🔰حاشیه‌نگاری محسن حسام مظاهری بر نقد نشریه‌ی «دیدبان اندیشه» 💠

 نقدی بر یادداشت «کالایی‌شدن زیارت: از تبرک پرتابل تا زیارت آنلاین»

🔸#محسن‌_حسام_مظاهری جامعه‌شناس جوانی که در حوزه ژورنالیسم اندیشه فعالیت دارد، او سردبیر نشریات هابیل و فتيان بوده است و هم اکنون در کانال تلگرامی خود فعالیت جدی دارد. پروژه اصلی فکری او بررسی سیر تغییر و تحولات آیینها و مناسک شیعه است و سعی در فهم منطق این تغییرات دارد. او جمهوری اسلامی را متهم به فربه‌کردن مناسک دینی کرده و تعطیلی مناسک دینی در بحران زیستی جهانی (#کرونا) را بهانه کرده تا «#دين_منهای_مناسک» را تبلیغ و ترویج کند. 🔹در یادداشتی مساله #تبرک‌جویی شیعیان را زیر ذره‌بین نقد برده و برخلاف یادداشتهای گذشته‌ی خود که از مدلهای مدرن مناسک دینی تعریف و تمجید می‌کرد، در اینجا مدل‌های جدید تبرک‌جویی را به باد انتقاد می‌گیرد. به نظر ایشان دو مدل جدید از تبرک‌جویی وجود دارد که آن را به مثابه‌ی یک کالای اقتصادی تبدیل کرده و چهره‌ی طبیعی این مساله را از بین برده است. 🔸 اولین مدل اقدام خادمین حرمها در رفتن به بیمارستانها و مراکز مختلف و انتقال پرچم متبرک حرم به آن مکانها برای تبرک‌جویی مردم است، به نظر ایشان این کار یک نوع زیارت مصنوعی را برای انسانها تداعی می‌کند و باعث می‌شود تا دیگر آنها رغبتی برای زیارتهای حضوری و فیزیکی و طبیعی پیدا نکنند. 🔹مدل دوم فروش وسایلی است که عنوان تبرکی بر آن خورده و در فرهنگ عمومی به عنوان #سوغات یک زیارت تلقی می‌شود مثل فروش نبات یا نان رضوی. طبق نظر آقای مظاهری این کار نیز نتیجه‌ای جز نگاه اقتصادمحور به وسایل مقدس نداشته و معنویت آن را از بین می‌برد. اگرچه که نقدهای ایشان نسبت به واردشدن عرصه‌ی معنویت به اقتصاد تا حدی صحیح می‌باشد ولی نمی‌توان با اینگونه استدلالها، متولیان اداره‌ی حرم‌ها را فروشنده و دکاندار این موضوع دانست، از طرف دیگر بحث سوغاتی‌های معنوی یکی از فرهنگهای جاافتاده در بین شیعیان است که فقط مصادیق آن تغییر می‌کند. از طرف دیگر مساله انتقال پرچم حرم‌ها به بیمارستانها و زندانها نیز از باب ناچاری و برای بهره‌برداری تعداد بیشتری از مردم از معنویتهای موجود است و الا این کار سود اقتصادی برای متولیان این کار نخواهد داشت. ▫️منبع: «دیدبان اندیشه» (ش3 /اردیبهشت 1399) 💠

 نقد محسن حسام مظاهری بر این یادداشت: 

🔸 من فربهی مناسکی را صرفا به سیاستهای مذهبی جمهوری اسلامی تقلیل نمی‌دهم. همانطور که بارها نوشته‌ام بخش مهمی از این روند، «طبیعی» است (مطلوب یا نامطلوب). سیاستهای نظام بسیاری مواقع نقش شتاب‌دهنده داشته است. دیگر آن‌که من مبلغ و مروج دین منهای مناسک نیستم. برعکس، برای مناسک در دینداری جایگاه منحصربه‌فرد و مهمی قایل‌ام. البته بشرطها و شروطها. #کرونا_و_دین #کرونا_و_مناسک ⚜️ @taammolat74