احکام دینی ضمانت‌هایی در نظر می‌گیرد مانند تعزیر کسانی که آشکارا معصیت می کنند. همین حکم نسبت به غیر مسلمانان نیز وجود داشته و آنها اگر مطابق با شریعت خود، عملی که نزد مسلمانان حرام است را مخفیانه مرتکب شوند، اشکالی ندارد، اما اگر آن را علنی مرتکب شوند به دلیل هنجارشکنی با آنها برخورد صورت می‌گیرد. 3️⃣ یکی از حکمت‌های برخورد با فردی که آشکارا معصیتی مرتکب می‌شود این است که از نظر اسلام، انسان موجودی مقدس است که باید به کمال نهایی مطلوب خود برسد و در این مسیر غرایز مختلف، ممکن است مسیر زندگی او را تغییر دهند و به همین دلیل حد و تعزیر نسبت به برخی گناهان آشکار، نوعی اقدام پیشگیرانه برای ممانعت از افتادن فرد در مسیر انحطاط است. 4️⃣ فردی که آشکارا مرتکب گناهی می‌شود، با این عمل در حقیقت قبح ارتکاب گناه و زیرپا گذاشتن محرمات را در جامعه شکسته، باعث تشویق دیگران به این گناه شده و جامعه را نیز به ورطه فساد و بی‌دینی سوق می‌دهد. نتیجه این‌که دین برای حفاظت از سلامت جامعه، با ریشه‌های فساد جامعه که در واقع عمل هنجارشکنانه چنین افرادی است مقابله می‌کند؛ از این رو، هم در روایات اسلامی و هم قانون مجازات اسلامی برای کسی که تظاهر به عمل حرام می‌کند مجازات‌هایی در نظر گرفته شده است. پاسخ کامل: http://andisheqom.com/fa/telegram/View/951824/ 🆔@spasokh
عنوان: خواستگاری حضرت خدیجه (س) از پیامبر (ص) 📝شبهه شماره 157 با توجه به پیشنهاد ازدواج خدیجه به پیامبر ص، آیا اين کار درست است که زن به مرد پيشنهاد ازدواج دهد؟ 🌸پاسخ 1️⃣ روال طبیعی خواستگاری با توجه به تمایلات درونی انسان ها و ویژگی های روانی زن و مرد، خواستگاری مرد از زن است، چرا که مرد مظهر نیاز و زن مظهر ناز است و به همین دلیل اصل عقلایی بر این است که ابراز نیاز از طرف زن نباشد، به ویژه اینکه بر خلاف پسر، برای دختر به لحاظ اجتماعی و عاطفی سخت است که نسبت به ازدواج با پسری ابراز تمایل کرده و پسر آن را رد کند. 2️⃣ در اسلام هم اصل بر خواستگاری مرد از زن است، چنانکه حضرت علی ع از حضرت زهرا س خواستگاری نمود، با این حال، این کار، یک قانون دائمی نبوده و به تناسب برخی شرایط ممکن است تغییر نماید، همچون شرایط ویژه ای که برای پیامبر ص و حضرت خدیجه س پیش آمد، در این ماجرا؛ 🔹 پیامبر ص به منظور فراهم کردن مقدمات ازدواج، با حضرت خدیجه س اعلام همکاری نمود و این به معنای اعلام آمادگی برای تشکیل خانواده بود. 🔹 پیامبر ص در تمام قریش به حسن صورت و سیرت و امانتداری و صداقت مشهور بود، کرامت‌هایی هم که غلام او در مسیر تجارتی شام برای خدیجه تعریف کرده بود باعث جلب توجه حضرت خدیجه س شده بود. 🔹 از طرف سوم، خود حضرت خدیجه س نیز به پاکدامنی و فضیلت مشهور بود و در نتیجه می‌توانست یکی از گزینه های پیامبر ص برای ازدواج باشد. ⬅️ در چنین شرایطی حضرت خدیجه س برخی آشنایان خود را واسطه کرد تا تمایل خود برای ازدواج با پیامبر ص را به اطلاع وی برسانند و با توجه به آنچه گذشت، پیامبر ص نیز این درخواست را اجابت کرده و این ازدواج صورت گرفت. ✅ نتیجه: با توجه به اين که هم خديجه زن با کمالاتی بوده و هم پيامبر داراي امتيازات فراواني بوده و اين جريان نيز با واسطه اتفاق افتاده، مي‌توان گفت که چنین کاری مطلوب است، به طور کلی در برخی شرايط خاص ابراز تمايل به ازدواج از جانب دختر و یا خانواده او نه تنها ایرادی ندارد، بلکه امر پسندیده‌ای است؛ مانند داستان دختران شعيب و حضرت موسي که شعيب، موسي را براي يکي از دخترانش برگزيده و پيشنهاد ازدواج آن ها را مطرح کرد. پاسخ کامل: http://andisheqom.com/fa/telegram/View/951825/ 🆔@spasokh
عنوان: ازدواج امام حسن ع با جعده با وجود علم امامت 📝شبهه شماره 158 باوجود علم امامان معصوم ع به باطن افراد، چرا امام حسن ع و امام جواد ع با زنانی ازدواج کردند که بعدها به ایشان زهر دادند؟ 🌸پاسخ 1️⃣ در مورد علم امامان ع توجه به دونکته ضروری است: 🔸الف) با توجه به این‌که علم امام ذاتی و استقلالی نیست؛ لذا طبق آیات قرآن کریم، ائمه ع از اسرار و باطن دیگران به اندازه ای می‌دانستند که خداوند به آنها اجازه می‌داد، نه اینکه علم غیب آنها نامحدود باشد. 🔸ب) بر اساس برخی از مبانی که گفته‌اند «لو شاؤوا علموا» امامان همیشه از علم لدنیشان بهره نمی‌بردند؛ یعنی همین مقدار از علوم باطنی را هم در زندگی شخصی خود استفاده نمی‌کردند و صرفا زمانی که ضرورت ایجاب می‌کرد، در راه هدایت مردم از آن بهره می گرفتند. 2️⃣ امامان معصوم ع الگوهای کامل برای زندگی انسانی هستند و به همین دلیل در زندگی مادی از علوم الهی خود بهره نمی‌گیرند و در شرایطی ممکن است در معرض گرفتاری‌ها و تلخی ها قرار بگیرند تا در مقابل خداوند امتحان شوند، یکی از این امتحان‌ها تحمیل شدن همسران نامناسب بر آنها می باشد. 3️⃣ ازدواج امام حسن مجتبی ع و امام جواد ع با همسرانی که به ایشان زهر دادند، در شرایط خاصی صورت گرفت، جعده و پدر او اشعث در ظاهر، خود را علاقمند به خاندان پیامبر ص معرفی می‌کردند و درخواست ازدواج با جعده از ناحیه پدر او صورت گرفته بود و امام بر اساس خوی کرامت، نخواست خواهش او را رد کند، امام جواد ع هم تحت فشار مأمون که قصد داشت بیت امام را کنترل کرده و در صورت امکان امامت را به بنی عباس انتقال دهد، با دختر او ازدواج کرد، بااین حال هر دو امام، زنان صالحه دیگری هم داشتند که از آنها فرزندان شایسته ای متولد شد. پاسخ کامل: http://andisheqom.com/fa/telegram/View/951826/ 🆔@spasokh
عنوان: شب قدر و تناقض در آیات مربوط به سرنوشت انسان 📝شبهه شماره 159 برخی آیات قرآن مقدر شدن سرنوشت انسان را در شب قدر می داند در حالی که طبق آیه ای سرنوشت انسانها از قبل نزد خدا ثبت است و طبق آیه ای دیگر انسان مسئول اعمال و سرنوشت خویش است. 🌸پاسخ 1️⃣ در منابع دینی از دو لوح نام برده شده است که یکی از آنها «لوح محفوظ» یا «کتاب مبین» است. این لوح مشتمل بر علل تامه رخدادهای عالم و بنا به نظر برخی مفسران همان علم پروردگار به جزئیات حوادث است که با توجه به احاطه علم خداوند بر همه حوادث جهان، محتوای این لوح ثابت بوده و تغییری ندارد که آیه 22 سوره حدید به این موضوع اشاره می کند. 2️⃣ لوح دوم، «لوح محو و اثبات» است که حوادث و رخدادهای عالم به شکل علل ناقصه در آن ثبت شده است که مقدرات انسان در شب قدر مربوط به این لوح است و چون به صورت مشروط و با در نظر گرفتن اختیار آدمی در آینده است، لذا قابل تغییر است. 3️⃣ درخواست از مردم برای دعا و مناجات در شب قدر، لطف و عنایت خداوند به بندگان است تا با تقرب جستن به او، تقدیر خوبی برای خود رقم بزنند. با این حال، از آنجایی که این تقدیر مشروط و با در نظر گرفتن اختیار است، لذا شخص با اعمال خوب و بد خود، می تواند آنها را تغییر دهد، به عنوان مثال طول عمر آدمی در لوح محو و اثبات مشخص می شود، اما مشروط می باشد، پس اگر عملی همچون صدقه، صله رحم و ... انجام دهد، عمرش اگر از آن مقدار طولانی تر نشود ثابت باقی خواهد ماند ولی اگر برخی گناهان را مرتکب شود حتی ممکن است عمرش کوتاه تر شود. 4️⃣ اگر بنا باشد سرنوشت انسان در یک شب معین شده و امکان تغییر آن وجود نداشته باشد مسأله جبر و اکراه پیش می آید که با مبنای مختار بودن انسان تعارض دارد. پاسخ کامل: http://andisheqom.com/fa/telegram/View/951827/ 🆔@spasokh
عنوان: تعارض امتناع امام علی از پذیرش خلافت با حق الهی حکومت 📝شبهه شماره 160 در خطبه 92 نهج البلاغه، علی ع، به مردم می فرماید: «مرا رها کنید و غیر مرا بجویید»، این سخن دلالت بر بطلان قول شیعیان دارد که حکومت را حق الهی ایشان می دانند، چون اگر این حق الهی و بر اساس فرمان خدا بود، حضرت حق نداشت با آن مخالفت کند. 🌸پاسخ 1️⃣ با توجه به وجود دهها مدرک و سند در ارتباط با نصب امام علی ع به عنوان حاکم و خلیفه مسلمانان از سوی خداوند متعال؛ این سخن امام علی ع که خواستار رها کردن او برای این مسئولیت بود، قطعا معنای دیگری دارد. 2️⃣ گرچه حکومت دینی، حقیقتی است که از سوی خداوند مشخص می‌شود، ولی تحقق عینی آن در خارج، منوط به حمایت مسلمانان از حاکم اسلامی مشروع می باشد، چنانکه امام علی ع به دلیل بیعت نکردن مردم با ایشان، به مدت 25 سال خانه نشین شد، هر چند در واقع، ایشان منصوب الهی برای این امر بودند. 3️⃣ در طول این مدت، به ویژه در زمان خلیفه سوم، مردم و از جمله خواص به دلایلی از اسلام واقعی فاصله گرفتند چنانکه تقسیم منصب ها و نیز بیت المال به صورت غیرعادلانه ای صورت می‌گرفت و مردم نیز به این وضعیت عادت کرده بودند. 4️⃣ در چنین شرایطی امام علی ع احساس می‌کرد اجرای عدالت واقعی و هرگونه تغییری در این رویه، ممکن است با مخالفت شدید روبرو شود، به همین دلیل این سخن حضرت که «مرا رها کنید و دیگری را بجویید»، در واقع هشداری است به مردم، مبنی بر اینکه شما طاقت اجرای عدالت را نداشته و اگر مرا قبول نمایید مجبور به پذیرش تبعات آن هستید و بدین ترتیب با مردم اتمام حجت نمود و وقتی مردم این شرایط حضرت را پذیرفتند، حجت بر حضرت نیز تمام شد و بیعت را پذیرا شد. ✅ نتیجه: سخن حضرت به معنای این نیست که شایستگی خود را برای حکومت انکار نمود، بلکه منظور حضرت، این بود که مردم را برای انجام کاری سنگین آماده کرده و هشدارهای لازم را دهد تا مردم با آگاهی کامل، بیعت خود را اعلام نمایند و حجت بر هر دو طرف تمام شود. پاسخ کامل: http://andisheqom.com/fa/telegram/View/951828/ 🆔@spasokh
عنوان: کمک به فلسطینی های ناصبی 📝شبهه شماره 161 با وجود اینکه فلسطینی ها ناصبی و دشمن اهل بیت ع هستند، چرا ما باید به آنها کمک کنیم؟ 🌸پاسخ 1️⃣ مسأله ناصبی بودن فلسطینی‌ها شایعه‌ای بیش نیست که این شایعه قدمتی دیرینه دارد و به منظور دلسرد نمودن شیعیان به حمایت از مسأله قدس و مظلومان فلسطینی صورت می‌گیرد، به طوری که شهید مطهری نیز بیش از 50 سال قبل در کتاب حماسه حسینی به شایع بودن آن اشاره می‌کند. 2️⃣ناصبی کسی است که دشمنی با اهل بیت ع را واجب می‌شمارد، در حالی که غیر از اقلیتی که نزدیک به وهابی‌ها هستند و اخیرا به تکفیری ها پیوسته اند، اکثر مردم فلسطین، شافعی هستند، یعنی مذهبی که بیشترین قرابت را با شیعه و اهل بیت ع دارند، چنانکه اشعار امام شافعی در محبت اهل بیت ع، حاکی از این علاقمندی است، ضمن اینکه خود امام شافعی نیز متولد غزه فلسطین می‌باشد. 3️⃣ یکی از شواهد دروغ بودن ادعای ناصبی بودن فلسطینی ها، وجود ده‌ها مسجد و مکان مذهبی مزین به نام اهل‌بیت ع در این کشور می‌باشد که اخبار هدف قرار گرفتن برخی از آنها در جریان تهاجم اسرائیل، در رسانه ها منتشر شده است، همچنین در مواضع رهبران جهادی فلسطین، به ویژه شهید فتحی شقاقی بارها شاهد اظهار ارادت به اهل بیت ع بوده ایم. 4️⃣ بر فرض هم اگر فلسطینیان ناصبی باشند، باز هم کمک به آنها ایرادی ندارد، زیرا: 🔸 الف) از آنجایی که آنها انسان هایی هستند که مورد ستم واقع شده اند، انسانیّت حکم می کند تا از انسان مظلوم دفاع کنیم. 🔸ب) در چنین شرایطی جزء دسته ای قلمداد می شوند که اصطلاحا «مولفه قلوبهم» نامیده می شوند، یعنی دسته ای از غیر شیعیان که در صورت کمک به آنها، قلبشان به سمت حقیقت متمایل می شود، لذا کمک کردن از باب تالیف قلوب اشکالی ندارد. 5️⃣ بر اساس مبانی دینی، امت اسلامی جامعه واحدی محسوب می‌شود و مرزهای جغرافیایی نمی‌تواند حقوق و تکالیف آنها را نسبت به یکدیگر ساقط نماید، تا جایی که طبق روایات کسی که به امور مسلمانان، بلکه انسان‌ها اهتمام نورزد و به درخواست کمکشان پاسخ ندهد، از جرگه مسلمانی خارج می‌شود، لذا کمک به مردم مظلوم فلسطین، کمک به بخشی از امت اسلامی محسوب می‌شود که شرعا جزء واجبات و از زمره اهتمام به امور مسلمانان می‌باشد. ✅ نتیجه: شایعه ناصبی بودن فلسطینی ها، دروغی بیش نیست که به منظور ایجاد تفرقه در جهان اسلام و دلسرد نمودن شیعیان از کمک به مظلومان فلسطین صورت می‌گیرد، در حالی که اکثر مردم فلسطین شافعی و محب اهل بیت ع هستند. پاسخ کامل: http://andisheqom.com/fa/telegram/View/951829/ 🆔 @spasokh
عنوان: تعارض معراج پیامبر با قوانین علمی 🌺🍃🌺🍃🌺 📝شبهه شماره 162 🔴 با توجه به قوانین حاکم بر طبیعت همچون جاذبه، هوای ماورای جو زمین، اشعه های مرگبار کیهانی، سرعت حرکت در فضا و ... معراج نبی اسلام ص و سیر او در آسمان ها در یک شب، با قوانین علمی سازگاری ندارد. 🌸پاسخ 1️⃣ معراج و سایر معجزه های انبیاء همچون سرد و گلستان شدن آتش، تبدیل شدن عصا به اژدها، شفای کور مادرزاد، زنده شدن مرده و ... اموری فراعقلی هستند که با قوانین علمی موجود نمی توان بدانها پاسخ داد. با این حال این امور ضدعقل هم نیستند، چون جزء محالات نیستند، اگر چه علوم طبیعی فعلا قادر به کشف کیفیت آن نباشد. 2️⃣ بشر با اتکا به قوانین علمی روز موارد زیادی را محال تلقی می کرد، در حالی که با گذشت زمان اشتباه بودن این تصور اثبات شده است، همچون غلبه انسان بر جاذبه و حتی خروج از جو زمین و سفر به ماه با وجود مخاطرات موجود که روزگاری جزء محالات تصور می شود ولی امروزه عملا اتفاق افتاده است. 3️⃣ به طور کلی امکان معجزه را نباید با توانمندی های بشری مقایسه کرد، چون معجزه نه بر اساس توانمندی انسان بلکه بر اساس اراده الهی صورت می گیرد و توانایی خدا بر خلاف توانایی انسان محدود نیست، لذا اشکالی ندارد کاری را که انسان با کشف قوانین طبیعی و استفاده از ابزار های عادی انجام می دهد، پیامبر با عنایت الهی و بدون اتکا به علل ظاهری انجام دهد، چرا که قوانین طبیعت مقهور اراده خداوند بوده و او می تواند آنها را کنترل نماید، لذا خدایی که خود، خالق جاذبه، اشعه های کیهانی خطرناک وهواست می تواند بنده خویش را از مرکز جاذبه خارج کرده و از خطرات اشعه های خطرناک محفوظ بدارد و یا برای وی در طبقاتی که فاقد هواست، شرایط زیست بشری فراهم نماید، چنانکه در یک لحظه برای حضرت ابراهیم، در میان آتش، باغ و گلستان خلق کرد، مرده را زنده کرد، حضرت یونس را در شکم ماهی زنده نگهداشت و ... . ✅ نتیجه: معراج محال عقلی نیست، بلکه بشر عادتا و با ابزارهای محدودش نمی تواند آن را تجربه کند، از طرفی چون نوعی معجزه است لذا همچون سایر معجزه ها بر اساس خواست و اراده الهی که خود، خالق و کنترل کننده قوانین طبیعی است صورت می گیرد. پاسخ کامل: http://andisheqom.com/fa/telegram/View/951830/ 🆔@spasokh
عنوان: حفظ نظام و سیره معصومین علیهم السلام 📝شبهه شماره 163 ⚫️ با توجه به فرمایش رهبری که به نقل از امام، حفظ نظام را اوجب واجبات می دانست، صلح امام حسن ع و سیره حکومتی امام علی ع و سایر معصومین ع چگونه قابل توجیه است؟ 🌸پاسخ 1️⃣ در اسلام حکومت، ارزش مستقلی نداشته و ابزاری در جهت دین و حفظ احکام و ارزش های دینی می باشد. از این روی امام خمینی ره به این دلیل حفظ نظام را اوجب واجبات می دانست که در این عصر، صیانت از اسلام را در گرو حفظ نظام جمهوری اسلامی می دید و هر گونه خلل وارد شدن به نظام اسلامی را موجب ضربه خوردن دین می دانست. 2️⃣ هدف نهایی امامان معصوم ع نیز حفظ اسلام بود و تشکیل حکومت اسلامی عالی ترین راهکار در این مسیر بود، به طوری که اگر زمینه برای تحقق این هدف فراهم می شد اقدام به تشکیل حکومت می کردند اما در صورت فراهم نشدن شرایط، هر چند حکومت نداشتند، اما به هر نحو ممکن برای حفظ اسلام تلاش می کردند که این کار، گاه از طریق صلح، گاه از طریق شهادت طلبی، در برخی مواقع از طریق اقدامات فرهنگی و علمی و گاه از طریق سکوت اجباری تا فراهم شدن شرایط صورت می گرفت، از این روی میان سیره ائمه معصومین ع و سخن مقام معظم رهبری منافاتی نداشته و فرمایشات رهبری ناظر به شرایط عصر امام ره می باشد که زمینه های تشکیل حکومت دینی فراهم بوده و به همین دلیل، حفظ اسلام در این شرایط باید از طریق تشکیل حکومت دینی و حفظ نظام صورت گیرد. پاسخ کامل: http://andisheqom.com/fa/telegram/View/951831/ 🆔@spasokh
عنوان: انتخاب آیت الله خامنه ای به رهبری و شرط مرجعیت 📝شبهه شماره 164 🔶 با توجه به شرط مرجعیت در قانون اساسی قبل از بازنگری، انتخاب رهبری که در آن مقطع فاقد این شرط بود چگونه صورت گرفت؟ 🌸پاسخ 1️⃣ اصل 109 قانون اساسی پیش از بازنگری، صلاحیت برای افتاء و مرجعیت را مطرح می کند و نه مرجعیت بالفعل را و این شرط برای هر فردی که به درجه اجتهاد نائل شده و لو مرجع بالفعل نباشد می تواند وجود داشته باشد. 2️⃣ در اصل 107 پیش از بازنگری از عبارت «هر گاه يك مرجع را...» احتمال مرجعیت بالفعل فهمیده می شود، اما این واژه باید با توجه به قبل آن تفسیر شود که باز هم «صلاحیت مرجعیت و رهبری» را مطرح کرده که اگر مقصود، مرجع بالفعل باشد، عبارت رهبری در جمله قبل هم باید بالفعل باشد، در حالی که فردی به رهبری انتخاب نشده که رهبری او بالفعل باشد، از این روی همانگونه که در بخش اول اصل، مقصود از مرجع، افراد واجد صلاحیت مرجعیت و رهبری و نه مرجع و رهبر بالفعل، مد نظر است، در ادامه اصل نیز خبرگان از میان کسانی که صلاحیت مرجعیت را دارند(و نه مراجع بالفعل) یک فرد را بر می گزینند. 3️⃣ حتی اگر مقصود از مرجع، در قانون پیش از بانگری، مرجع بالفعل بوده باشد، اگر امر دائر باشد بین مراجعی که هیچ کدام شرط «بينش سياسي و اجتماعي و شجاعت و مديريت كافي براي رهبري» را ندارند با فقیه غیر مرجعی که دارای این شرط می باشد، عقل حکم می کند که نفر دوم که مرجع نیست انتخاب شود و از قید مرجعیت چشم پوشی شود. 4️⃣ اعضای شورای بازنگری قانون اساسی هم به استناد نامه حضرت امام خمینی ره، شرط مرجعیت را برای رهبر، لازم ندانسته و در قانون اساسی جدید رسما آن را حذف کردند. ✅ نکته: آیت الله خامنه ای اگر چه بر اساس قانون اساسی سال 58 واجد شرایط رهبری بود، اما به منظور رفع شبهات، پس از بازنگری قانون اساسی، مجددا بر اساس قانون جدید از سوی نمایندگان مجلس خبرگان رهبری انتخاب شد. پاسخ کامل: http://andisheqom.com/fa/telegram/View/951832/ 🆔@spasokh
عنوان: نقش مردم در نظام ولایت فقیه 📝شبهه شماره 165 مردم در نظام ولایت فقیه چه نقشی دارند؟ 🌸پاسخ 1️⃣ نقش مردم در حکومت ها از دو جهت قابل بررسی می باشد: 🔸از جهت مشروعیت حکومت، 🔸از جهت مقبولیت حکومت. 2️⃣ از دیدگاه اسلام، اصل بر عدم ولایت کسی بر دیگری بوده و خروج از این اصل نیازمند دلیل است، از طرفی از آنجایی که حاکمیت مطلق عالم و آدم ذاتا از آن خداوند می باشد، توحید در حاکمیت و قانونگذاری به تبع توحید در خالقیت و ربوبیت الهی برای خداوند اثبات شده و ولایت خداوند بر انسان ها از این اصل خارج می شود. از این جهت مشروعیت حکومت، صرفا اختصاص به خداوند داشته و او نیز بر اساس ادله ای که در جای خود بحث شده است، این حق را به پیامبر ص، ائمه معصومین ع و در زمان غیبت به فقهای جامع الشرایط واگذار کرده و از این روی مشروعیت حکومت ارتباطی با مردم ندارد. 3️⃣ با وجود نقش نداشتن مردم در مشروعیت حکومت، این حکومت جز با استقبال و مشارکت همه جانبه مردم محقق نمی شود و لو اینکه آن حاکم، شخصی همچون امام علی ع باشد، از این روی مردم در تحقق عینی حکومت نقش آفرین هستند. 4️⃣ در نظام جمهوری اسلامی نیز امام خمینی ره علی‌رغم داشتن مشروعیت الهی، سهم اصلی را در تحقق عینی حکومت اسلامی و نظام ولایت فقیه به مردم داد، از این روی اصل نظام جمهوری اسلامی را به رفراندم گذاشته و مردم را از طریق تشکیل مجلس خبرگان قانون اساسی و رفراندم تایید نهایی قانون اساسی در فرایند تدوین این قانون مشارکت داد. 5️⃣ قانون اساسي جمهوري اسلامي در عين توجه لازم به منشأ حاكميت الهي نظام (اصل 2 و 57) به نقش مردم در تعيين رهبران و نمايندگان و دولت مردان توجه نموده است به طوري‌كه همه مسئولان از رهبر تا شوراهاي اسلامي با آراي مستقيم و يا غير مستقيم مردم انتخاب مي‌شوند (اصول 6206، 100، 107، 115، 117) 6️⃣ یکی دیگر از نقش های مردم در حکومت اسلامی، حق نظارت و انتقاد دلسوزانه و سازنده آنان نسبت به حاکمان می باشد که اين حق نظارت همگاني در قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران در قالب فريضة امربه‌معروف و نهي‌ازمنكر در اصل هشتم ذکر شده است. ✅ نتیجه: مردم نقش ايجادي و ابقايي و اصلاحي در حكومت و نظام ولايت فقيه دارند. پاسخ کامل: http://andisheqom.com/fa/telegram/View/951833/ 🆔@spasokh
عنوان: امام صادق و ردّ دعوت به قیام 📝شبهه شماره 166 چرا امام صادق ع، از فرصت هایی که برای خلافت ایشان فراهم شد استفاده نکرد؟ 🌸پاسخ 1️⃣ پیروزی یک رهبر در مبارزات خود، مشروط به داشتن یاران و سربازان صادق و فداکار می باشد ، در حالی که امام صادق ع، فاقد چنین یارانی بود، چنانکه در پایان داستان سهل بن حسن خراسانی که مدعی بود صدهزار شمشیر زن آماده قیام به امر حضرت هستند، خود سهل اعتراف کرد که حتی یک نفر با شرایط مدّنظر امام، نمی تواند پیدا کند. 2️⃣ کسانی همچون ابومسلم خراسانی و ابوسلمه خلال، شیعه امام صادق ع و صادق در ادعای خود نبودند، بلکه آنها قصد سوء استفاده از موقعیت امام ع را داشتند، چون خود آنها به دلیل فقدان مشروعیت، نمی توانستند قدرت را در دست بگیرند و دنبال آن بودند تا با استفاده از محبوبیت امام، مردمان شیفته اهل بیت ع را گرد خود جمع کرده و در نهایت یا قدرت را به امام تحویل ندهند و یا اینکه امام را وامدار خویش بسازند و به همین دلیل امام ع، دعوت آنها را ردّ و نامه ابوسلمه را سوزاند. 3️⃣ یکی از شواهد صادق نبودن ابومسلم و ابوسلمه در دعوت از امام ع، این بود که همزمان، به سایر بزرگان علوی نامه نگاشته و آنها را شایسته رهبری قیام عنوان می کردند. 4️⃣ امام صادق ع که معدن علم بود، به خوبی از سوء استفاده هایی که از موقعیت اهل بیت ع، بر علیه بنی امیه صورت می گرفت آگاه بودند و به همین دلیل نه تنها خود با این قیام ها همراهی نمی کردند، بلکه به سایر بزرگان علوی نیز هشدار می دادند تا مراقب این سوء استفاده ها باشند، تاریخ هم مؤید دیدگاه امام ع بود، چرا که دهها قیام با همراهی بزرگان علوی صورت گرفت که به دلیل سست عنصری یاران، جملگی جز شکست و هدر رفتن جان و مال و ناموس شیعه نتیجه ای نداشت. 5️⃣ امام صادق ع وقتی دید، امکان قیام وجود ندارد با تربیت شاگردان و نشر معارف اهل بیت ع، مکتب ظالم ستیز شیعه را برای همیشه بیمه کرد و این مسأله بیشترین ضربه را به دشمن وارد کرد و به همین دلیل دشمن نتوانست وجود او را تحمل کرده و آن امام را به وسیله سمّ، به شهادت رساند. پاسخ کامل: http://andisheqom.com/fa/telegram/View/951834/ 🆔@spasokh
عنوان: حضرت معصومه س و سنت حسنه ازدواج 📝شبهه شماره 167 با اینکه سنت ازدواج از مستحبات مؤكد اسلامي است و خاندان رسالت در عمل به سفارشات پيامبر ص در اولويت بودند چرا حضرت معصومه س و برخی خواهران ایشان به این سنت عمل نکردند؟ 🌸پاسخ 1️⃣ با توجه به خفقان حاکم بر جامعه و شرایط نامساعد برای علویان کمتر کسی جرأت داشت خود را به اين خاندان نزديك كند، چه رسد به اينكه با آنها وصلت و ازدواج نمايد، زيرا داماد حضرت موسي بن جعفر بودن از نظر دستگاه طاغوتي هارون برای داماد، مخاطراتی به همراه داشت. 2️⃣ این احتمال وجود دارد که همسران شایسته و هم کفوی که در شان دختران امام موسی کاظم ع باشند وجود نداشته و اگر بی توجه به مساله هم کفو بودن ازدواج می کردند ممکن بود در دست عده‌اي مسلمان منافق گرفتار شوند، به همین دلیل امام موسي بن جعفر ع به دختران خود سفارش كرده بودند كه با رأي و مشورت برادرشان،‌ امام رضا ع، ازدواج كنند، البته این سفارش به معنای وصیت به ازدواج نکردن نبود، بلکه توصیه به مشورت گرفتن از امام رضا ع برای ازدواج بود، چنانکه برخی دختران امام کاظم ع، بر همین اساس ازدواج کرده بودند. 3️⃣ حضرت معصومه س در سنين جواني از دنيا رفته‌اند و این امکان وجود داشت که در صورت استمرار حيات با مورد مناسب ازدواج مي‌نمودند. پاسخ کامل: http://andisheqom.com/fa/telegram/View/951835/ 🆔 @spasokh
🍃🌸 میلاد حضرت معصومه سلام الله علیها مبارک باد 🆔 @spasokh
عنوان: کثرت امامزاده در ایران 📝شبهه شماره 168 مگر 11 امام معصوم ع، مجموعا چند فرزند داشتند که در هر منطقه ای از ایران، امامزاده ای به نام آنها وجود دارد؟ از جمله در استان قم که بیش از 400 امامزاده وجود دارد. 🌸پاسخ 1️⃣ عنوان «امامزاده» در عرف شیعه تنها به فرزندان بی واسطه ائمه معصوم ع اطلاق نمی شود تا زیاد بودن آنها باعث تعجب گردد. 2️⃣ حضور تعداد زیادی از امامزادگان در ایران دلایل متعددی داشته است از جمله: 🔸الف- برخورد نامناسب حکام وقت با علوی ها، چه در دوران بنی امیه و چه دوران بنی عباس، باعث می شد آنها مجبور به ترک کاشانه خود شده و به نقاط امن پناه ببرند و چون ایران به دلیل دور بودن از مرکز حکومت و نیز داشتن مناطق کوهستانی، نقطه ای امن به شمار می آمد لذا تعداد زیادی از علوی ها به ایران پناهنده شدند. 🔸ب- با مطرح شدن ولایتعهدی امام رضا ع و انتقال آن حضرت به خراسان، تعداد زیادی از علوی ها به ایران آمدند و با مدفون شدن حضرت معصومه س در قم که از گذشته محب اهل بیت ع بودند این روند همچنان ادامه یافت. 🔸ج- تشکیل حکومت علویان طبرستان و نیز برخی حکومت های نزدیک به شیعه، یکی دیگر از دلایل مهاجرت سادات به ویژه به سمت شمال ایران بود. 3️⃣ مردم ایران از همان دوران آغازین اسلام، محبت شدیدی به اهل بیت و منسوبین پیامبر ص داشتند و به همین دلیل، نسبت به ساداتی که به ایران مهاجرت کرده بودند احترام خاصی قائل بودند و به همین دلیل با وجود اینکه برخی از این سادات چندین نسل با پیامبر ص و نیز امام معصوم ع فاصله داشتند، پس از رحلت، برایشان مرقد و بعدها گنبد و بارگاه درست می کردند که در میان ما به امامزاده مشهور شده اند. 4️⃣ در میان شهرهای ایران، شهر قم، از ابتدا پایگاه شیعیان بود و ائمه ع نیز آن را حرم اهل بیت ع دانسته و به اسکان در آنجا توصیه می کردند، به همین دلیل یکی از پناهگاه های اصلی علوی ها در ایران به شمار می آمد، پس از وفات حضرت معصومه س نیز تعداد علوی هایی که به این شهر روی آوردند رو به فزونی نهاد به طوری که طبق برخی نقل ها در سال 371 ق، مردان سادات علوی این شهر به 331 نفر بالغ می شدند و مردم نیز به دلیل محبت به اهل بیت ع، پس از وفات، برایشان گنبد و بارگاه درست می کردند. پاسخ کامل: http://andisheqom.com/fa/telegram/View/951836/ 🆔 @spasokh
📝شبهه حجاب اسلامی نه تنها برای زنان سودمندی خاصی ندارد بلکه موجب پدیدآمدن ناراحتی‌ها و تنگناهای گوناگون فردی و اجتماعی همچون افسردگی، جلوگیری از پیشرفت اجتماعی و ... است. این ستم است که زن تاوان چشم‌چرانی و هوسبازی مرد را بدهد. پاسخ در اصل ضرورت پوشش برای بدن اختلافی نیست، اختلافات در زمینۀ حدود پوشش است که برگشت به نوع نگرش ها به مقوله حجاب دارد ؛ یکی از نگرش ها، نگرش دینی است که بر اساس آن برای پوشش شرعی بانوان حکمت های متعددی وجود دارد از جمله: 1️⃣ جاذبه های بدنی زن، همچون روح او نزد خدا احترام دارد و نباید ارزان در اختیار چشم های هوسباز قرار گیرد، زن با حفظ حجاب، هم برای جسم و جان خود ارزش قائل می شود و هم مقتدرانه در برابر تبدیل شدن به ابزار هوسرانی مردان می ایستد. 2️⃣ پوشش زنان در جامعه، به تقویت بنیان خانواده کمک می کند، چون زنان و مردان با عفت روز به روز به یکدیگر وابسته تر شده و بنیان خانواده شان مستحکم تر می شود ولی مردانی که در طول روز، زنان عشوه گر را می بینند نسبت به خانواده و همسر خود بی رغبت می شوند. 3️⃣ بی حجابی باعث شیوع چشم و همچشمی میان زنان و صرف عمر گرانمایه به جای کسب علم، رشد و تعالی برای امور گذرا و کم اهمیت می شود. 4️⃣ زنان بی حجاب، به دلیل مقایسه دائمی خود با زنان دیگر همواره در معرض اضطراب بدشکلی هراسی و افسردگی اند. 5️⃣ بی حجابی عامل اصلی آسیب‌های اجتماعی همچون ارتباطات نامشروع، تجاوز، قتل های ناموسی، اختلاف در خانواده و طلاق می باشد. نکته پایانی: حجاب اسلامی ابتدا به سود مصالح مادي و معنوي خود زنان است نه برای گناه نکردن مردان. 👈پاسخ کامل: http://www.andisheqom.com/fa/telegram/View/9453/ 🆔@spasokh
💠 حجاب اجباری آری یا خیر؟ سؤال: چرا با وجود اینکه حجاب در دیگر کشورهای مسلمان اختیاری است در جامعه ما از طرف حکومت اجباري است؟ 📝 پاسخ: 1️⃣ اصل وجوب حجاب از ضروریات دینی است که آیات و روایات فراوانی دلالت بر آن دارند، از جمله آیه 59 سوره احزاب و نیز آیات 30 و 31 نور که به پوشش گردن و سینه و نیز مخفی کردن زینت از نامحرم (به غیر از زینت هایی که خود به خود آشکار است) دستور می دهد. حضرت زهرا (س) نیز هنگام بيرون رفتن از منزل، از پوشش خاصي مثل چادر و روپوش استفاده مي‌کردند. با عنايت به این آيات، روايات و سیره زنان متدین در تاریخ اسلام، فقها حکم به وجوب پوشیده بودن تمام بدن زن در مقابل نامحرم و گناه بودن بی حجابی نموده و فقط دست‌ها تا مچ و گردي صورت را استثناء کرده‌اند. 2️⃣ در تمامی سیستم‌های حکومتی، دولت می‌تواند نسبت به رفتارهایی که به خودی خود امور شخصی محسوب می‌شوند، ولی در یک بازه زمانی و شرایط خاص، آثار اجتماعی مهمی دارند، قوانینی وضع کند که دامنه اختیارات فردی را به سود منافع اجتماعی، تنگ‌تر کند، نظیر خرید و فروش و مصرف مواد مخدر که ابتدائا جزء امور فردی هستند اما به دلیل عواقب اجتماعی که دارد، در اکثر کشورهای دنیا ممنوع شده و جرم تلقی می‌شود. بی حجابی نیز اگر چه در ظاهر يک امر شخصي به نظر می رسد ولي به دلیل تبعات و مفاسد اجتماعی ناشی از آن، برای مردان، زنان و خانواده ها و نیز با توجه به وقوع آن در بستر جامعه و حریم عمومی در واقع از امور اجتماعي بوده و از این رو دولت اسلامی حق دارد با جعل قوانيني الزامی، از آن جلوگيري کند. 3️⃣بی اعتنایی کشورهای اسلامی به این واجب الهی، نمی تواند توجیه‌کنندۀ بی‌حجابی باشد، همچنانکه در این کشورها شاهد آزادی بسیاری از ناهنجاری ها و مفاسد، فحشا، شرب خمر و دیگر گناهان هستیم که اگر بخواهیم عمل آن‌ها را ملاک قرار دهیم باید درها را به سوی این آسیب‌ها و زشتی های اجتماعی نیز باز کنیم. مرکزمطالعات و پاسخگویی به شبهات👈 🆔 @spasokh