🔰دوران تفکر شریعتی تمام شده است! ✍️ قاسم پورحسن 🔸#شریعتی هم درد دین داشت و هم متفکری در حوزه دین بود، اما جامعه‌شناسانه. شریعتی در رهیافت #جامعه‌شناسانه دست به مطالعه‌ای ایدئولوژیک زد که نه واقع‌گرایانه بود و نه عینیت‌گرایانه، به همین علت در فهم دین، سنت اسلامی، علل انحطاط و زوال و فراز و صعود #تمدن_اسلامی دچار اشتباهاتی اساسی شد. 🔹گرچه رویکرد جامعه‌شناسانه او در دین تازه و بدیع و مشتمل بر رویکرد پراقبالی بود، اما خردنگرانه و در نهایت تقلیل‌گرایانه بود. شاید بتوان گفت که شریعتی پایه‌گذار رویکرد مطالعه جامعه‌شناسانه در حوزه دینداری بود، اما نمی‌توان رویکرد او را حتی جامعه‌شناسی دین نامید، چراکه در این منظر باید بی طرفانه دست به مطالعه زد، در حالیکه شریعتی جانبدارانه و گاه منکرانه دست به داوری می‌زند. 🔸درک جامعه‌شناسانه شریعتی برخلاف بسیاری از تحقیقات انجام شده در ایران و حتی دیدگاه مسلط، درکی جامع نیست، بلکه از جزئی‌نگری و ناتمامیت رنج می‌برد. وی به سبب سیطره رویکرد خردنگرانه نتوانست نسبت آزاد با دین و سنت اسلامی داشته باشد. درک آزاد با تفکر عقلانی در پیوند است، در حالیکه درک جامعه‌شناسانه او به توجیه‌سازی نزدیک است، نه معقول ساختن مطالعه. (البته مرادم توجیه ایدئولوژیک است نه توجیه معرفتی). 🔹شریعتی تنها به مطالعه #دین_نهادی دست زد. رویکرد جامعه‌شناسانه به دلیل خصلت تقلیل‌گرایانه توجهی به مطالعه پدیدارشناسانه دین ندارد، از این رو ماهیت دین و حیث وجودی دین را نمی‌کاود. شریعتی خود تاکید دارد که رویکردش در دین جامعه‌شناسانه است، لذا مرادش از توحید، توحید در تاریخ و جامعه است. 🔸رویکرد جامعه‌شناسانه شریعتی، رویکردی تقلیل‌گرایانه می باشد که فهمی نحیف و لاغر و تک‌ساحتی از دین و سنت اسلامی ارائه داده و صرفا به کارکرد انضمامی دین (آن هم اجتماعی محض) التفات نشان داده است. سنخ مطالعه شریعتی از دین، #معرفت‌شناسانه نیست. 🔹به عقیده من دوران تفکر شریعتی تمام شده است البته نه به این معنا که او آدم بزرگی نبود اما دوران نگاه جامعه شناسانه دیندارانه دین تمام شده است. دیدگاهی که شریعتی عرضه کرد دیدگاه جامعه شناسی دین نیست و معتقدم که شریعتی جامعه شناس نیست و بیشتر به تاریخ شناسی تمایل دارد. 💢توجه داشته باشید که تلقی من از تمام شدن دوران تفکر شریعتی الزاما تلقی منفی نیست بلکه فکر می کنم که برای شریعتی نظریه انحطاط از هرچیز دیگری مهم تر بوده است. او نگاه حداکثرگرایانه به دین دارد که به نظر من این دوران به سرآمده و تمام شده است. ما می توانیم برگردیم شریعتی را بخوانیم اما فکر نمی کنم دیدگاه او به عنوان یک رهیافت و نه یک سنت قابل استفاده باشد. ⚜️ @taammolat74